وظایف شورای نگهبان بر اساس قانون چیست؟ +معرفی تک تک اعضا
به گزارش گروه فضای مجازی ، شورای نگهبان از جمله نهادهای نظارتی نظام جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود که، تمامی مصوبات مجلس شورای اسلامی پیشاز لازم الاجرا شدن، نیازمند توشیح این شورا است تا از بروز هرگونه مغایرتی باموازین شرع و قانون اساسی جلوگیری بعمل آید.
وظایف و اختیارات شورای نگهبان
مطابق قانون اساسی، شورای نگهبان وظایف متعددی برعهده دارد.
این وظایف در اصول ۹۱ تا ۹۹ قانون اساسی (و بهصورت تأکیدی در چند اصل دیگر)، بیان شده است.
برخی وظایف برعهدهی اعضای فقیه و سایر وظایف بهطور مشترک توسط همهی اعضای شورا انجام میشود.
نظارت بر قوانین و مقررات
براساس اصل چهارم قانون اساسی «کلیهی قوانین و مقررات اعم از مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی باید براساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همهی اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر برعهدهی فقهای شورای نگهبان است.»
وظیفهی اصلی شورای نگهبان پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از طریق نظارت بر قوانین و مقررات است. قانون اساسی در اصول ۷۲ و ۸۵، نظارت بر مصوبات مجلس و اساسنامههای مصوب دولت را برعهدهی شورای نگهبان قرار داده است. مهلت اظهارنظر شورا در رابطه با مغایرت یا عدممغایرت مصوبه، ده روز است که تا بیست روز قابل تمدید است (اصل ۹۵). درصورتیکه شورا در این مهلت مقرر نسبت به مصوبه نظری اعلام ننماید، مصوبه قابل اجراست (اصل ۹۴).
مطابق اصل ۹۶ قانون اساسی تشخیص عدممغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام با اکثریت فقهای شورای نگهبان و تشخیص عدم تعارض آنها با قانون اساسی، برعهدهی اکثریت همهی اعضای شورای نگهبان است. همچنین مطابق اصل ۹۷ قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان بهمنظور تسریع در کار میتوانند هنگام مذاکره دربارهی لایحه یا طرح قانونی، برای شنیدن مذاکرات در مجلس حاضر باشند. اما وقتی طرح یا لایحهای فوری در دستور کار مجلس قرار بگیرد، اعضای شورا باید در مجلس حاضر شوند و نظر خود را بیان کنند.
همچنین مطابق تبصره ۲ ماده ۸۴ و ماده ۸۷ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، اگر از دیوان عدالت اداری ابطال مصوبه دولتی به استناد مغایرت با موازین شرعی خواسته شده باشد، دیوان در این رابطه از فقهای شورای نگهبان استعلام مینماید و درصورت اعلام مغایرت مصوبه با موازین شرعی توسط فقهای شورای نگهبان، دیوان اقدام به ابطال آن مینماید.
تفسیر قانون اساسی
مطابق اصل ۹۸ قانون اساسی، از جمله دیگر اختیارات شورای نگهبان، تفسیر قانون اساسی است که با تصویب سهچهارم آنان انجام میشود. همچنین مطابق اصل ۱۷۷ قانون اساسی، اعضای شورای نگهبان در شورای بازنگری قانون اساسی عضو هستند.
نظارت بر داوطلبی، انتخابات و همهپرسی
وظیفهی دیگری که در قانون اساسی برای شورای نگهبان در نظر گرفته شده است، نظارت بر انتخابات است. شورای نگهبان مطابق اصل ۹۹ قانون اساسی نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آرای عمومی و همهپرسی را برعهده دارد. مطابق اصل ۱۱۸ قانون اساسی، مسئولیت نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری برعهدهی شورای نگهبان است.
در بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی بیان شده است که صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در قانون اساسی میآید باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان برسد.
بررسی صلاحیت داوطلبان مجلس خبرگان قبل از انتخابات مطابق ماده ۳ قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری و آییننامه آن به فقهای شورای نگهبان موکول شده است: «مرجع تشخیص دارا بودن شرایط، فقهای شورای نگهبان قانون اساسی هستند.»
همچنین مطابق اصل ۱۲۱ قانون اساسی، رئیسجمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسهای که با حضور رئیس قوهی قضاییه و اعضای شورای نگهبان تشکیل میشود، سوگند یاد میکند.
از دیگر وظایف شورای نگهبان، حضور (یکی از فقهای شورای نگهبان به انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام) در شورای موقت رهبری مطابق اصل ۱۱۱ قانون اساسی و شرایط آن است.
اعضای شورای نگهبان
شورای نگهبان دارای ترکیب دوگانهای است.
این نهاد، مجموعاً ۱۲ عضو دارد که برای یک دوره شش ساله انتخاب میشوند.
نیمی از اعضای آن فقیه و نیمی دیگر حقوقدان هستند.
- فقهای شورای نگهبان
- حقوقدانان شورای نگهبان
معرفی اعضای کنونی شورای نگهبان
فقهای شورای نگهبان
- آیت الله احمد جنتی (دبیر)
- آیت الله مهدی شبزندهدار
- آیت الله صادق آملی لاریجانی
- آیت الله سید محمدرضا مدرسی یزدی
- آیت الله محمد یزدی
- آیت الله علیرضا اعرافی
حقوقدانان شورای نگهبان
- عباسعلی کدخدایی (سخنگو)
- سیامک رهپیک
- سید فضلالله موسوی
- محمد دهقان
- محمدحسن صادقی مقدم
- هادی طحان نظیف
