ممنوعیت خرید هواپیماهای مسافری لغو می‌شود/ دسترسی هواپیماهای باری ایران به فرودگاه‌های اتحادیه اروپا

به گزارش ، روز گذشته سه شنبه ۲۳ تیر ماه برابر ۱۴ جولای ۲۰۱۵ شاهد فرجام طولانی‌ترین ماراتن دیپلماسی قرن ۲۱ بودیم و بر سر برنامه جامع اقدام مشترک ایران و کشورهای ۱+۵ توافق شد.

یکی از بخش‌هایی که طی ۳۶ سال گذشته از انقلاب اسلامی ایران مورد تحریم‌های ظالمانه قرار گرفت، صنعت هوانوردی کشور بود که به طور مستقیم با جامعه بین‌الملل در ارتباط است.

سر باز زدن از ارائه اسناد و مدارک هوانوردی مرتبط با نوع هواپیماها به ایران، ممانعت از سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی در برخی فرودگاه‌های دنیا، عدم فروش مستقیم هواپیما و قطعات آن به کشور، جلوگیری از ارائه خدمات به هواپیماهای ایرانی و تامین تجهیزات کمک ناوبری فرودگاه‌های ایران بخشی از تحریم‌های وضع شده علیه صنعت هوانوردی ایران در سال‌های متمادی پس از تحریم بود.

تحریم‌هایی که گرچه منجر به کاهش خدمات تجاری و بازرگانی، افزایش عمر ناوگان هوایی کشور و عدم رقابت ایران با کشورهای منطقه در این بخش شد، اما نتوانست صنعت هوانوردی کشور را زمین گیر کند.

وضعیت تحریم‌های وضع شده علیه صنعت هوانوردی به قدری بود که به گفته یکی از مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری در گذشته، حتی برخی فرودگاه‌های دنیا از باد کردن لاستیک هواپیماهای ایرانی خودداری می‌کردند که این موضوع می‌تواند عمق تحریم‌های ظالمانه علیه بخش هوانوردی ایران را نشان دهد.

تامین و خرید هواپیما توسط ایرلاین‌ها یکی از جدی‌ترین چالش‌های صنعت هوانوردی در دوران تحریم بود که عمر ناوگان هوایی ایران را به حدود ۲۲ سال افزایش داد که بر اساس توافق برجام طلسم ۳۶ ساله ممنوعیت خرید هواپیما شکسته شد.

البته در این مدت شرکت‌های هواپیماساز دنیا به صورت ضمنی آمادگی خود را برای تعامل و مراودات با ایران نشان می‌دادند اما با توجه به اینکه از طرف جامعه بین‌الملل با تهدید مواجه می‌شدند امکان همکاری با ایران را نداشتند. در مجموع به رغم تمام این مشکلات صنعت هوانوردی جمهوری اسلامی ایران توانست بخش عمده‌ای از نیازهای خود را از بازارهای بین‌المللی به طور غیر مستقیم تامین کند.

ضمن اینکه آسمان امن و موقعیت ژئوپلتیک ایران فضای را مناسبی را برای عبوری ایرلاین‌های خارجی فراهم کرده بود به طوریکه حتی در مقاطعی به رغم تحریم‌های بین المللی اما هواپیماهای اروپایی و آمریکایی از آسمان ایران عبور می‌کردند و این مجوز به آنها داده می‌شد.

اما از روز گذشته که شاهد فرجام برنامه جامع اقدام مشترک ایران و کشورهای ۱+۵ بودیم بر اساس توافق حاصل شده تحریم‌های بخش هوانوردی کشور بعد از سه دهه برداشته خواهد شد و می‌تواند آغازی برای فصل جدیدی از مرودات بین المللی ایران و جهان در صنعت هوانوردی باشد.

بر اساس اهم موارد مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و کشورهای ۱+۵ که در سایت وزارت امور خارجه ایران منتشر شده است است، مولفه‌هایی که در پی خواهند آمد خلاصه‌ای از برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵  است که در تاریخ ۲۳تیر ۱۳۹۴ بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای ۱+۵ مورد توافق واقع شد.

