درد بی‌درمان بایوجمی در کمین تالاب انزلی

به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، طرح موسوم به بایوجمی با هدف زیست‌پالایی و از بین بردن رسوبات آلی تالاب انزلی که برای اجرای آن سالانه ۹۰۰ میلیارد تومان تخصیص شده بود از همان نخست با اعتراضات متخصصان و استادان دانشگاه مواجه شد.

اجرای این طرح در پی هشدار‌ها و مستندات ارائه شده از سوی متخصصان مبنی بر پیامد‌های جبران‌ناپذیری که به همراه خواهد آورد، ماه گذشته به دستور مراجع قضایی متوقف شد با این حال، مجریان و ناظران طرح از یک سو و سازمان حفاظت محیط زیست از سوی دیگر به ادامه اجرای این طرح اصرار دارند.

رضا علیزاده؛ دکترای مهندسی عمران محیط زیست، در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه ، با ابراز تاسف از اینکه وارد کردن فاضلاب‌های تصفیه‌نشده انسانی، صنعتی و کشاورزی به تالاب انزلی همچنان ادامه دارد می‌گوید: اینکه بدون اقدام نسبت به از میان برداشتن عوامل موثر در مرگ تالاب انزلی، برای درمان آن به روشی خطرناک متوسل شویم کاملا شبهه‌برانگیز است. آنچه تالاب انزلی را به وضع کنونی دچار کرده و سبب کاهش عمق آن شده نادیده گرفتن اهمیت آبخیزداری و همچنین وارد کردن فاضلاب‌های تصفیه نشده از شهرهایی، چون رشت و صومعه‌سرا و ... به این تالاب است که سبب تجمع رسوبات آلی در بستر تالاب شده و در نتیجه عمق آن را به شدت کاهش یافته و کار را به جایی رسانده که تالاب، کارکرد اکولوژیکی و قابلیت زیست‌پالایی خود را از دست داده بدهد.

وی در ادامه گفت: در جایی که وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی هیچ یک به وظایف ذاتی خود در خصوص جلوگیری از ورود فاضلاب‌های تصفیه نشده و پسماند‌های شیمیایی دفع آفات به عرصه تالاب توجهی ندارند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز در برخورد با تولید و تخلیه کنندگان فاضلاب‌های غیر استاندارد به درون تالاب بصورت کارآمد عمل نمی‌کند به جای آنکه در اسرع وقت از ادامه این روند جلوگیری کنند تصمیم گرفته‌اند با اضافه کردن مواد شیمیایی هایی‌ دردی بر درد‌های کنونی آن بیفزایند.

علیزاده با بیان اینکه استفاده از عنوان‌های «بایوجمی» و «زیست‌پالایی» در طرح مذکور، نوعی خودنمایی و تلاش برای منحرف کردن افکار عمومی از حقیقت است اضافه کرد: بر اساس اطلاعات منتشره از سوی مسئولین مربوطه. طی طرح مذکور، بناست ترکیب شیمیایی فوتوکاتالیست دی‌اکسید تیتانیوم به تالاب انزلی افزوده شود تا این ترکیب در مجاورت نور خورشید طی یک فرایند فوتوکاتالیستی یا نورکافتی و براساس فرایند الکتون-حفره به حذف رسوبات آلی تالاب انزلی منجر شود، اما دی‌اکسید تیتانیوم یک ترکیب شیمیایی است که اصلا ماهیت زیستی (بایویی) ندارد بنابراین طرح مذکور و ماده مورد استفاده در آن به هیچ‌وجه زیستی (بایو) نیستند و نباید از عنوان «بایوجمی» برای معرفی آن استفاده شود.

