شهید چمران؛ نماینده مدافع، وزیر پای کار/ تَرک رفاه برای خدمت

گروه سیاسی ؛ امروز ۳۱ خرداد - سی و هشتمین سالروز شهادت شهید دکتر مصطفی چمران است؛ فردی که با پیروزی انقلاب اسلامی - پس از ۲۱ سال - با هدف اعتلای نام اسلام و برای خدمت به میهن بازگشت و تنها کمتر از ۳۰ ماه بعد، با لباس شهادت به سوی خداوند متعال پر کشید. فردی که در طول حیات مجاهدانه خود مفتخر به دریافت القابی همچون «سردار پر افتخار اسلام»، «مجاهد بیدار» و «متعهد راه تعالى»، «جنگجوی پرهیزکار» و «معلم متعهد» از سوی امام خمینی (ره) و همچنین «سرباز گمنام» از سوی امام موسی صدر در لبنان شد.

خدمات ارزنده شهید چمران در مدت زمان کوتاه مسئولیت خود به عنوان نماینده امام خمینی (ره) در شورای عالی دفاع و همچنین وزیر دفاع (چه در بُعد مادی و آموزشی و چه در بُعد معنوی و انگیزشی)، پایه‌گذار بسیاری از حرکات مثبت و پیشرفت‌های امروز نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شد.

همین اقدامات و ویژگی‌های منحصر بفرد شهید چمران ما را بر آن داشت تا سال گذشته با امیر سرتیپ «غلامحسین دربندی» عضو هیئت معارف جنگ شهید صیاد شیرازی و رئیس کمیته راویان نور کشور گفت‌وگویی را ترتیب دهیم.

امیر سرتیپ «غلامحسین دربندی» در سال ۱۳۳۴ در تهران متولد شد و در ۱۷ سالگی در رسته بهداری به استخدام ارتش درآمد و در مرکز آموزش بهداری نیروی زمینی مشغول به خدمت شد و پس از گذراندن دوره آموزشی در سال ۱۳۵۳ به هوانیروز اصفهان منتقل شد. او در دوران پیش از انقلاب، همگام با نیرو‌های انقلابی و نظامیان همفکر خود به صف تظاهرکنندگان علیه رژیم ستمشاهی پیوست.

امیر دربندی پس از گرفتن دیپلم در سال ۱۳۵۸ و طی دوره افسری، در اول شهریور ۱۳۵۹ به گردان ۱۴۵ پیاده لشکر ۹۲ زرهی اهواز که در پادگان تیپ ۳ دشت آزادگان قرار داشت، منتقل شد. وی تحصیلات تکمیلی خود را در رشته‌های پرستاری، الهیات و روابط عمومی ادامه داد. در ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ و پس از تهاجم نظامی ارتش بعث عراق به زمین و آسمان کشورمان، او همراه با تیپ ۳ نیروی زمینی در منطقه چزابه حضور پیدا کرد و تا پایان جنگ در مناطق عملیاتی خوزستان حاضر بود و در تمام عملیات‌ها از جمله ارتفاعات الله اکبر، طریق‌القدس، فتح‌المبین و ... به عنون افسر بهداری، شرکت کرد.

امیر دربندی پس از ۳۵ سال خدمت در ارتش جمهوری اسلامی ایران بازنشته شد و هم‌اکنون در هیئت معارف جنگ شهید صیاد شیرازی مشغول به خدمت است.

متن گفت‌وگوی تحریریه سیاسی با امیر سرتیپ «غلامحسین دربندی» به شرح زیر است.

میزان: ضمن عرض سلام و احترام. سپاسگزارم از وقتی که در اختیار قرار دادید.
امیر دربندی: من هم خدمت شما سلام عرض می‌کنم. امیدوارم گفت‌وگوی مفید و پُرباری برای خوانندگان داشته باشیم.

پایِ ثابت کلاس‌های درس شهید چمران در کانون توحید بودم
میزان: به عنوان سوال نخست درخصوص آشنایی خودتان با شهید چمران برای‌مان توضیح دهید.
امیر دربندی: من از همان روز‌های اول پیروزی انقلاب تا اوایل سال ۵۹، پایِ ثابت کلاس‌های درس شهید چمران که در کانون توحید (ابتدای بزرگراه شهید چمران) برگزار می‌شد بودم. به‌عنوان یک نظامی سر کلاس‌های درس ایشان حاضر می‌شدم و از مطالبی که در کلاس بیان می‌شد بسیار استفاده می‌کردم. سایر نظامیان ارتش هم در این کلاس‌ها شرکت می‌کردند و به شهید چمران بسیار علاقمند بودند. هنگامی‌که درگیری‌ها در کردستان زیاد شد، شهید چمران مرتب به آنجا می‌رفت و کمتر فرصت پیدا می‌کرد سر کلاس حاضر شود.

