تشریح تحولات دستگاه قضایی در دوره ریاست جدید قوه قضاییه/از اواسط اردیبهشت تا روزهای اخیر ۶۰ قاضی از دستگاه قضا حکم انفصال گرفتند
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای معاون اول قوه قضاییه در نشست خبری ویژه بزرگداشت هفته قوه قضاییه با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای نظام جمهوری اسلامی و همه شهدایی که توسط تروریستها به شهادت رسیدهاند علی الخصوص شهدای هفتم تیر ماه سال ۶۰، گفت: هیچگاه یاد و خاطره این شهدای بزرگ و جنایتی که تروریستها بعد از انقلاب و مخصوصا در دهه اول انقلاب و همچنین در هفتم تیر سال ۶۰ انجام دادند، از ذهن مردم محو نخواهد شد.
وی افزود: مردم به یاد داشته و دارند و خواهند داشت که این تروریستها از ناحیه چه کسانی حمایت شدند و حمایت میشوند و این ننگ ابدی بر پیشانی کسانی که از تروریستها حمایت کردند و کشورهایی که این تروریستهای جانی را در دامن خود گرفتهاند، برای همیشه باقی خواهد ماند.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به گام دوم انقلاب، ادامه داد: بدیهی است که در گام دوم انقلاب در همه بخشهای نظام، تحولی به بزرگی این گام دوم صورت گیرد و با تجربه چهل سال گذشته باید اقدامات تحولی و نو برای گام بعدی را داشته باشند.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای با اشاره به برنامههای تحولی قوه قضاییه خاطرنشان کرد: در این دوره جدید که دوره ریاست قوه قضاییه با گام دوم انقلاب همزمان شده است، قوه قضاییه هم برنامههایی دارد و این برنامهها در سه بخش در سند تحول پیش بینی شده است که شامل برنامههای کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت میباشد. برنامههایی هم هست که با همین ظرفیتها و قوانین موجود میشود با اقدامات جهادی و مدل انقلابی انجام داد و مواردی هم هست که نیاز به تغییر قانون، ضوابط و شرایط زمانبرتری دارد.
وی به اقداماتی که در این ظرف زمانی کوتاه در بازه اسفند سال گذشته تا خرداد سال جاری انجام شده، اشاره کرد و گفت: در این مدت یکی از مواردی که در سند تحول قوه قضاییه در گام دوم پیش بینی شده، استفاده از ظرفیتهای موجود در قوه قضاییه است.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به بازنگری و مطالعه برای بررسی اینکه آیا از همه ظرفیتهای موجود استفاده شده است یا خیر، افزود: برای این کار از همه مسئولان و صاحبنظران داخل قوه قضاییه استفاده شد و با یک مداقه در مجموعه ضوابط و قوانین و مقررات و سیاستهای کلی ملاحظه شد که میشود از همین ظرفیتهای موجود با روحیه انقلابی استفاده بیشتری کرد.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای به عنوان دومین اقدام، استفاده از ظرفیتهای دو قوه دیگر را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: بر همین اساس مقرر شد قوه قضاییه یک جلسه مشترک با مجلس داشته باشد که اقدام شد و هیات رئیسه و تعداد قابل توجهی از نمایندگان مجلس با ریاست قوه قضاییه و برخی مسئولان قوه جلساتی داشتند و متعاقب آن برنامه ریزی شد که چگونه میشود از ظرفیت بیشتر مجلس در خدمت نظام و مردم در گام دوم، استفاده کند.
