چه کسانی کاندید ابتلا به دیابت هستند؟/نقش ۸۵ درصد استرس در ابتلا به مرض قند/بسته بندی خارجی برخی داروهای ایرانی

|احسان گل محمدی؛ سارا خانمحمدی:  بیماری شیرین در نتیجه تغییر سبک زندگی و کم تحرکی در سال‌های اخیر افراد بسیاری را مبتلا کرده و به نوعی دغدغه اصلی نظام سلامت در آینده با این رویه روزافزون خواهد بود.

دیابت یا بیماری شیرین به قند خون بالای ۹۶ میلی گرم گفته می‌شود. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد.

در حالی که تعداد افراد مبتلا به دیابت که بیماری خاموشی است روز به روز در دنیا بیشتر می‌شود باید بدانیم که با رعایت برخی اقدامات جزیی و حتی چکاب‌های دوره‌ای می‌توانیم از ابتلا به آن جلوگیری کرده و حتی با درمان‌های ساده‌تر در مراحل اولیه به نسبت تزریق انسولین بهره‌مند شویم.

متن گفت و گوی تفصیلی با شکور امیدی رئیس کل و بنیان گذار انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور را در ادامه بخوانید:

میزان: توضیحی در مورد میزان نرمال قند خون و وضعیتی که به آن دیابت گفته می‌شود بدهید.

امیدی: قند بالای ۱۳۰ مصداق دیابت بوده البته که پایین بودن میزان قند نیز خود مصداق بیماری تحت عنوان کاهش قند است.
بین ۸۰ تا ۱۲۶ قند خون نرمال است، اما اگر میزان قند خون در فردی کمتر از ۸۰ باشد نیز ضرر بسیاری برای سلول‌های مغزی داشته و می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری برای فرد به همراه داشته باشد از این رو لازم است در این مورد نیز فرد تحت درمان قرار بگیرد.

نقش ۸۵ درصد استرس در ابتلا به دیابت

میزان: چه عواملی در بروز دیابت موثر است؟

امیدی: ابتلا به دیابت در افراد ۱۰ درصد مربوط به ارث و ژنتیک بوده و ۹۰ درصد به عوامل محیطی مانند کم تحرکی، چاقی، زندگی ماشینی و ... مرتبط است که از این ۹۰ درصد عوامل محیطی، ۸۵ درصد آن به استرس و تنش می‌تواند به دیابت منجر شود.

استرس‌های روحی روانی و عدم تعادل زندگی می‌تواند آمار ابتلا به دیابت را افزایش دهد از این رو با بررسی میزان بستری‌های بیمارستان و قطع عضو‌ها در این یکی دو سال اخیر می‌توان صحت افزایش آمار‌ها در این حوزه را تایید کرد.

میزان: مولفه‌های ابتلا به دیابت چیست؟
امیدی: تشنگی، خستگی و پرادراری از مهم‌ترین عوامل ابتلا به دیابت است که البته در افراد مختلف این مولفه‌ها متفاوت است.

میزان: چه کسانی کاندید ابتلا به دیابت هستند؟

امیدی: اگر قند خون ناشتا در فرد بالای ۲۰ سال دو بار بیش از ۱۲۶ باشد فرد کاندید دیابت است از این رو لازم است با فرهنگ سازی به جامعه آموزش دهیم که تنها با یک آزمایش ساده می‌توان این بیماری را در مراحل اولیه کنترل و مهار کرد.
البته که خانواده‌هایی که سابقه ابتلا به دیابت در آن‌ها وجود دارد ریسک ابتلا به این بیماری در سایر اعضای خانواده بیشتر است.

میزان: بهترین زمان برای انجام آزمایش قند خون چه زمانی است؟
امیدی: بهترین زمان برای انجام این آزمایش صبح بعد از ۱۴ ساعت ناشتا بودن است.

افت قند خون آسیب جبران ناپذیر مغزی ایجاد می کند

میزان: علائم قند خون پایین چیست؟
امیدی: دقند خون پایین می‌تواند با سرگیجه و عواملی از این دست خود را نشان دهد از این رو لازم است برای جلوگیری از آسیب‌های مغزی فرد هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرد، زیرا بی توجهی به این نوع بیماری آسیب‌های جبران ناپذیری برای مغز به همراه دارد.

میزان: آیا آماری از مبتلایان به دیابت در کشور دارید؟
امیدی: بله آمار افراد مبتلا به دیابت در کشور به تفکیک استان‌ها مشخص بوده، اما موضوعی که قابل تامل است آمار روزافزون این بیماری در دنیا است.
آمار دیابتی‌ها روز به روز در حال افزایش است طبق اعلام قبلی ۱۰ درصد جمعیت یعنی ۸ میلیون نفر در دنیا به دیابت مبتلا بوده که این آمار‌ها در سال‌های اخیر در ایران نیز رشد بسیاری داشته است.
طبق آمار‌های ارایه شده از سوی وزارت بهداشت ۲۶ درصد جمعیت در یزد، ۱۸ درصد جمعیت در قزوین مبتلا به دیابت بوده که این آمار‌ها در سایر استان‌ها نیز موجود است.