دانش نظامی و علمی شهید چمران بر پایه ایمان و اعتقاد راسخ او به خدا قرار داشت
میزان: در بیشتر نوشته‌ها و مقالاتی که در خصوص شهید چمران نگارش شده، به نظر می‌رسد که ویژگی «دانش نظامی» این شهید بر سایر ویژگی‌هایش غلبه پیدا کرده است. دلیل این موضوع چیست؟
امیر دربندی: شهید چمران علاوه برآنکه شخصیتی متین و آرام داشت، دارای رتبه‌های ممتاز علمی فراوانی بود. دانش نظامی او همچون دانش علمی‌اش، بر پایه ایمان و اعتقاد راسخ او به خدا قرار داشت. شهید چمران جزو اولین کسانی بود که در دهه ۳۰ رشته فیزیک پلاسما که امروز به نام هسته‌ای معروف است را برگزید و علی‌رغم تمام سختی‌ها و مشکلات به تحصیل در آن رشته پرداخت. شهید چمران بورسیه دانشگاه برکلی آمریکا که یکی از مهمترین و بزرگترین دانشگاه‌های آمریکاست را دریافت کرد و در آنجا با نمراتی بسیار خوب فارغ التحصیل شد. شهید چمران با شروع به کار خود در ناسا (سازمان فضایی آمریکا) دارای امکانات، رفاه و موقعیت ایده‌آلی شد.

اولین درس بزرگ شهید چمران؛ دفاع از حقوق مظلومان تعطیل‌بردار نیست
میزان: چرا شخصیتی مثل شهید چمران با چنین موقعیت شغلی و اجتماعی که از آن بهره‌مند بود، قید حضور در ناسا و رتبه‌های بالای مدیریتی در آمریکا را می‌زند و به وطن خود برمی‌گردد.
امیر دربندی: اولین درس بزرگ شهید چمران به جامعه اسلامی ما و به خصوص نظامیان این است که مبارزه با ظلم و استکبار و دفاع از حقوق مظلومان تعطیل‌بردار نیست و ما وظیفه داریم برای رسیدن به هدف‌هایی بزرگ، بسیاری از منافع شخصی خود را کنار بگذاریم. او با شرایط ایده‌آلی که به لحاظ مالی و رفاهی داشت، در همان آمریکا ازدواج کرد و صاحب فرزند نیز شد. او تمام شرایط و امکاناتی که برای یک نفر می‌تواند رفاه به همراه بیاورد را یک‌جا به مقدار بسیار زیاد با خود داشت، اما وقتی که پای حمایت از اسلام و دفاع از حق مظلوم و مبارزه با استکبار پیش آمد، تمام آن‌ها را خیلی راحت رها کرد و پشت سر گذاشت. همانطور که به هنگام نماز تکیبرةالاحرام می‌گوییم و هر کاری را جز خواندن نماز بر خودمان حرام می‌کنیم، شهید چمران نیز همه امکانات رفاهی را که از آن‌ها بهره‌مند بود، برای دستیابی به هدفی والاتر، رها کرد. شهید چمران با وجود داشتن زن و بچه و یک زندگی مرفه، اولویت اصلی را تشخیص داد و برای اعتقادش بذل جان کرد.

تصاویر شهید چمران بر در و دیوارهای لبنان
میزان: حضور شهید چمران در لبنان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید.
امیر دربندی: کمک به اعتلای نام اسلام در جهان برای شهید چمران در مرتبه اول اهمیت قرار داشت. حضور او در لبنان با نقش‌آفرینی در تأسیس جنبش «امل»، همکاری با امام موسی صدر و همچنین و حمایت از مظلومان و ایتام آن کشور همراه بود. هنوز هم تصاویر بسیاری از شهید چمران بر در و دیوارهای لبنان قابل مشاهده است.