وی ادامه داد: همینطور جلساتی با قوه مجریه در حال برنامه ریزی است که انشاءالله جلسه مشترکی بین هیات دولت اعم از ریاست جمهور و وزرا و کسانی که در دولت شرکت میکنند و مسئولان عالی قوه قضاییه تشکیل شود تا بتوانیم از همه ظرفیتها استفاده کنیم.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به استفاده از ظرفیتهای مردمی به عنوان سومین اقدام، اظهار کرد: در همین مدت کوتاه، ریاست قوه قضاییه جلسات متعددی با طبقات مختلف مردم داشت و در داخل قوه قضاییه در این مدت کوتاه به شش استان سفر کرده و با مجموعهای از دستگاه قضایی در آن استانها و برخی از نخبگان و برخی از مسئولان استان صحبت داشته است.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای گفت: علاوه بر این با وکلا، حقوقدانان، دانشجویان، اصحاب رسانه، حوزه علمیه اعم از علما و فضلا و مراجع عظام تقلید و با بعضی از افراد در بخش خصوصی و با برخی از بخشهای دیگر جامعه ظرف همین مدت جلساتی برگزار شده و نظریات آنها را در جهت ارتقاء همه امور در قوه قضاییه برای استفاده بهینه در راستای خدمت به مردم و تحقق هر چه بیشتر عدالت جویا شده است.
وی با اشاره به اینکه نظرخواهیهای دسته جمعی ازمجموعههای نخبگانی انجام شده و هنوز هم ادامه دارد، گفت: علاوه بر این در خصوص برخی از مسائلی که مربوط به طبقات خاصی از جامعه میشود، مثل بانوان و موضوعاتی که مختص به زنان جامعه است، در این خصوص نقطه نظرات اخذ شده و در حال گرفته شدن است و برنامه ریزیهای کوتاه مدت و میان مدت انجام شده است.
معاون اول قوه قضاییه تصریح کرد: تا امروز ۱۰ آیین نامه و لایحهای که زمان قانونی بخشی از آنها گذشته بود و باید زودتر این کار انجام میشد، اقدام شده است.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای ادامه داد: همچنین در مورد هشت آیین نامه کار کارشناسی صورت گرفته و تدوین و امضا و ابلاغ شده است.
وی خاطرنشان کرد: دو لایحه تنظیم و برای دولت ارسال شده که امیدواریم مراحل بعدی آن در دولت و در مجلس انجام شود. همچنین شش یا هفت مورد دیگر به همین زودی - شاید ظرف دو سه هفته آینده - آماده میشود. چند آیین نامه و چند لایحه دیگر در دست اقدام است و امیدوارم به سرعت این کار هم انجام شود و اگر مراحل بعدی مجموعه این آیین نامهها و لوایح به سرعت در دولت و مجلس طی گردد، قدم بزرگی برداشته میشود.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به اقداماتی که در داخل قوه قضاییه انجام شده، تصریح کرد: یکی از مسائل در مورد ماده ۴۷۷ که مربوط به فرجام خواهی فوق العاده است، یعنی پروندهای که حکم آن قطعی شده مجددا اگر تشخیص دادند حکمی خلاف بَیّن شرع است، میتوانند به رئیس قوه قضاییه اعلام کنند و رئیس قوه قضاییه اگر تشخیص داد که خلاف بَیّن شرع است، برای دیوان عالی کشور ارسال میکند که نقض میشود و مجددا رسیدگی میشود. در اینجا قانون تعیین کرده شخص رئیس قوه قضاییه باید تشخیص دهد؛ البته به کسانی دیگر اجازه داده شده که این موضوع را پیشنهاد کنند؛ اما کسی که باید انجام دهد شخص رئیس قوه قضاییه است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در این مدت کوتاه با یک اقدام انقلابی و جهادی که صورت گرفت و البته واقعا تعدادی از همکاران ما زحمت فوق العادهای را متحمل شدند و بیش از ۶۰۰ پرونده از این ماده ۴۷۷ تعیین تکلیف قطعی شد. بیش از دو هزار پرونده هم توسط رئیس قوه قضاییه امضاء شده که باید مجددا رسیدگی شود و اینها یا به دیوان عالی کشور ارسال شده و یا در حال ارسال است که این یک قدم بسیار بزرگی است که ظرف این مدت با یک اقدام انقلابی و جهادی دو هزار پرونده امضاء شد و یا در حال ارسال به دیوان عالی کشور است. همچنین بیش از ۱۷۰۰ پرونده نیز آماده امضاء نهایی است؛ یعنی مجموع این نوع پروندهها در حدود چهار هزار و ۳۰۰ مورد میشود.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه سخنان خود بیان کرد: مورد دیگری که در خصوص آن اقدام انقلابی و جهادی صورت گرفت، در مورد استیذان احکام قصاص است. اگر کسی قتل عمدی انجام داده باشد و تقاضای اولیای دم قصاص باشد و تا آخر هم بر نظر خود بر قصاص و اجرای آن پافشاری کرده باشند، بعد از اینکه دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر، دیوان عالی کشور رسیدگیها را انجام دادند، طبق قانون باید از کسی که مقام معظم رهبری به او تفویض اختیار کرده، اجازه اجرای حکم قصاص را بگیرند که اصطلاحا به آن استیذان گفته میشود. این استیذان را شخص رئیس قوه قضاییه باید بدهد، چون این استیذان از طرف رهبری تفویض شده. در دورههای مختلف این استیذان به شخص رئیس قوه قضاییه تفویض شده و وی بر اساس این تفویض اذنی میدهد که اجرا شود یا نشود. یعنی پرونده را با کارشناسانی که دارند ملاحظه میکنند که ببینند اگر ایراد و اشکالی نیست اذن اجرای قصاص میدهند.
