علی(ع)، عدالت و قانون

به گزارش گروه فضای مجازی دکتر جواد منصوری در یادداشتی در روزنامه حمایت نوشت؛ یکی از موارد استثنایی در تاریخ بشر، شخصیت و عملکرد انسانی است که این روزها به نام اوست. امام علی‌بن‌ابیطالب(ع) کسی است که قطعاً نظیر او در تاریخ بشریت وجود نخواهد داشت، زیرا ایشان در اوج کمال و خوبی‌ها قرار دارد و کسی از نظر رتبه و فضل و کمال پس از پیامبر اعظم(ع) به پای او نخواهد رسید.

آنچه که ما به عنوان مسلمان و شیعه در این روزها بیش از پیش باید مورد توجه قرار دهیم این است که این شخصیت والامقام چه درس‌هایی برای بشریت داشت؟ این تصور که گمان کنیم ایشان تنها متعلق به مسلمانان و یا شیعیان است باید تصحیح شود.

امکان ندارد که یک انسان با هر دین و آیینی، زندگی این مرد بی‌نظیر و یا آثار این شخصیت عجیب مانند نهج‌البلاغه را مطالعه کند و به جامعیت اضداد در حضرتش اذعان ننماید.

امروز حتی دشمنان قسم خورده امیرالمؤمنین(ع) نیز به بزرگی و عظمت ایشان اعتراف دارند. اگر اینگونه بیاندیشیم که تمام علمای غیرمسلمان نسبت به امام علی(ع) یا شناخت نداشتند، ایشان را تکریم نمی‌کردند و یا برای این شخصیت بزرگ فلسفه‌ای را قائل نبودند، اشتباه است. صدها مقاله و کتاب در عظمت امیرالمؤمنین(ع) تاکنون به چاپ رسیده و کنفرانس‌ها و سمینارهای متعددی برای کند و کاو در شخصیت ایشان برگزار گردیده است.

همین امر گویای دو حقیقت است: اول، حقانیت ولایت و امامت امیرالمؤمنین(ع) و دوم، بی‌نهایت بودن ابعاد وجودی ایشان. در میان کسانی که حتی به ظاهر ایشان را پس از پیامبر اعظم(ع)، به عنوان امام و رهبر جامعه نمی‌شناسند مانند علمای مذاهب اربعه، مطالب عجیبی در مدح شخصیت امیرالمؤمنین(ع) گفته شده است. امام شافعی بیانات و گفتارهایی داشته‌اند که گاهی انسان متعجب می‌شود و اینگونه به نظر می‌رسد که وی حتی در اصول دین اشتباهاتی داشته است در حالی که اینگونه نیست.

دیگر علمای مذاهب نیز سخنان پرشماری در وصف و مدح امام علی(ع) دارند. یکی از اطرافیان معاویه، زمانی که در مقام تملق وی برآمد از امام علی(ع) بدگویی کرد و ایشان را مذمّت نمود. معاویه فرد متملق را از این گفتار نهی کرد و تصریح نمود اگر در حکومت او بغض علی رواج دارد تنها به دلایل حکومتی است و علی(ع) کسی است که نظیر او در ادوار گوناگون بر روی کره زمین یافت نمی‌شود و نخواهد شد.

امروز دنیا به معنای واقعی کلمه تشنه دو پدیده اساسی برای جامعه بشری است: اول، قانون که عبارت است از مجموعه مقرراتی که منشاء وحیانی داشته و متناسب با انسان و جامعه انسانی باشد و دوم، عدالت. امروز جهان، تشنه قانون مطابق با فطرت الهی انسان و عدالتی که بتواند انسان را از چاه تاریک گمراهی، نجات دهد. تمامی مکتب‌های دنیا در عرصه‌های گوناگون امتحان خود را پس داده‌اند و دیگر حرفی برای گفتن ندارند و انسان‌های منصف جهان، هنگامی که می‌خواهند الگویی برای عدالت و قانون بشری ارائه نمایند از امام علی‌(ع) سخن به میان می‌آورند.

