افزایش کیفیت آثار موسیقایی ارتباط مستقیمی با رضایتمندی مخاطب دارد/دستمان برای تولید اثار موسیقایی باز است

به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزون ،"محمدباقر معلم" مدیر دفتر موسیقی و سرود سازمان صداوسیما محقق و پژوهشگر وشاعر و ترانه سراست که کارهای متعددی در زمینه ی ادبیات و هنر انجام داده از ویرایش و تصحیح کتاب نظیر مجموعه شش جلدی مجمع الفصحا و سرودن چندین ترانه برای خوانندگان و فیلم های مختلف ، تا ساخت صد و هشتاد برنامه ی ادبی و شصت و چهار برنامه موسیقایی برای شبکه های مختلف سیما  را در کارنامه کاری خود دارد.
 
 او پیش از این مدیریت گروه ادب و هنر شبکه سراسری رادیو و مدیریت دفتر شامگاهی رادیو تهران را بر عهده داشت. وی در بهمن ماه با حکم رییس رسانه ملی مدیریت یکی از مهمترین بخش های تولیدی سازمان صدا و سیما را بر عهده گرفت.

من در یک بعد از ظهر تابستانی ساده و صمیمی با وی قراری گذاشتم و دیداری کردم. دفترش در طبقه ی ششم ساختمان اداری است . با او در خصوص موسیقی و در زمینه ی دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما به صحبت نشستم. گفت‌وگوی مفصلی که بخشی از آن تقدیم حضورتان می‌شود.

آقای معلم! جایگاه مرکز سرود صدا و سیما در تولیدات کجاست و در میان حجم برنامه های تولید شده سهم این مرکز چیست؟

عرض کنم حضورتان که آنچه از رسانه صدا و سیما عرضه می شود از سه دسته بیرون نیست که یا از جنس تصویر است و یا از جنس کلام و یا موسیقی، یعنی شما در هر لحظه مخاطب یکی از این سه جنس در رسانه هستید هر کدام از این سه ، تعریف و کارکرد و جایگاه خود را دارند و البته تاثیر و تاثری مختص بخود بر دل و جان و روح و روان مخاطبان می‌گذارند.کارکرد موسیقی را کلام و یا تصویر ندارد همانگونه که موسیقی هم نقش آن دو را ایفا نمی کند لذا به قول شیخ محمود شبستری، 

جهان چون چشم خط و خال و ابروست  
که هر چیزی به جای خویش نیکوست 

سهم موسیقی در چرخه ی تولیدات رسانه سهم قابل توجهی است و روز به روز تولیدکنندگان برنامه‌ها بیشتر به اهمیت و نقش این هنر در چرخه تولید پی‌ می‌برند و بر کیفیت کار خود می‌افزایند.

چقدر نوع و کیفیت موسیقی می تواند مخاطب را پای تلویزیون نگه دارد و مردم را ترغیب و تشویق به دیدن کار کند؟

اصل و اساس ساختن هر برنامه انتقال پیام به‌مخاطب است، برای بیان و انتقال مفاهیم همانطور که عرض کردم زبان‌های گوناگونی وجود دارد تصویر یک زبان است کلمه و کلام زبان دیگری است، یک زبان هم زبان موسیقی است زبانی که علاوه بر درک و فهم عقلانی با حس و حال و دل و جان مخاطب سروکار دارد لذا می‌تواند تاثیری بسزا در نتیجه داشته باشد، می‌تواند موجب نگه داشتن مخاطب پای رسانه شود و درک معنا را برای او ساده کند، باورش را افزایش دهد و در کل بر میزان مقبولیت رسانه بیفزاید. بدین اعتبار افزایش کیفیت آثار موسیقایی نسبت مستقیمی با افزایش باور مخاطب و رضایتمندی او دارد.
  
با توجه به خط قرمز ها چقدر دست شما در تولیدات آزاد و مناسبتی باز است؟

دفتر موسیقی وسرود سازمان صدا و سیما یکی ازمعدود حوزه‌های تخصصی در زمینه هنر موسیقی است شاید تنها بخشی باشد که نسبت به این هنر جنبه‌حمایتی و هدایتی دارد لذا آنچه در اینجا از این هنر عرضه می‌شود باید کیفیت مطلوبی داشته باشد این مقدمه را از آن جهت عرض کردم که بگویم ما در این حوزه خط قرمز به معنایی که می‌گویید، نداریم که بواسطه‌ آن ممیزی صورت گیرد خط قرمز ما همان خطوط قرمز نظام جمهوری اسلامی است.