وی ادامه داد: در این بخش ما پروندههای معوقی داشتیم که از بعد از تعطیلات فروردین امسال تا امروز حدود دو ماه و نیم اقدام شد و تا امروز بیش از ۳۵۰ مورد اذن صادر شده است. مواردی بود که بعضا معطل مانده بود و نزدیک ۲۵۰ مورد هم آماده ارائه به ریاست قوه قضاییه و اذن است. ایشان در خصوص استیذان اذنی برای برای فرد دیگری از مقام معظم رهبری گرفتند که کمک شایانی شد و اگر این اذن گرفته نمیشد، چه بسا که کار مقداری معطل میشد. این قدم بسیار مفید و موثری بود که در اعمال ماده ۴۷۷ و در خصوص استیذان برداشته شد.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به اقداماتی که در داخل قوه قضاییه انجام شده، تصریح کرد: یکی از مسائل در مورد ماده ۴۷۷ که مربوط به فرجام خواهی فوق العاده است، یعنی پروندهای که حکم آن قطعی شده مجددا اگر تشخیص دادند حکمی خلاف بَیّن شرع است، میتوانند به رئیس قوه قضاییه اعلام کنند و رئیس قوه قضاییه اگر تشخیص داد که خلاف بَیّن شرع است، برای دیوان عالی کشور ارسال میکند که نقض میشود و مجددا رسیدگی میشود. در اینجا قانون تعیین کرده شخص رئیس قوه قضاییه باید تشخیص دهد؛ البته به کسانی دیگر اجازه داده شده که این موضوع را پیشنهاد کنند؛ اما کسی که باید انجام دهد شخص رئیس قوه قضاییه است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در این مدت کوتاه با یک اقدام انقلابی و جهادی که صورت گرفت و البته واقعا تعدادی از همکاران ما زحمت فوق العادهای را متحمل شدند و بیش از ۶۰۰ پرونده از این ماده ۴۷۷ تعیین تکلیف قطعی شد. بیش از دو هزار پرونده هم توسط رئیس قوه قضاییه امضاء شده که باید مجددا رسیدگی شود و اینها یا به دیوان عالی کشور ارسال شده و یا در حال ارسال است که این یک قدم بسیار بزرگی است که ظرف این مدت با یک اقدام انقلابی و جهادی دو هزار پرونده امضاء شد و یا در حال ارسال به دیوان عالی کشور است. همچنین بیش از ۱۷۰۰ پرونده نیز آماده امضاء نهایی است؛ یعنی مجموع این نوع پروندهها در حدود چهار هزار و ۳۰۰ مورد میشود.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه سخنان خود بیان کرد: مورد دیگری که در خصوص آن اقدام انقلابی و جهادی صورت گرفت، در مورد استیذان احکام قصاص است. اگر کسی قتل عمدی انجام داده باشد و تقاضای اولیای دم قصاص باشد و تا آخر هم بر نظر خود بر قصاص و اجرای آن پافشاری کرده باشند، بعد از اینکه دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر، دیوان عالی کشور رسیدگیها را انجام دادند، طبق قانون باید از کسی که مقام معظم رهبری به او تفویض اختیار کرده، اجازه اجرای حکم قصاص را بگیرند که اصطلاحا به آن استیذان گفته میشود. این استیذان را شخص رئیس قوه قضاییه باید بدهد، چون این استیذان از طرف رهبری تفویض شده. در دورههای مختلف این استیذان به شخص رئیس قوه قضاییه تفویض شده و وی بر اساس این تفویض اذنی میدهد که اجرا شود یا نشود. یعنی پرونده را با کارشناسانی که دارند ملاحظه میکنند که ببینند اگر ایراد و اشکالی نیست اذن اجرای قصاص میدهند.