در برزگترین کتابخانه مسکو، نهج‌البلاغه در جایگاه ویژه‌ای قرار گرفته و به صورت خاصّ و متمایزی نورپردازی شده است. وقتی از مدیر کتابخانه سوال شد علت اختصاص این مکان ویژه برای نهج‌البلاغه با وجود غیرمسلمان بودن شما و عدم ارتباط شما با مقوله‌ای به نام دین چه بوده است، وی پاسخ داد: پس از سال‌ها مطالعه دانشمندان کشورمان که با موضوع یافتن بهترین کتاب برای پاسخگویی به مسائل روز دنیا صورت گرفت، تنها به سوی یک کتاب رهنمون شدیم و آن چیزی نبود جز «نهج‌البلاغه». به همین دلیل است که جایگاه ویژه‌ای برای آن اختصاص دادیم و سعی کردیم با نورپردازی ویژه، به اعضاء کتابخانه بگوییم این کتاب، روشنگر جهان است.

در کشور ما حول محور امیرالمؤمنین(ع) سخنرانی‌ها و تالیفات زیادی وجود دارد اما درباره عدالتی که نیاز مبرم جهان امروز است، کمتر سخنی به میان آورده می‌شود. در سیره عملی ایشان می‌خوانیم که در میانه بازار می‌ایستادند و می‌فرمودند: «یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ» اول، فراگیری فقه، سپس تجارت. سؤال اینجاست که داد و ستد امروز ما تا چه میزان با معیارهای الهی تطابق دارد؟ نامه معروف امام به عثمان‌بن‌حنیف، فرماندار بصره که به مهمانی یکی از سران و متمولین آن شهر رفته بود، نمونه‌ای از توجه ایشان به فقراست. این خبر به گوش ایشان رسید، نامه‌ای برای او مرقوم نمود و او را به این دلیل که بر سفره‌ای نشسته که ثروتمندان در آن راه داشتند و فقرا از آن محروم بودند، برای همیشه در تاریخ رسوا کرد. ایشان تجمل‌گرایی و فخرفروشی را اینگونه مذمت می‌کنند و به والیان خود می‌فرمودند توقع خوردن نان جو از آنان را ندارند ولی سطح زندگی فقرا را از آنان متوقع هستند.

اگر نبود از امیرالمؤمنین(ع) هیچ اثری در حکومت و هیچ درسی از ایشان در زندگی و فقط نامه حضرتش به مالک اشتر در میان ما بود، همین یک نامه برای عظمت امام(ع) کافی است و تا قیام قیامت برای بشر در اقصی نقاط کره زمین درس و ارشاد دارد. جورج جرداق، در یک جلد از کتب پنجگانه خود به نام «امام علی(ع) صوت‌ العداله الانسانیه» به بررسی این نامه پرداخته است.

ایشان که یک مسیحی حقوقدان بود، جمله‌ای حیرت‌انگیز دارد و می‌گوید: اگر تمام دانشمندان و حقوقدانان و جامعه‌شناسان دنیا جمع شوند، نمی‌توانند نامه‌ای مانند این نامه تهیه کنند که تا بدین حدّ و اندازه حقوق بشر را مراعات کرده باشد. 130 نفر از حقوقدانان شهیر دنیا در شهر «وین» گردآمدند و ماه‌ها تلاش نمودند تا سرانجام موفق به تنظیم اعلامیه حقوق بشر شدند.

مرحوم جرداق این اعلامیه را با نامه امام علی(ع) به مالک اشتر مقایسه می‌کند و می‌گوید بیش از 30 مورد اساسی از حقوق بشر در این نامه نورانی آمده است که در اعلامیه حقوق بشر ابداً اثری از آنها نیست.

به قول آن نویسنده معروف آلمانی ای‌کاش ایشان زنده بودند، بر فراز منبر مسجد کوفه می‌رفتند و فریاد می‌زدند، «سلونی قبل ان تفقدونی»- از من سوال کنید پیش از آنکه مرا از دست بدهید- و می‌گوید اگر امروز علی(ع) زنده بود، بشریت باید به پای درس ایشان زانو می‌زد و دوای دردهای خود را از او می‌گرفت.

مردم آن دوره، به حضرتش ظلم کردند و ایشان را از حق خود محروم نمودند و اکنون وظیفه ماست که خود را به مقیاس عمل و رفتار ایشان بسنجیم تا ببینیم عیار ما در تحقق فرمایشات ایشان چه میزان است و چقدر خود را پای‌بند آموزه‌های آن حضرت می‌دانیم و به معنای واقعی کلمه شیعه هستیم.

/

: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.