بررسی میزان صادرات محصولات لبنی طی سال‌های ۹۶ و ۹۷

- انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران، در راستای بهبود دسترسی اعضای انجمن و دست اندرکاران صنعت لبنیات به آمار‌های صحیح صنعت در حوزه صادرات اقدام به گردآوری داده‌های آماری صادرات محصولات لبنی طی سال‌های ۹۶ و ۹۷ کرده است که طبق این گزارش، بازار‌های اصلی محصولات لبنی جهت صادرات کشور‌های عراق، افغانستان، پاکستان، ایالات متحده عربی، قطر و روسیه هستند.

طبق آمار اداره گمرک کشور در ۱۲ ماهه سال ۱۳۹۷، در مجموع حدود ۳۵۵ هزار تن به ارزش ۶۱۲ میلیون دلار محصولانی لبنی صادر شده است که در مقایسه با آمار سال ۱۳۹۶، از لحاظ ارزش حدود ۱۲ درصد و از لحاظ وزنی حدود ۹ درصد کاهش یافته است، در صورتی که حداقل انتظار می­رفت با افزایش قابل توجه نرخ ارز در سال ۹۷، میزان صادرات افزایش یابد که به طور کلی می­توان گفت؛ معادل شیر صادرات محصولات لبنی در سال ۹۶ و ۹۷ به ترتیب حدود ۹۰۷ و ۷۲۰ هزار تن است.

شیر خام مصرفی در تولید محصولاتی، چون آب پنیر و کره، پیشتر در فرآیند تولید پنیر و شیر خشک استفاده می‌شود، بنابراین ضریب این دو محصول صفر درنظرگرفته شده است

در ادامه از عوامل تأثیرگزار بر کاهش صادرات در سال ۱۳۹۷ می‌توان به بالا بودن قیمت تمام شده محصولات لبنی ایران به دلیل تفاوت نرخ تورم نسبت به میانگین نرخ جهانی، افزایش هزینه‌های حمل اعم از هوایی، زمینی و دریایی و افزایش تعرفه‌های واردات محصولات لبنی به بعضی از کشور‌ها از جمله عراق اشاره کرد.

بیش از ۹۰ درصد صادرات لبنیات ایران به سه کشور عراق، افغانستان و پاکستان انجام می‌گیرد که در سال ۹۶، کشور عراق با ۵۲۰ میلیون دلار مقصد اول صادراتی، افغانستان با ۹۳ میلیون دلار مقصد دوم و پاکستان با ۴۲ میلیون دلار سومین کشور هدف صادرات لبنیات ایران بودند. با توجه به این که سهم بزرگی از صادرات لبنیات به ۳ کشور تعلق دارد، ­ می­توان گفت محدود بودن مقاصد صادراتی ایران یکی از نقطه ضعف­های جدی و تهدیدی برای آینده بخش صادرات این صنعت محسوب می­شود.

طی روزهای گذشته با افزایش شرکت‌های لبنی در عراق، دولت این کشور در راستای حمایت از تولیدات داخلی خود با افزایش تعرفه، واردات برخی از محصولات لبنی را محدود کرده، به همین علت در سال ۹۷ صادرات به کشور عراق حدود ۱۵ درصد روند کاهشی داشته است. با این حال به نظر می‌رسد صنعت لبنیات به بازار‌های صادراتی جدید ورود کرده است و سعی در افزایش سهم بازار‌های خود در کشور‌های اوراسیا مانند ارمنستان، آذربایجان و روسیه دارد.

شیر خشک و ماست دو محصولی هستند که صادرات آن‌ها با کاهش چشمگیری مواجه شده است. یکی از علل کاهش میزان صادرات ماست را می­توان افزایش تعرفه­‌های عراق دانست. همچنین به دنبال دستور توقف صادرات شیر خشک از سوی وزارت صمت، حجم صادرات این محصول در سال ۹۷ از نظر وزنی حدود ۵۲ درصد و از نظر ارزش ۵۰ درصد کاهش یافت.