وی ادامه داد: در این بخش ما پروندههای معوقی داشتیم که از بعد از تعطیلات فروردین امسال تا امروز حدود دو ماه و نیم اقدام شد و تا امروز بیش از ۳۵۰ مورد اذن صادر شده است. مواردی بود که بعضا معطل مانده بود و نزدیک ۲۵۰ مورد هم آماده ارائه به ریاست قوه قضاییه و اذن است. ایشان در خصوص استیذان اذنی برای برای فرد دیگری از مقام معظم رهبری گرفتند که کمک شایانی شد و اگر این اذن گرفته نمیشد، چه بسا که کار مقداری معطل میشد. این قدم بسیار مفید و موثری بود که در اعمال ماده ۴۷۷ و در خصوص استیذان برداشته شد.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای در ادامه بیان کرد: اقدام دیگری که به صورت جهادی و انقلابی صورت گرفت این بود که مبارزه با مفاسد اقتصادی تشدید شد. البته قبلا هم بود و استحضار دارید که در مردادماه سال گذشته، از سوی آیت الله آملی لاریجانی در دوره قبل به لحاظ جنگ اقتصادی که امروز دشمن با ما دارد و عدهای متاسفانه در این شرایط که مردم در فشار هستند سوءاستفادههای اقتصادی میکنند، اجازهای از رهبر معظم انقلاب گرفته شد که آن اجازه قدم اول و مهم و بالاترین قدم بود.
وی تصریح کرد: این قضیه اکنون نیز با یک روحیه جهادی و انقلابی در حال ادامه است و بعضی از این پروندهها که در تهران و برخی از استانها درحال رسیدگی است را شاهد هستید. هر استان دیگری که تشخیص داده شود لازم است چنین شعبی در آنجا ایجاد شود، انجام خواهد شد. این شعب ابتدا در تهران انجام شد، سپس در شیراز، اصفهان و بندرعباس نیز تشکیل شد و اخیرا تشخیص داده شد که در گلستان نیز باشد و شعبه ویژهای نیز در استان گلستان تشکیل گردید و شعبه ویژهای نیز در استان قم شکل گرفته و چنانچه ضرورت داشته باشد، این شعبات در سایر استانها نیز ایجاد خواهد شد.
معاون اول قوه قضاییه خاطرنشان کرد: از اواخر مرداد سال قبل این دادگاهها شروع به کار کردند و تا آخر اردیبهشت، ۸۲۵ نفر که پرونده آنها در صلاحیت این شعب بوده پروندهها تشکیل شده. البته این تعداد پرونده در دادگاه استان بوده و ممکن است تعداد پروندهها در دادسرا بیش از این باشد. ولی پروندههایی که کیفرخواست خورده و به دادگاه رفته است، همین تعداد است. البته از این ۸۲۵ مورد تعدادی از آنها دلالان ارزی بودند که در آن مقطع زمانی این اقدام قوه قضاییه بسیار موثر بود و طبق نظر بانک مرکزی و کارشناسان اقتصادی در آن زمان در زمینه کنترل بازار و قیمت ارز بسیار موثر بود. برخی از این افراد ممکن است در ردههای پایین هم بوده باشند و دلال کف خیابانی بوده اند، اما تعدادی از اینها کسانی هستند که دارای جایگاه، موقعیت اجتماعی و یا در حال حاضر و یا قبل دارای سمتهای سنگین بودند که برخی از آنها را شاهد هستید که در دادگاه در حال محاکمه شدن هستند.