دفتر موسیقی صداوسیما حوزه‌ای تخصصی با کارشناسانی متبحر است

 این را باید گفت که رسانه در هر کجای جهان که باشد طبق قواعد و ضوابط حاکم بر آن عمل می کند شاید یکی از شعارهای فریبکارانه و رنگین، همین تاکید بر رسانه ی آزاد است، شما شرایط کار در رسانه‌های اروپایی را ببینید حتی در نوع لباس و پوشش قاعده دارند و از شما می خواهند که تابع قوانین آن ها باشید یعنی شما نمی‌توانید هر جور می‌خواهید آنجا حاضر شوید، حال فکر می‌کنید رسانه‌های مدعی آزادی که حتی برای پوشش کارمندان خودقوانین اینچنینی دارند در کلام و گفتار و محتوی آزادند!؟ به هر حال ما در دفتر موسیقی و سرود سازمان دستمان برای تولید باز است و هرگز خود را بسته و محدود و گرفتار، حس نکردیم اما به لحاظ کیفی تابع ضوابط و قوانین خاصی هستیم زیرا مخاطب این رسانه مردم صاحب هنر این ملت ایران هستند و لذا حق دارند که آثار خوب و با کیفیت را از رسانه خود ببینند و بشنوند.   
 
آقای معلم! تا چه میزان مراقب هستید که در تولید موسیقی با اعتراض صنف و یا گروهی مواجه نشوید؟

اساسا هر کاری که با ارباب رجوع سر و کار دارد دشواری های  خاص خودش را دارد. چون ارزیابی آن دیگر از حوزه شما خارج می‌شود و به تنهایی شما با آن مواجه نمی‌شوید.کار برای رسانه همواره از این منظر سخت تر خواهد بود به این معنا که شما همیشه همراه با اثر خود نیستید که بتوانید برای همه لحظه‌های آن توضیح دهید و این را بدانید که به اندازه تمام آدم‌هایی که همراه با اثر بوده‌اند توضیح و تفسیر وجود خواهد داشت و شما هر کاری که انجام دهید هرگز موفق به جلب رضایت همه اقشار مردم نخواهید شد.لذا همانطور که شما می‌خواهید خبری را بنویسید شرایطی را در نظر می‌گیرید ما نیز چنین مراقبت‌هایی را داریم تا اثر تولید شده شمول بیشتری داشته باشد.
 
از زمان حضور شما چه کارهایی اتفاق افتاده و چه تولیداتی در دفتر موسیقی و سرود صدا و سیما انجام گرفته است؟

همواره باید یاد کرد ازافرادی که بودند و کار را به اینجا رساندند و باز باید یاد کرد از تلاش بی شائبه همه همکاران و هنرمندان این مجموعه که بی مساعدت و بدون  مشاوره آنها نه کاری به انجام می‌رسید و نه برنامه ای  محقق می‌شد. اما در شمار اولین اقدامات احیای دوباره ارکستر سمفونیک صدا و سیما بود.

احیای دوباره ارکستر سمفونیک صدا و سیما

ارکستر سازمان صدا و سیما از سابقه بسیاری برخوردار بود همانطور که می دانید از گذشته ارکسترهای مختلفی در سطح کشور فعال بودند ولی ارکستر سمفونیک سازمان تنها ارکستر سمفونیک رسمی بود که در ادوار مختلف سرپا بود و به چندان که تنها نه متعلق به سازمان که از سرمایه های نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود بنا بر این در بسیاری از مناسبت‌های سیاسی نیز نقش بزرگی را ایفا می‌کرد.احیای دوباره این مجموعه کاری بود که باید در اولین قدم و با حمایت همکاران ما اتفاق می افتاد و شکر خدا و با برنامه ریزی و همکاری اهل فن رونمایی ارکستر با ارائه شعار سال اتفاق افتاد و با حضور رئیس سازمان صداوسیما و معاونان رونق گرفت.

آرشیو دفتر موسیقی را گسترش دادیم

 
وظیفه و برنامه آینده شما برای ارکستر سمفونیک چیست؟

بخشی از فعالیت ارکستر برای رفع نیازهای درون سازمانی است یعنی در چرخه تولید بکار می‌آید وظیفه دیگر آن مربوط به اجراهای خارج از فضای سازمان صداوسیما است که در فصل تابستان آغاز می‌شود انشاءالله.

چگونه از آرشیو و کارشناسان این حوزه بهره مند می شوید؟

آرشیو در مرکز موسیقی به معنای مجوز داشتن است.یعنی کاری که درآرشیو دفتر موسیقی ثبت و ضبط شده است نظری کارشناسی را به همراه داشته که اسناد آن درآرشیو موجود است.این آرشیو را می‌بایست به دلیل تعدد شبکه‌ها گسترش می‌دادیم به این منظور که هر فردی در هر کجا بتواند از این آرشیو استفاده کند و این در فضای مجازی امکان پذیر می شد و ما نیز از طریق ساختن رمز ها دسترسی به این مجموعه را گسترش دادیم زیرا به همان دلیل تعدد شبکه‌ها و کثرت تولیدکنندگان دیگر از طریق روش سنتی امکان پاسخگویی را نداشتیم.
 