میزان: چه دارو‌هایی برای درمان دیابت در داخل کشور تولید می‌شود؟
امیدی: خوشبختانه در حوزه درمان دیابت و عوارض ناشی از آن دارو‌های متعددی در داخل کشور تولید شده که نمونه آن پماد بتاهیل یا مرهم است که تاییده‌های مورد نیاز را نیز دریافت کرده از این دست دارو‌ها برای درمان زخم‌های بیماران مبتلا به قند خون در کشور تولید شده است.
یک سری سلول‌های بنیادی نیز از سوی موسسه رویان تولید شده که تاییده‌های آن نیز اخذ شده خوشبختانه از لحاظ دارو‌های ضد زخم و جلوگیری از قطع عضو مشکلی در کشور نداریم.
در حوزه تولید قرص‌های مربوط به بیماری دیابت مشکلی نداریم و در این خصوص دارو‌های گیاهی خیلی به ما کمک کرده اند.

میزان: آیا تحریم‌ها تامین دارو‌های بیماران دیابتی را با مشکل مواجه کرده است؟

امیدی: بحث تحریم‌ها و اثر آن بر دارو و درمان هر چند که کشور‌های خارجی مدعی تحریم نکردن ما هستند، اما باید بگوییم که از نظر تجهیزات پزشکی و همچنین دارو با مشکل مواجه هستیم، حداقل در حوزه واردات و پرداخت هزینه‌های این تجهیزات و دارو‌ها با سختی مواجه شده ایم.

نگرانی در مورد مواد موثره داروهای وارداتی 

میزان: در بحث دارو‌های وارداتی آیا نگرانی درباره سلامت آن‌ها وجود دارد؟
امیدی: متاسفانه کنترل اساسی بر دارو‌های وارداتی وجود ندارد که این خود معضلی است که در دنیا بار‌ها سلامت مردم را تهدید کرده است از این رو سازمان غذا و دارو باید با تجهیز به امکانات مورد نیاز در این شرایط حساس وضعیت داروها، مواد موثره و آلودگی یا بیوتروریسم احتمالی آن‌ها به ویروس‌ها را بررسی کرده و مدنظر قرار دهد.

در این رابطه توجه به تولید داخل از اهمیت بالایی برخوردار شده و باید بدانیم که در بحث واردات باید بیشتر به صحت و سلامت دارو‌های وارداتی توجه شود و سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌ها باید در این راستا کمک کنند.
در این حوزه بهترین راهکار حمایت از تولید داخل است، زیرا دارو‌های بسیاری در حال حاضر نیز در سازمان غذا و دارو در سایه بی توجهی مسئولان امر خاک می‌خورد در حالی که با بررسی و تایید نهایی دارو‌های تولید داخل می‌توانیم در بسیاری از حوزه‌ها توفیق حاضل کرده و حتی از خروج ارز نیز جلوگیری کنیم.

میزان: علت بی توجهی سازمان غذا و دارو به تولیدات داخلی را در چه می‌دانید؟
امیدی: علت آن به مشکلات صنفی، مبارزه با دارو‌های جدید و سیستم دارویی کشور مربوط می‌شود، متاسفانه نگاه ما در کشور نگاه به بیرون بوده و در این حوزه فرهنگ سازی کافی صورت نگرفته، زیرا پزشکان با توصیه به دارو‌های خارجی و بیماران با تمایل به خرید آن‌ها راه را برای نوآوری‌های داخلی می‌بندند.

در حوزه مصرف داروی داخلی پزشک باید با قاطعیت از بهتر بودن داروی ایرانی صحبت کرده و حتی آن را تجویز کند تا بیمار نیز به این سمت و سو با خاطری آسوده هدایت شود.

تهدید منافع برخی پزشکان با تولید برخی داروها در داخل

متاسفانه ورود یک داروی جدید برخی از حرف پزشکی ما را دچار تهدید قرار می‌دهد و منافع آن‌ها تهدید می‌کند از این رو رویکرد همیشه واردات محور است در حالی که اگر به توان داخلی در حوزه دارو‌های شیمیایی و حتی گیاهی توجه کنیم بسیاری از هزینه‌ها کاهش یافته و عدم واسبتگی به خارج نیز رخ می‌دهد.

عدم توجه به توان داخل در تولید دارو‌های مورد نیاز به اعتقاد من از معضلات وزارت بهداشت است، زیرا عرصه را برای متخصصان این حوزه در داخل تنگ کرده اند.