همه به شهید چمران اعتماد داشتند
میزان: پس از حضور چند ساله شهید چمران در لبنان، شاهد همراهی ایشان با انقلاب اسلامی ایران بودیم. این همراهی چگونه شکل گرفت؟
امیر دربندی: اولین جرقه‌های انقلاب اسلامی ایران در دهه ۵۰ که بروز و ظهور رسانه‌ای داشت، باعث شد تا شهید چمران به پاریس و نزد امام خمینی (ره) برود. شهید چمران با شناخت عمیقی که از امام خمینی (ره) به دست آورده بود، در همان فرانسه پیرو راستین او شده بود. با پیروزی انقلاب اسلامی، به سبب اعتماد حضرت امام(ره) به شهید چمران و همچنین روحیه جهادی ایشان، مسئولیت‌های بسیار سنگینی به او واگذار شد. همه به شهید چمران اعتماد داشتند. این اعتماد ناشی از اخلاق اسلامی شهید چمران در رفتار و کردار بود. شهید چمران وزیر دفاع و نماینده امام خمنی (ره) در شورای عالی دفاع بود.

وزارت دفاع شهید چمران برای ارتشی‌ها بسیار مقبول و جاافتاده بود
میزان: با توجه به اینکه شهید چمران یک ارتشی نبود و در ابتدای انقلاب هم هنوز سپاه سازماندهی نشده بود، نظر نظامیان ارتشی به وزارت دفاعی که ایشان مسئولیت آن را برعهده داشت چه بود؟ ارتشی‌ها چگونه با این موضوع کنار آمدند که یک غیرارتشی وزیر دفاع آن‌ها باشد؟
امیر دربندی: نظامیان ارتش با توجه به اینکه از سوابق مبارزاتی و نظامی شهید چمران آگاه بودند، وزارت دفاع ایشان نیز برای‌شان بسیار مقبول و جاافتاده بود. صداقت، شجاعت و روحیه ولایی شهید چمران، ایشان را در میان نظامیان به یک چهره فوق‌العاده محبوب تبدیل کرده بود. اقشار مختلف ارتش شهید چمران را با جان و دل پذیرفته بودند.

۳ چهره مخالف انحلال ارتش
میزان: در همان روز‌های ابتدایی پیروزی انقلاب و حتی از چند مدت قبل از آن، شاهد تلاش برخی جریانات و گروه‌ها و بعضا شخصیت‌های سیاسی نظام بودیم که می‌خواستند یا ارتش را منحل کنند یا در ساختار آن تغییرات اساسی ایجاد کنند. شهید چمران در برابر این اقدامات چگونه ایفای نقش کرد.
امیر دربندی: روحیه دفاع از مظلوم در تمام رفتار و سَکنات شهید چمران بروز و ظهور داشت. زمانی که شهید چمران دید برخی عناصر در جامعه، ناآگاهانه یا ناجوانمردانه شعار انحلال ارتش را سر می‌دهند، به دفاع تمام قد از ارتش پرداخت. امام خمینی(ره)، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و همچنین شهید چمران، ۳ چهره‌ای بودند که به شدت با انحلال ارتش مخالفت کردند. این چهره‌های برجسته، کُنه و ذات نیرو‌های ارتش را به خوبی شناخته بودند و می‎‌دانستند که از دست دادن آن‌ها خُسران بسیاری را به جمهوری اسلامی ایران وارد می‌کند. آن روز‌ها با توجه به اینکه هنوز بسیج و سپاهی در کشور تشکیل نشده بود و، چون منافقین می‌دانستند که ارتش تنها بازوی قدرتمند امام خمینی (ره) در کشور است در صدد انحلال آن بودند. طرفداران انحلال ارتش وقتی‌که دیدند نمی‌توانند با شعار انحلال ارتش راه به جایی ببرند، شعار «ارتش بی‌طبقه توحیدی» را سر دادند. شعار دهان پُر کن «ارتش بی‌طبقه توحیدی» با این استدلال بیان می‌شد که انقلاب «برادری و برابری» ایجاد می‌کند. این شعار درست مثل شعار‌های امروز استکبار جهانی در مورد حقوق بشر که در بلندگو‌های مجامع بین‌المللی شنیده می‌شود، در آن زمان به مذاق خیلی‌ها خوش آمده بود. امام خمینی (ره) در برابر این حمایت‌های کورکورانه فرمودند که «جامعه بی‌طبقه جامعه حیوانات است و مگر می‌شود که در ارتش سلسله مراتب وجود نداشته باشد؟» لذا اطلاعیه‌ای دادند و گفتند که من ۲۹ فروردین را روز ارتش اعلام می‌کنم و تضعیف ارتش را به هر نحو ممکن حرام می‌داند. همانجا بود که تمام صحبت‌هایی که در خصوص ارتش بی‌طبقه توحیدی زده می‌شد پایان یافت و دیگر کسی جرات نداشت از این شعار حرف بزند.