آیا تولیدات واحدهای مرکز استان ها باید به تائید دفتر موسیقی تهران برسد؟

جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم به شدت تخصص گراست،آنچه که در کل سازمان دنبال می شود نوعی تمرکزگرایی در حوزه تخصص است.جامع‌ترین مرکز تخصصی سازمان درحوزه موسیقی ، دفتر موسیقی صداوسیما است.موسیقی در هر کجا که تولید شود طی یک اتوماسیون اداری کار به اینجا می‌رسد و در کمتر زمانی ارزیابی کارشناسی صورت می‌گیرد و نتیجه به دوستان اعلام خواهد شد.

تا چه اندازه از حضورکارشناسان متخصص و بومی برای موسیقی اقوام استفاده می شود؟

بسیار زیاد. اساسا هر شورای کارشناسی متشکل از گروهی کارشناس است که در زمینه‌های مختلفی صاحب تخصص و تبحرند، استفاده از کارشناسان مسلط به زبان و لهجه‌های اقوام مختلف در شورا برای ما یک اصل است بدون حضور آنها کاری در این حوزه‌ها ارزیابی نمی‌شود.

در حال حاضر تولیدات ملی ما چیست؟

آثار ملی خصایص گوناگونی دارند فی‌المثل یکی از این خصیصه‌ها فرازمانی بودن است،برخی کارها برای یک روز بعضی برای یک ماه برخی برای یک سال ساخته می‌شوند و بکار می‌آیند بعضی آثار اما برای همیشه تا همیشه‌اند، که در همه زمان‌ها قابلیت پخش دارند و پیامی نغز و پر مغز را می رسانند یکی از صفات کار ملی همین فرازمانی و بی زمانی بودن آن است خصایص دیگری هم هست مثل دایره  شمول اثر یا نکات دیگر ، آثار ملی بهمین خاطر نیازمند صرف وقت و زمان مقدمات و لوازم بیشتری هستند عوامل زیادی درگیر کار می‌شوند و بودجه بیشتری صرف آن می‌شود لذا گرچه از نظر کمی تعدادشان محدود و معدود است اما به لحاظ کیفی سطح و جایگاهی والا و بالا دارند گاه فصلی و حتی سالی و بلکه سال هایی صرف ساختن کاری از این دست می شود لیکن وقتی ساخته شده فصل و سال های بسیاری از آنها بهره می‌برند زمان در تولید ملی نقش مهمی بر عهده دارد.   
 
گویا در همین اواخر بخشی با عنوان دفتر تولیدات دینی و آیینی را راه اندازی کردید اگر ممکن است در این باره توضیحی بفرمایید ؟

تلفیق فرم‌های هنری با مضامین والای دینی و مفاهیم علوی و سماوی با معانی آسمانی نکته مهمی است که آدم از معجزه پیامبر آخرالزمان حضرت ختمی مرتبت صل الله علیه و آله و السلم می‌آموزد آنجا بالاترین مضامین در خوش‌ترین صورت عرضه شده قرآن هزار زیبایی دارد یکی زیبایی صورت کلام است لذا کارهای ما هم در این حوزه بایست طبق همان روش کند.

این عرصه هنرمندان خلاقی دارد حوزه موسیقی دینی و آیینی را عرض می‌کنم و بدانید که بسیاری از ساخته‌ها در این حوزه اصلا بدون آهنگ و صرفا آوایی است هنرمندان بسیاری در این زمینه کار می کنند آثار بسیاری خلق کرده‌اند لیکن مجموع و متمرکز نبوده یعنی پیشتر در حوزه های تولیدی دفتری گروهی و بخشی واحدی با عنوان نغمات یا موسیقی آیینی وجود داشت که نیازهای این زمینه آن واحد تولیدی را مرتفع می کرد این بخش ها هرکدام تلاش بسیاری می‌کردند و کارهایی انجام می‌دادند و آثاری تولید می‌کردند لیکن به دلایل عدیده کار در نمی‌گرفت فی‌المثل یکی از آن جهت که کوشش ها پراکنده بود یا به لحاظ بودجه مضایق مالی وجود داشت. شماری از اینها به دلایل مالی بخشی به دلیل تغییر ساختار تغییر کرد و جمع شد حالا نیاز برای راه اندازی یک مجموعه واحد مشتمل بر همه هنرمندان این عرصه به شکل جدی بود در عین حال چرخه تولید هم نیازمند آثار تازه هست که بسیاری از مضامین در این حوزه جزء  اصول فرهنگی ماست چیزهایی که اعتقاد داریم و برای ما ارزشی والا دارند بنابراین خواستیم که از این ظرفیت وسیع بهر ه بگیریم در عین حال با همفکری صاحبان ذوق و قریحه در این زمینه آثار ماندگاری تولید کنیم.

گفت‌وگو از الهه علیزاده