جزئیات توقف تولید پراید و پژو/ گران شدن خودرو تقصیر کیست؟

، صنعت خودرو کشور همیشه دارای حاشیه‌های فراوانی بوده است از کیفیت پایین تا قیمت بالای تولیدات و رقابت پذیر نبودن، اما طی یک سال گذشته به دلیل تحریم این صنعت در شرایط خاصی قرار گرفته است و در تامین مواد اولیه با مشکل مواجه شده است، بطوریکه تولید کاهش یافته و بازار خودرو  تحت شعاع قرار گرفته است.

از طرفی نبود نقدینگی موجب شده است تا دو خودروساز بزرگ کشور بیش از گذشته تحت فشار قرار بگیرند و با چالش های جدی روبه رو شوند، برای بررسی بیشتر چالش ها و راهکارهای برون رفت صنعت خودروسازی از شرایط فعلی با احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان به گفت و گو  پرداخته ایم که جزئیات آن را در ذیل می‌خوانید.

 میزان: دلیل زیان‌ده بودن خودروسازان علی رغم ممنوعیت واردات چیست؟

نعمت بخش: دولت با یک قیمت تکلیفی خودروسازان را مجبور کرد که محصولاتشان را بفروشند به همین دلیل خودروسازان محصولات خود را با زیان می‌فروشند که حتی در بورس نیز این زیان اعلام شد، با نرخ دستوری که دولت اعلام کرده سال گذشته هر کدام از خودروسازان حدود ۸ هزار میلیارد تومان زیان کردند و امسال نیز در ۶ ماهه اول ایران خودرو ۵۲۰۰ میلیارد تومان و سایپا حدود ۵ هزار میلیارد تومان متضرر شدند، با این زیان روز به روز توان شرکت‌های خودروساز کم شده است به نوعی که معادل ۲۰ هزار میلیارد تومان به قطعه سازان بدهکار هستند.

میزان: هزینه تولید یک خودرو برای خودروسازان چقدر تمام می‌شود؟

نعمت بخش: به عنوان مثال خودروی پرایدی که شرکت سایپا ۳۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عرضه می‌کند برای کارخانه حدود ۴۳ میلیون تومان هزینه می‌شود! بنا به اعلام سازمان حمایت در بهمن ماه سال گذشته که در کمیته خودرو صورت گرفت، قیمت تمام شده پراید ۳۹ میلیون تومان است که با اضافه شدن ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، ۳ درصد شماره گذاری و ۳ درصد بیمه شخص ثالث در زمان تحویل به مشتری بین ۴۲ تا ۴۳ میلیون تومان تمام می‌شود، در نتیجه خودروسازان روز به روز در حال ضعیف‌تر شدن هستند و زیان می‌دهند و نمی توانند پول قطعه سازان را  پرداخت کنند در نتیجه قطعه سازان هم نمی‌توانند به خط تولید قطعه برسانند به همین دلیل میزان تولید نسبت به سال گذشته کم شده است.

میزان: تعیین قیمت دستوری از سوی دولت بدون در نظر گرفتن امتیاز همراه است؟

نعمت بخش: متاسفانه دولت به قوانین عمل نمی‌کند طبق تبصره دو ماده ۱۰۱ برنامه پنجم توسعه و ماده ۹۰ اصل ۴۴ قانون اساسی اگر دولت تولیدکننده‌ای را مکلف کند قیمت کالایی را کمتر از قیمت واقعی بفروشد باید کمک زیان بدهد در صورتی که دولت اینکار را انجام نداده است و موجب شده خودروسازان چندین هزار میلیارد تومان زیان دهند.

میزان: چرا علی رغم اینکه اتفاق خاصی در اقتصاد کشور نیفتاده، اما روند قیمت خودرو در بازار صعودی است؟

نعمت بخش: وجود  پول های سرگردان در جامعه که به رقم ۲ هزار هزار میلیارد تومان رسیده یکی از عوامل افزایش قیمت خودرو است، به وزیر صنعت پیشنهاد شد فروش خودرو در حاشیه بازار که تجربه موفق دهه هفتاد برای کنترل قیمت بود را اجرا کند، زمانی که این طرح  از سال ۷۶ تا ۸۵ اجرا شد نمودار قیمت خودرو نوسان اندکی داشت به دلیل اینکه زمانی که خودرو در حاشیه بازار فروخته شود تقاضا کاهش می‌یابد.

در حال حاضر بیشتر متقاضیان برای سود خودرو می‌خرند، بر اساس آماری که از تماس خودروسازان با خریدارن برای نظرسنجی از نحوه خدمات پس از فروش گرفته می‌شود ۶۰ تا ۷۰ درصد خریداران عنوان می‌کنند خودرو را واگذار کردند یعنی افرادی زمان شروع ثبت نام هجوم می‌آورند، خودرو را خریداری می‌کنند و پس از آن خودرو را در بازار آزاد گرانتر می‌فروشند و در این بین نه مشتری اصلی بهره می‌برد و نه کارخانه بلکه سود به جیب دلالان می‌رود.

میزان: چرا وزارت صنعت فروش حاشیه بازار را اجرا نکرد؟

نعمت بخش: وزارتخانه برای جلوگیری از خرید واسطه‌ها ابتدا شرط کارت ملی و شرط سنی ۱۸ سال به بالا را قرار داد و حتی سیستم ایران خودرو و سایپا را با هم یکپارچه کردند، اما این راهکار جواب نداد و در ادامه، آخرین شگرد این بود خودرویی که به صورت فوری به فروش می‌رود، خودروساز مبلغی از آن را تا یکسال از خریدار دریافت نکند و سند آن را تا یکسال در اختیار خود داشته باشد تا خریداران نتوانند خودرو را بفروشند، اما به دلیل اینکه افراد می‌دانند چگونه عمل کنند این راهکار‌ها جواب نمی‌دهد.