وی با اشاره به اینکه مجریان طرح موسوم به بایوجمی ابتدا، ماده مورد استفاده در طرح را نانودی‌اکسید تیتانیوم معرفی کردند، اما پس از آنکه انتقاد‌ها نسبت به پیامد‌های سوء استفاده از این ماده بالا گرفت، مدعی شدند که ماده مورد استفاده ماهیت نانویی نداشته و به اشتباه نانودی‌اکسید تیتانیوم نامیده شده است اظهار کرد: این تناقض‌گویی‌ها نشانه خوبی نیست و اعتماد مخاطب را سلب می‌کند با این حال، دی‌اکسید تیتانیوم ترکیبی شیمیایی اکسنده است که سمی بودن آن محرز است و افزودن آن به اکوسیستم‌های طبیعی چه در ساختار نانویی و چه در ساختار غیرنانویی غیرعلمی است. البته طبیعتا تاثیر ساختار نانویی این ترکیب بدلیل ساختار با نسبت سطح به حجم بالای آن بیشتر و خطرناکتر است.

علیزاده با بیان اینکه تحقیقات صورت گرفته در داخل و خارج از کشور بار‌ها سمی بودن دی‌اکسید تیتانیوم را اثبات کرده است می‌گوید: به عنوان مثال، نتیجه یکی از آخرین تحقیقات دانشگاهی صورت گرفته در داخل کشور که سرطانزایی دی‌اکسید تیتانیوم روی موجودات زنده‌ای مانند موش‌ها را به اثبات رسانده در نشریه دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به چاپ رسیده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه قم در پاسخ به اینکه اگر دی‌اکسید تیتانیوم ترکیبی سرطانزاست چرا در خمیردندان و یا سفیدکننده‌های خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌گوید: دی‌اکسید تیتانیوم یک اکسنده قوی است و هیچ مرجع قانونی استفاده از آن را در محصولات خوراکی یا خمیردندان‌ها تایید نکرده است. استفاده از دی‌اکسید تیتانیوم در هرگونه ماده خوراکی باید با مجوز سازمان غذا و دارو کشور باشد و خمیردندان‌های حاوی این ترکیب اخیرا از سوی مصرف کنندگان تحریم شده‌اند.

عضو هیئت علمی گروه فنی دانشگاه حضرت معصومه درباره مخاطرات اجرای طرح موسوم به بایوجمی در تالاب بین‌المللی انزلی می‌گوید: دی‌اکسید تیتانیوم اکسنده‌ای قوی است که تجمع آن در سلول‌ها و بافت‌های موجودات زنده به نابودی درازمدت آن‌ها منجر می‌شود. این ترکیب پس از آنکه از طریق ریشه گیاهان جذب می‌شود تدریجا باعث اکسایش و تخریب ساختار سلول‌های گیاهی شده و سرانجام به متلاشی شدن آن سلول‌ها می‌انجامد.

وی ادامه می‌دهد: این فرایند در برخی گونه‌های گیاهی می‌تواند به انقراض آن گونه در زیستگاه موردنظر بیانجامد، در جانوران هم به همین شکل، تجمع تیتانیوم اکسید در کبد و سایر اعضای آن‌ها می‌تواند تا حذف نسل آن‌ها از زیستگاه مورد نظر پیشروی کند؛ این سرنوشت نه تنها شامل ماهی‌ها و آبزیان بلکه شامل حال اردک‌ها، لاک‌پشت‌ها و پرندگان نیز خواهد شد.

علیزاده با ابراز تاسف از اینکه تا کنون مقدار زیادی از ماده موسوم به بایوجمی در پناهگاه حیات وحش سرخانکل به تالاب انزلی ریخته شده می‌گوید: هرچند متوقف کردن این طرح در مرحله نخست از سوی مراجع محترم قضایی کشور قابل تقدیر و تحسین است، اما همین میزان ترکیبات سمی که تا کنون به تالاب وارد شده در درازمدت اثرات منفی و ناخوشایند خود را بر جا خواهند گذاشت.

به گزارش خبرنگار میزان، مجری طرح موسوم به بایوجمی شرکتی به نام "نانو صنعت پرشیا" است که مدعی است با استفاده از ماده‌ای تحت عنوان بایوجمی رسوبات تالاب انزلی را کاهش داده و به عمق تالاب اضافه می‌کند؛ شرکتی که دستکم دو نفر از اعضای هیئت مدیره آن به نمایندگی از خانه کشاورز در این شرکت عضویت دارند؛ خانه کشاورز، یک نهاد غیر دولتی که ریاست آن را عیسی کلانتری بر عهده دارد.