وی افزود: در این ۸۲۵ مورد که در مجموع به دادگاه رفته است تا آخر اردیبهشت برای ۲۴۱ نفر حکم قطعی صادر شده است؛ هفت نفر نیز تبرئه شدند و بقیه این افراد نیز در حال محاکمه هستند. برخی از این پروندهها برای مثال ۳۰ متهم یا ۴۰ متهم دارد و تا زمانی که به اتهام تمام متهمان پرونده رسیدگی نشود طبعا حکم صادر نمیشود و ممکن است یک حکم صادر شود که در آن ۳۰ نفر یا ۲۰ نفر محکوم شوند.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای در ادامه سخنان خود بیان کرد: اقدام دیگری که در دوره جدید صورت گرفت و البته قبلا هم بود و در زمان آیت الله آملی لاریجانی نیز این موضوع بسیار مورد توجه بود و تشدید شد، برخورد با قضات و کارکنان متخلف است. در این دوره اقدامات انقلابی و جهادی قابل توجهی در مورد انجام شده که به خصوص از اواسط اردیبهشت تا همین روزهای اخیر ۶۰ قاضی در ردههای مختلف از دستگاه قضایی منفصل شدند. وقتی میگوییم از ردههای مختلف، یعنی ممکن است که در دادسرا دادیار بوده باشد و همینطور در دادگاه بدوی و تجدید نظر. اینها یا حکم انفصالشان نوشته، امضاء و ابلاغ شده و یا در حال اجراست. این افراد دو دسته هستند: یک دسته کسانی هستند که حکم انفصال دائم از مشاغل قضایی و حتی دولتی دارند؛ یعنی از این به بعد آن فرد نه تنها در مشاغل قضایی نمیتواند فعالیت کند، بلکه در مشاغل دولتی هم نمیتواند شاغل باشد.
معاون اول قوه قضاییه تصریح کرد: عدهای هستند که فقط از مشاغل قضایی منفصل شده اند که ممکن است بتوانند در جای دیگر کار غیر قضایی انجام دهند. عده دیگری نیز هستند که با بازخریدی انفصال پیدا کردند و از قوه قضاییه منفصل شدهاند. اینها حقوق خود را در رابطه با بازخریدی میتوانند دریافت کنند، عدهای از اینها هم هستند که علاوه بر انفصال و سلب صلاحیت قضایی برایشان پرونده تشکیل شده و دادسرا و دادگاه به اتهام آنها رسیدگی میکند که به مواردی از اینها رسیدگی شده و حکم دادگاه بدوی نیز صادر شده و در مرحله تجدیدنظرخواهی است. یعنی علاوه بر موضوع انفصال از دستگاه قضایی موضوع کیفری نیز در جای خود بررسی میشود که این هم در جهت صیانت از قوه قضاییه است و اینکه تنبیه و تشویق توامان انجام شود.
وی ادامه داد: بحث تشویق را هم در طول سالهای ۹۶ و ۹۷ داشتیم که بیش از چهار هزار قاضی تشویق شدند. تعدادی از قضات نیز در سالهای گذشته انفصال پیدا کردند و سلب صلاحیت قضایی شدند و با یک اقدام جهادی و روحیه انقلابی این امر تشدید شد و پروندههای معوقه را رسیدگی کردند که تا امروز در مورد ۶۰ قاضی اقدام صورت گرفته است.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای گفت: اقدام دیگری که انجام شده و در حال پیگیری نیز هست، رسیدگی به پروندههای مسن است، یعنی پروندههایی که به هر دلیلی رسیدگی به آنها طولانی شده است که ممکن است در دادسرا مانده باشد و یا در مرحله تجدید نظر باشد یا در دیوان عالی کشور مانده باشد و ممکن است رفت و برگشت داشته باشد.