تنها راه برای جلوگیری از هجوم واسطه ها، فقط فروش حاشیه بازار است که بار‌ها به مسئولان اعلام کردیم اگر این موضوع اجرایی شود به دلیل اینکه دیگر برای آن‌ها صرفه اقتصادی نخواهد داشت ۷۰ درصد خریداران کنار می‌روند و چون تقاضا کم می‌شود قیمت بازار نیز کاهش می‌یابد، این تجربه دهه ۷۰ است اگر اینکار اجرایی شود صف خرید قطعا جمع می‌شود و خریدار واقعی خرید انجام می‌دهد و هم خودرو ارزان‌تر به دست مصرف کننده می‌رسد، هم کارخانه از زیان خارج می‌شود و می‌تواند پول قطعه ساز را پرداخت کند و اگر سودی هم داشته باشد مالیات آن را پرداخت می‌کند، این چه تدبیری است که پول به جیب دلال برود و کارخانه زیان کند و وضع به همین منوال ادامه یابد، قیمت هر کالایی را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند و خودروسازان توان عرضه روزانه بیشتر از ۴ هزار خودرو را ندارند.

میزان: وضعیت پرداخت تسهیلات از سوی دولت به خودروسازان به کجا انجامید؟

نعمت بخش: سال گذشته قرار بود ۱۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات به خودروسازان پرداخت شود که میلغ ریالی آن پرداخت شد، اما تسهیلات ارزی آن را هنوز پرداخت نکردند، در پرداخت تسهیلات ارزی مشکل سر نرخ بازپرداخت است که بانک مرکزی عنوان کرد؛ ارز را پرداخت می‌کنیم، اما در زمان بازپرداخت باید به نرخ روز برگردانده شود اما، به دلیل نوسان نرخ ارز خودروسازان اطمینان ندارند، مگر چه میزان به خودرو ساز می‌رسد که بخواهد اینگونه بازپرداخت کند.

البته این موضوع در زمان ریاست آقای نوربخش بر بانک مرکزی نیز اتفاق افتاد که قرار شد تسهیلات ارزی به خودروسازان پرداخت شود که بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای اعلام کرد؛ اگر قیمت ارز بیش از ۱۰ درصد افزایش یافت خودروسازان به همان اندازه ۱۰ درصد بازپرداخت کند نه بیشتر، این موضوع را به بانک مرکزی پیشنهاد کردیم، اما فعلا جوابی نگرفتیم متاسفانه از تجربه گذشته استفاده نمی‌کنند.

میزان: آیا با خروج پراید و پژو ۴۰۵ بازار با مشکل مواجه نمی‌شود؟

نعمت بخش: خیر، سایپا از دو سال گذشته سعی کرد از تیراژ پراید کم کند و به تیراژ سایر خودرو‌ها مثل ساینا و تیبا اضافه کند هر چند قیمت این خودرو‌ها بالاتر است اما چاره‌ای نیست، بر اساس تکلیف سازمان ملی استاندارد و شورای عالی استاندارد، استاندارد‌ها باید بروز شود، اما پژو ۴۰۵ و پراید استاندارد را نمی‌توانستند پاس کنند و اگر می‌خواستند اینکار را انجام دهند هزینه زیادی داشت که مقرون به صرفه نبود و باید نسل خودرو عوض می‌شد لذا با استاندارد توافق شد تا خط تولید این دو خودرو متوقف و به تیراژ سایر خودرو‌ها افزوده شود.

میزان: در حالیکه خودروسازان بزرگ دنیا در حال حرکت به سمت تولید خودرو‌های هیبریدی هستند، چرا خودروسازان داخلی هیچ تلاشی در این زمینه نمی‌کنند؟

نعمت بخش: زیرساخت برای این خودرو‌ها در کشور فراهم نیست، در یکی از جلسات شورای شهر در حدود ۱۰ سال قبل اعلام کردم اگر قرار است خودروی برقی تولید کنیم باید زیرساخت آن از امروز آماده شود اما، اینکار صورت نگرفت هر چند در دنیا هم خیلی آمار آنچنانی در تولید هیبرید و برقی نداریم، البته خودروسازان داخلی در حد نمونه پیش رفتند، اما تکنولوژی خودروسازان خارجی از داخلی‌ها بیشتر است و ما فعلا این تکنولوژی‌ها را نداریم.

میزان: آخرین وضعیت تولید خودروی مشترک با ترکیه و روسیه در چه مرحله‌ای است؟

نعمت بخش: اطلاع دقیقی از این موضوع ندارم، اما احتمالا برندی انتخاب می‌کنند که ارزش سرمایه گذاری را داشته باشد.

میزان: با توجه به مشکلات مالی آیا خودروسازان توان انجام تولید مشترک را دارند؟

نعمت بخش: خط تولید یک حالت کلی دارد که می‌توانیم با تغییرات کوچکی از آن برای تولید جدید استفاده کنیم و زیاد هزینه نخواهد داشت، وزارتخانه هم شرایطی قرار می‌دهد تا حداقل ۴۰ درصد ساخت تولید داشته باشد.