شهید چمران عامل اصلی جلوگیری از انحلال تیپ ۲۳ نیرو مخصوص بود
میزان: چندی پیش، پخش فیلم سخنان شهید چمران در حمایت از ارتش که در صحن مجلس ایراد شده بود، بارتاب گسترده‌ای در فضای مجازی داشت؛ چه شد که شهید چمران تصمیم گرفت با وجود اصرار برخی نماینده‌های بعضا معروف سیاسی به تغییر ساختار ارتش، به دفاع از ارتش بپردازد؟
امیر دربندی: به فاصله کوتاهی پس از پایان یافتن شعار‌هایی مثل «ارتش بی طبقه توحیدی» یا «ارتش خلق»، زمزمه‌هایی در مجلس از سوی برخی از نمایندگان شنیده شد. این نمایندگان مستقیما نطق‌هایی را در مخالفت با برخی از ساختار‌های ارتش انجام می‌دادند. نوک پیکان حملات این نمایندگان هم به سمت تیپ ۲۳ نیرو مخصوص ارتش با نام «نوهد» نشانه می‌رفت. تیپ ۲۳ آن زمان جزو قوی‌ترین تیپ‌های کشور محسوب می‌شد که با اشرار و ضدانقلاب در نقاط مختلف سرزمین‌مان از جمله کردستان به‌شدت مقابله می‌کرد. شهید «شهرام‌فر»‌ها و شهید «آبشناسان»‌های بسیاری در این تیپ بودند که با قدرت با ضدانقلاب مقابله می‌کردند. بسیار عجیب بود که عده‌ای در مجلس به دنبال انحلال این تیپ قدرتمند نظام بودند. در چنین شرایطی شهید چمران پشت تریبون می‌گوید «این ارتش با تمام هجوم و حمله‌ای که به آن می‌شود ارتشی نبود که با ملت ما بجنگد؛ پیروزی انقلاب ما در سایه این حقیقت بود که ارتش به ملت ما پیوست و نجنگید. به خدای بزرگ سوگند می‌خورم افسرانی هستند در این ارتش که من با کمال جرات و جسارت در پشت آن‌ها نماز خوانده‌ام و نماز می‌خوانم. بد نیست از یکی از افسران پاک اسمی ببرم به نام سرگرد «صیاد شیرازی» که هم اکنون به فرماندهی عملیات غرب منصوب شده است و یک سرگرد است. این افسری است که سال گذشته در سردشت همراه من بود و پاکی و تقوا و ایمان و شجاعت و هر چه که بخواهید در این افسر بی‌نظیر است. افسری است که در تفسیر قرآن شاید بگویم از اکثریت کسانی که در اینجا نشسته‌اند تبحر زیادتری داشته باشد.» دفاع شهید چمران از ارتش در مجلس بر اساس نگرش حمایت از مظلومان بود که او در سرتاسر عمر بابرکت خود به آن پایبند بود. شهید چمران عامل اصلی جلوگیری از انحلال تیپ ۲۳ نیرو مخصوص بود.

انتخاب فرماندهان گروه جنگ‌های نامنظم از میان ارتشی‌ها توسط شهید چمران
میزان: اعتماد شهید چمران به ارتش در مقام عمل چگونه بود؟
امیر دربندی: اعتماد شهید چمران به ارتش آنقدر بالا بود که او حتی فرماندهان گروه جنگ‌های نامنظم خود را از بچه‌های تیپ ۲۳ نوهد و تیپ ۵۵ هوابرد انتخاب می‌کرد. زمانی‌که شهید چمران به فرمان حضرت امام خمینی (ره) مسئول بررسی حادثه طبس شد، نیز امیر سرتیپ خلبان «کریم عابدی» را به‌عنوان معاون و کارشناس فنی خود انتخاب کرد. این انتخاب، اعتماد شهید چمران به ارتش را نشان می‌داد. شهید چمران در جنگ وفاداری ارتش به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را به اثبات رساند. ارتش به خاطر پیوند مستحکمی که با انقلاب داشت، در طول ۸ سال دفاع مقدس ۴۸ هزار شهید را تقدیم انقلاب و اسلام کرد.