در نتیجه این توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ایران و ۶ کشور بزرگ دنیا، تحریم های اقتصادی و مالی در حوزه های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه، حمل و نقل وضع شده توسط اتحادیه اروپایی و آمریکا که به بهانه برنامه هسته ای ایران بود، در ابتدای اجرای توافق به طور یک جا لغو می‌شوند.

بر اساس توافق برجام، برای اولین بار پس از سه دهه تحریم غیرعادلانه، ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع و امکان بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد شد.

بر اساس یکی از این بندها که مرتبط با صنعت هوانوردی است، تحریم‌ها و تدابیر محدود کننده در خصوص دسترسی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپایی برای هواپیماهای باری ایرانی لغو می شود.

همچنین «ایالات متحده، اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با این برجام با ایران مشارکت کنند و مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا را صادر خواهد کرد. »

البته مروادات بین المللی ایران در بخش هوانوردی فقط یک طرفه به سود ایران بخواهد بود به طوری که خبرگزاری رویترز اخیرا در گزارش خود اعلام کرد «شرکت‌های هواپیماسازی غربی به دنبال معاملات میلیارد دلاری با ایران در صورت توافق در برنامه هسته‌ای هستند تا یکی از نوید بخش‌ترین بازارهای هواپیمایی دنیا از قرنطینه خارج شود. »

در بخشی از این گزارش آمده بود: «بدینوسیله شرکت‌های ایرباس، بویینگ و دیگر سازندگان هواپیما می‌توانند حدود ۲۰ میلیارد دلار سود کنند و برای ایران نیز به معنای رهایی از هواپیماهای قدیمی است. »

این عبارات نشان می‌دهد افزایش مبادلات بازرگانی و تجاری با ایران تنها به نفع جمهوری اسلامی ایران نیست بلکه منفعت طرف‌های خارجی را نیز به دنبال دارد؛ در همین زمینه وزیر راه و شهرسازی در سفر اخیر خود به فرانسه در آكادمی ديپلماتيك بين المللی این کشور با اعلام ظرفيت سرمايه‌گذاری ۸۰ ميليارد دلاری در حوزه حمل ونقل ايران به فرانسوی‌ها هشدار داد چنانچه موضع خود را در قبال ايران تغيير ندهند با خطر از دست دادن اين فرصت روبرو خواهند بود.

وزیر راه و شهرسازی چندی پیش نیز در مراسم سالگرد تاسیس شرکت فرودگاههای کشور یادآور شد: «تحریم ها به ما آموخت که چگونه باید با جامعه بین‌المللی مذاکره و معامله کرد، بنابراین ایران پای هر معامله‌ای نمی‌نشیند. »

بر اساس توافق برنامه جامع اقدام مشترک، بر اساس تفاهم صورت گرفته ابتدا شورای امنیت اقدام به صدور قطعنامه جدید برای تایید برجام و لغو قطعنامه های قبلی می کند.

-  سپس اتحادیه اروپایی و آمریکا تصمیمات توافق شده برای لغو تحریم های مالی و اقتصادی مرتبط با هسته ای را اتخاذ خواهند کرد.

-  متعاقبا ایران اقدامات لازم را برای اجرای تعهدات خود وفق برجام آغاز می‌کند.

-  اتحادیه اروپایی و آمریکا نیز تمهیدات لازم برای اجرایی کردن تعهداتشان و تدوین دستورالعمل ها و آیین نامه های اجرایی لازم و توجیه مراجع ذیربط دولتی و موسسات و بنگاه های اقتصادی اتخاذ خواهند کرد.

- این اقدامات متناظر به نحوی انجام خواهد شد که در "روز اجرای توافق" همزمان با تایید اقدامات ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، اجرای کلیه تحریم های مقرر شده متوقف خواهد شد.