قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶؛ نقطه عطفی در تاریخ نهضت اسلامی

به گزارش گروه سیاسی ، رحلت آیت‌الله سید مصطفی خمینی در آبان ۱۳۵۶ را می‌توان نقطه عطفی در نهضت اسلامی مردم ایران دانست. مجالس یادبود در سراسر کشور برگزار و در آن مراسم، تظاهرات گسترده علیه رژیم به پا شد. از این رو رژیم، تصمیم گرفت با توهین به ساحت حضرت امام خمینی(ره)، چهره ایشان را به عنوان رهبری نهضت مخدوش کند.

 

در اواسط دی ماه ۱۳۵۶، پیک دربار، نامه ممهور به مهر دربار را به داریوش همایون، وزیر اطلاعات و جهانگردی داد. او نیز نامه را به روزنامه اطلاعات جهت انتشار سپرد. مسعودی، صاحب امتیاز روزنامه، مفاد مقاله را باعث واکنش علما و روحانیون و برای آینده روزنامه خطرناک می‌دانست، اما در تماس با وزیر اطلاعات و نخست وزیر، آموزگار، دریافت که برخی از مفاد تند و تحریک آمیز آن به خواست شاه در مقاله آمده است.

 

در این مقاله که با امضای مستعار «احمد رشیدی مطلق» در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید، به طور صریح، بی حجابی فضلیت و حجاب، کهنه پرستی و ارتجاع معرفی و به ساحت مقدس امام خمینی(ره)، اهانت و قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی شده بود.

 

با انتشار این مطالب اهانت آمیز، اولین واکنش‌ها در شهر قم آغاز شد. مدرسین حوزه علمیه قم دروس حوزه را در روز ۱۸ دی تعطیل اعلام کردند و در این روز، طلاب با تشکیل اجتماع بزرگی تظاهرات خود را به سوی منازل مراجع آغاز کردند و تعدادی از علما و مراجع قم در سخنرانی‌های خود، به حمایت از امام(ره) و محکومیت اهانت به ساحت ایشان پرداختند. بازاریان قم با مشاهده حرکت حوزه علمیه، تصمیم به تعطیلی مغازه‌های خود در ۱۹ دی گرفتند.

روز نوزدهم دی ماه ساواک و شهربانی به کمک نیرو‌های کمکی از تهران وارد شده و در حوالی مدارس علمیه متمرکز شدند. اقشار مختلف مردم با راهپیمایی به سوی منازل بزرگان حوزه، رفته رفته خروشان‌تر می‌شدند. نیرو‌های رژیم با مشاهده حرکت عظیم مردم تصمیم به حمله گرفتند و تیراندازی شروع شد و در این روز عده زیادی از طلاب و مردم قم به شهادت رسیده و یا مجروح شدند.

نتایج و پیامد‌های قیام نوزدهم دی:

۱ ـ اثبات توخالی بودن شعار فضای باز سیاسی

۲ ـ ثابت شد که شاه از حرکت مذهبی ـ سیاسی به رهبری روحانیت و در راس آنها، حضرت امام(ره)، بیش از هر حرکت سیاسی دیگر وحشت دارد

۳ ـ نهضت در مسیر صحیح خود قرار گرفت؛ به نحوی که ترفند‌های بعدی رژیم نیز بی ثمر افتاد

۴ ـ متحجرین و مروجان جدایی دین از سیاست منزوی شدند.

 

این قیام را باید نقطه عطفی در تاریخ نهضت اسلامی دانست چرا که پس از آن امواج انقلاب اسلامی شدت گرفت و با چهلم‌های پی در پی مردم نقاط مختلف ایران دامنه انقلاب فراگیر شد و در نهایت به سرنگونی رژیم پهلوی انجامید.

در این زمینه مرکز اسناد انقلاب اسلامی کتاب‌های زیر را منتشر کرده است همچون جایگاه قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ در پیروزی انقلاب اسلامی.

 

به گرزاش میزان، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح روز چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸در دیدار هزاران نفر از مردم قم با اشاره به حادثه بسیار مهم و تاریخ‌ساز ۱۹ دی ۱۳۵۶ گفتند: باید خاطره و عمق تأثیرگذاری این حادثه عظیم را همیشه به یاد داشته باشیم و با درس‌گیری از این‌گونه حوادث، گذشته را راهنما و چراغ آینده قرار دهیم.

ایشان حادثه ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم را ایستادگی مردم قم در مقابل رژیم بی‌رحم طاغوت خواندند و خاطرنشان کردند: مردم قم آن روز در دفاع از مقام مرجعیت رهبر عظیم‌الشأن ملت یعنی امام خمینی (ره) با دست خالی و فقط با تکیه بر «ایمان» و «غیرت دینی» سینه سپر کردند.