میزان: آیا تولید انسولین در کشور ممکن است؟

امیدی: در حال حاضر برای واردات انسولین از سوی دولت سوبسید داده شود که این خود مفاسد بسیاری را رقم زده است در این راستا لازم است حمایت از تولید داخل جدی گرفته شود تا توانمندی‌ها در این حوزه بالقوه شده و بتوانیم به خودکفایی در تولید این نوع دارو نیز برسیم.

اکنون در بسیاری استان‌ها شرکت‌های انسولین ساز فعال هستند از این رو لازم است با حمایت از شرکت‌های داخلی زمینه خروج ارز را مسدود کنیم.

برای واردات انسولین اکنون ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص می‌یابد در حالی که در نمونه‌های وارداتی همیشه واهمه از آلودگی احتمالی این نوع دارو‌ها نیز وجود دارد از این برای جامعه هدف برای درمان دیابت که نهایت از ۸ میلیون نفر ۱۰ درصد انسولین نیاز دارند باید به تولید داخل اکتفا کیم که نتیجه این اعتماد به درون صرفه جویی بالای ۲۰ میلیارد دلار است.

میزان: روند رونمایی از دارو‌های جدید در کشور به چه شکل است؟

امیدی: خوشبختانه خبر‌هایی در این حوزه به گوش می‌رسد، اما نه برای همه تولیدات داخل، گاهی مبلغی پول جابه جا شده و ۴ دارو رونمایی می‌شود در حالی که ده‌ها دارو در وزارتخانه خاک می‌خورد و در انتظار تاییده برای رونمایی است.

در این رابطه بسیاری از پزشکان و داروسازان داخلی پس از سال‌ها انتظار برای اخذ تاییده لازم به خارج از کشور مهاجرت کرده و در نهایت داروی تولید خود را به کشور‌های دیگر می‌فروشند.

داروهای تولید داخل با بسته بندی خارجی!

میزان: آیا تاکنون واردات دارو‌های داخلی با بسته بندی خارجی نیز داشته ایم؟

امیدی: بله متاسفانه کارشناسان وزارت بهداشت بار‌ها در خصوص ضرورت بسته بندی دارو‌های تولیدی در خارج از کشور به دانشمندان ایرانی تاکید داشته اند در حالی که این سوال مطرح می‌شود که چرا دارویی که قرار است در داخل تولید شود باید در کشور دیگر بسته بندی شده و با ارزش افزوده کلان دوباره به چرخه مصرف برسد.

این نوع اظهارنظر‌ها توهین به دانش ایرانی است، با بسته بندی دارو‌ها در خارج از کشور هزینه‌های آن‌ها افزایش یافته و ارز بسیاری نیز خارج خواهد شد از این رو لازم است وزارت بهداشت بریا جلب اعتماد بیماران راهکار‌های دیگری را در پیش بگیرد، زیرا ادامه این نوع رفتار‌ها نشان از معضلات فرهنگی عمیق دارد.

داروی درمان زخم دیابت که تولید داخل است نمونه‌ای از بی توجهی‌های دولت است که در کمتر از ۱۰ روز زخم را درمان می‌کند، اما متاسفانه تاییده‌های لازم را نمی‌گیرد و کشوری مانند کانادا با بسته بندی‌های مناسب صاحب این برند شده و می‌تواند از عواید آن نیز استفاده کند.

میزان: آیا همچنان راهی برای جلوگیری از قطع عضو بیمار مبتلا به دیابت پیدا نشده است؟

امیدی: دو تا سه سال از تولید داروی موثر جهت جلوگیری از قطع عضو بیماران دیابتی می‌گذرد و در این رابطه با تولید کرم گیاهی به بیماران مبتلا کمک می‌شود که اگر قبل از سیاه شدن عضو اقدام کنند جلوی قطع شدن آن گرفته شود این دارو خوشبختانه تاییده وزارت بهداشت و انجمن حمایت از بیماران دیابتی را داشته و به این ترتیب روند معکوسی در این حوزه پیگیری خواهد شد.

 قطع عضو در بیماران دیابتی کاهش یافته است

با توجه به اینکه قطع عضو برای بیمار جدا از هزینه‌های بسیار آن وی و اعضای خانواده را نیز از زندگی ساقط می‌کند لازم است در این حوزه کار‌های بیشتری انجام شود.

میزان: عملکرد بیمه‌ها در حوزه حمایت از بیماران دیابتی چگونه است؟

امیدی: بیمه‌ها جوابگو نیستند و روز به روز تعهد خود را کاهش می‌دهند در این رابطه بیمه‌ها نباید به فکر درآمد باشند از این رو لازم است حمایت‌ها در این حوزه افزایش یابد.