شهید چمران به مال و مقام دنیا هیچ‌گونه تعلقاتی نداشت
میزان: این موضوع که یک مقام عالی نظامی امنیتی، شخصا تفنگ به دست بگیرد و به میدان جنگ برود، رویدادی خلاف عرف به نظر می‌رسد. این موضوع را در خصوص شهید چمران چگونه تفسیر می‌کنید.
امیر دربندی: شهید چمران به مال و مقام دنیا، هیچ‌گونه تعلقاتی نداشت. بار‌ها در مقام عمل این را نشان داده بود. پس از نقش‌آفرینی بی‌مثال شهید چمران در خواباندن غائله‌ای که ضدانقلاب در کردستان به راه انداخته بود، شاهد بودیم که ایشان با شروع جنگ تحمیلی همچون پرنده‌ای سبک‌بال، بدون اعتنا به عناوین و مسئولیت‌هایی که داشت، یک کلاشینکف بر می‌دارد و به مناطق عملیاتی می‌رود. در آنجا گروه چریکی جنگ‌های نامنظم را ایجاد و سازماندهی می‌کند و در تصمیم گیری‌های کلان دفاع مقدس نقش‌آفرینی می‌کند و سرانجام در ۳۱ خرداد سال ۶۰ در دهلاویه همراه شهید «ایرج رستمی» جمیع تیپ ۵۵ هوابرد ارتش و جمعی دیگر از یارانش به شهادت می‌رسد. در یک کلام مدیر جهادی یعنی شهید چمران.

بگذارید دشمن برای خودش رویاپردازی کند
میزان: این روز‌ها عده‌ای به ظاهر تحلیلگر در رسانه‌های معاند بیگانه به‌گونه‌ای القا می‌کنند که ارتش امروز، یک ارتش انقلابی نیست؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
امیر دربندی: امروز ارتش با وجود گذشت ۴۰ سال از عمر پربرکت نظام جمهوری اسلامی ایران و همچنین گذشت ۳۷ سال از شهادت شهید چمران، بر سر پیمان و بیعت خود با انقلاب و آرمان‌های آن استوار است و باقدرت به دفاع از کیان انقلاب و حفظ حدود و ثغور میهن اسلامی‌مان می‌پردازد. همانطور که امروز قدرت ارتش با قدرت ابتدای انقلاب اسلامی قابل قیاس نیست، تعهد امروز ارتش نیز به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نسبت به ابتدای انقلاب بسیار بیشتر شده است. بگذارید دشمن در خیال خام خودش بماند و برای خودش رویاپردازی کند.

دشمنان هیچ‌گاه جرات عملیاتی کردن تهدیدات‌شان را ندارند
میزان: دامنه رویاپردازی‌های دشمن گاهی به تهدید نظامی جمهوری اسلامی ایران هم می‌کشد. دشمن دست به این خبط خواهد زد؟
امیر دربندی: ارتش امروز ما در کنار بسیج و سپاه، بازوان پُر توان نظام جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دهند. ارتش در کنار سپاه و بسیج، پایه‌های اصلی اقتدار ملی کشور ما هستند و دشمنان از همین اقتدار ما هراس دارند و حتی فکر حمله نظامی به جمهوری اسلامی ایران را هم نمی‌کنند. شاید در شعار‌های خود مُهملاتی درباره حمله به ایران ببافند، اما هیچ‌گاه جرات عملیاتی کردن تهدیدات‌شان را ندارند.

شهید چمران؛ چهره‌ای جذاب و تاثیرگذار برای جوان امروزی
میزان: در پایان اگر صحبت خاصی باقی مانده، بفرمایید.
امیر دربندی: نسل جوان کشور که فقط اسم شهید چمران را شنیده‌اند باید به خوبی با شخصیت و منش شهید چمران آشنا شوند. شهید چمران حقیقتا یک چهره جذاب و تاثیرگذار برای جوان امروزی است به شرطی که درست شناسانده شود.

میزان: مجددا از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، تشکر می‌کنم.
امیر دربندی: بنده نیز از شما و همکارانتان در خبرگزاری موفق میزان تشکر و برایتان آرزوی موفقیت روزافزون می‌کنم.

گفت‌وگو: محمدحسین چخماقی