میزان: نگاه وزارت بهداشت به طب مکمل چگونه است؟

امیدی: در حوزه درمان دیابت متاسفانه از طب مکمل کمک گرفته نمی‌شود یعنی در وزارت بهداشت در این حوزه بی توجهی صورت می‌گیرد، در حال حاضر طب سنتی برای درمان دیابت بسیار مهم است، اما وزارت بهداشت این گروه از افراد را مجاز به طبابت ندانسته و معنقد است افراد تنها با داشتن نظام پزشکی مجاز به فعالیت در حوزه درمان هستند.

نظام طب مکمل در درمان کمک کننده بوده و می‌تواند پرکننده حلقه‌ای باشد در این راستا همه گروه‌ها اعم از انرژی درمانی، حجامت و ... که بتوانند در کاهش درد بیمار کمک کننده باشند باید در طب مکمل دیده شده و حمایت‌های وزارت بهداشت را نیز داشته باشند در حالی که این حلقه مهم در کشور ما مغفول بوده است.

میزان: آیا رایزنی برای به رسمیت شناختن طب مکمل از سوی وزارت بهداشت صورت گرفته است؟

امیدی: در تلاش هستیم در مجلس بعدی نظام طب مکمل را در بدنه درمان گنجانده و به این ترتیب در چرخه درمان از آن استفاده کنیم، زیرا ظرفیت بسیاری داشته و می‌تواند هزینه خانوار را کاهش دهد ضمن اینکه در حوزه دارو نیز عوارض دارو‌های شیمیایی را نیز ندارد.

طب سنتی می تواند کمک حال بیماران دیابتی باشد

میزان:در حوزه درمان دیابت استفاده از طب سنتی چه عوایدی دارد؟

امیدی: به طور مثال در حوزه درمان دیابت استفاده از گیاه بامیه و سایر اقلام دارو‌های گیاهی می‌توانند حتی کار انسولین را برای فرد بیمار انجام دهند.

کشور هند از گیاه بامیه استفاده کرده و به جای قرص متفورمین در تنظیم قند خون استفاده می‌شود اگر این اتفاق و اتفاق‌های مشابه در ایران نیز رخ دهد به طور حتم دیگر نیازی به خارج از کشور و دارو‌های وارداتی نخواهیم داشت.

پرداختن به طب سنتی و طب مکمل بسیار گره گشا است با توجه به شرایط اقتصادی کشور باید از هزینه‌ها بااستفاده ازاین مسیر‌ها بکاهیم.

میزان: آیا سیستم ارجاع در حوزه بیماران دیابتی عملکرد قابل قبولی داشته است؟

امیدی: متاسفانه سیستم ارجاع در ایران هنوز جای مناسب خود را پیدا نکرده و در حالی که پزشکان عمومی می‌توانند تجویز دارو و اقدامات اولیه برای این قشر از بیماران را انجام دهند، اما هنوز بسیاری از بیماران حتی از شهرستان‌ها با مراجعه به تهران خواهان ویزیت از سوی پزشکی متخصص و فوق تخصص هستند.

بار‌ها دیده شده که بیمار از شهرستان فقط برای ویزیت متخصص به تهران یا سایر کلان شهر‌ها مراجعه کرده در حالی که پزشک عمومی اقدامات در این حوزه را می‌تواند انجام دهد، در این حوزه لازم است که فرهنگ سازی مناسب صورت بگیرد، زیرا پزشکان آموزش دیده در زمینه دیابت هزینه‌های سرباری برای بیمار نداشته و اگر لازم به ویزیت پزشک متخصص نیز باشد در این فرآیند به نظام بالاتر ارجاع خواهد شد.

خطرات تشخیص دیرهنگام دیابت 

میزان: تشخیص دیرهنگام دیابت چه خطراتی برای فرد به همراه دارد؟

امیدی: متاسفانه بی خبری از ابتلا به دیابت عوارض بسیاری برای فرد به همراه دارد می‌تواند عارضه‌های بسیاری برای چشم و سایر اعضای بدن داشته باشد در حالی که اگر به موقع تشخیص داده شود عارضه‌های آن نیز کم خواهد بود.

میزان: عوارض بیماری دیابت چیست؟

امیدی: متاسفانه دیابت به عوارض بسیاری برای فرد بیمار منجر می‌شود که یکی از آن‌ها ناتوانی جنسی در افراد مبتلا است که در این زمینه خوشبختانه دارو‌های بسیاری در داخل تولید شده و به این ترتیب از عوارض این بیماری کاسته است.

میزان: چه اقدامی برای پیشگیری از بروز دیابت در افراد لازم است؟

امیدی: در این حوزه مهم‌ترین اقدام آزمایش‌های سالانه است و مردم باید تست قند بدهند، زیرا ۷۰ درصد دیابتی‌های دنیا خبر از بیماری خود ندارند و به همین دلیل به آن بیماری خاموش و آرام گفته می‌شود در این راستا لازم است افراد بالای ۲۰ سال تست‌های قند سالانه را انجام دهند.