وی ادامه داد: در این زمینه اولا یک گزارش خواسته شد که همه روسا کل بگویند که چه تعداد پرونده دارند که فرضا بیش از یک سال و نیم از آن گذشته است. یعنی پروندههایی که یک سال و نیم از آن گذشته تعداد آنها را اعلام کنند و بگویند که علت اینکه تاکنون به رای نهایی نرسیده است، چیست؟ اکنون گزارش گرفته شده که این چند بخش پروندههایی است که واقعا قاضی هیچ کوتاهی و تعللی نکرده؛ ولی خود پرونده مشکلاتی دارد که، چون قبلا توضیح دادم در حال حاضر وقت شما را نمیگیرم. در بخش دیگر ممکن است بگویند که حجم کاری زیاد است که یک سلسله مسائل دارد، در این زمینه ما اقداماتی انجام دادیم که بتوانیم با ماموریت دادن به برخی از قضات به بعضی از شهرها و شعبات دیگر، بعضی از کمکهای احیانا مالی که میشود برای گرفتن کارشناسی، تسریع کنند و اضافه کار کنند که به صورت اختیاری است و خیلیها با آن روحیه جهادی که دارند قبول کردند و تعداد قابل توجهی از این پروندهها در حال به روز شدن است. البته این موضوع زمان بر خواهد بود و این گونه نیست که بگوییم این موضوع حل شده است؛ اما در حال به روز شدن است و پروندههای مسنی که هست بطور کلی یک دستورالعملی برای آنها نوشته میشود که این پروندههایی که عقب مانده است و واقعا امکان به روز کردن آن هاست انجام شود و کاری کنیم که در آینده خیلی پرونده معوق نداشته باشیم.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه اظهار کرد: این دستورالعملی است که در دو جلسه مسئولان عالی قوه قضاییه در خصوص آن بحث شده و البته تمام نشده، چون در خصوص موضوعات کارشناسی دوستان نقطه نظراتی داشتند که هنوز تمام نشده و برای آینده در حال تدوین دستورالعملی هستیم و اقدامات عاجلی در حال انجام است که کار بسیار بزرگی برای ارباب رجوع و پروندههایی است که باقی مانده اند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: اقدام دیگری که انجام شده و در حال انجام شدن است و ادامه خواهد داشت، سرکشیهای سرزده و بدون اطلاع قبلی، هم توسط شخص رئیس قوه قضاییه که تاکنون برخی از جاها را خود ایشان رفته و بعد از این هم خواهند رفت و هم از سوی سایر مسئولان که سر زده به قسمتهای مختلف میروند که این هم به نظر من کار خوب و مفیدی است و موضوع دیگر این است که این کار ادامه پیدا کند و در این روند مستقیما حرف ارباب رجوع و حرف متهم شنیده شود و از آنها در نظرخواهی کلی نظرخواهی شود. این کار مفیدی است که قبلا هم بوده و اکنون توسعه پیدا کرده و بیشتر میشود و این اقدامات انشاالله ادامه خواهد داشت و دنبال میشود.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای اذعان کرد: کار دیگری که صورت گرفته که قبلا بوده، اما اکنون منظمتر انجام میشود پیگیری امور است. مشکلی که ما در کل کشور داریم همین است. ما قانون داریم، مصوبه دولت هست و مقررات هم هست؛ اما کسی نیست که برای اجرای آن پیگیری کند. اکنون یک ساز و کار پیش بینی میشود که بخشی از آن عملیاتی شده، اما ساختارش هنوز تدوین نشده و آن پیگیری ثابت و مشخص هر چیزی است. این موضوع قبلا هم بوده، فرض کنید یک آیین نامه نوشته میشد و در آن آیین نامه قید میشد که مسئول پیگیری، دادستان کل کشور و معاون اول قوه قضاییه است. اکنون علاوه بر آن مسئولی هست که باید از خود معاون اول قوه قضاییه و دادستان کل کشور موضوع را پیگیری کند که دستورالعمل و آیین نامهای که نوشته شده عمل شده است یا نه اگر نشده چرا نشده است.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه سخنان خود اظهار کرد: مطلب بعدی، موضوع اجرای احکام است. همه شما مستحضر هستید که بالاخره خروجی نهایی قوه قضاییه اجرای حکم است و همه زحماتی که کشیده میشود، وقتی منجر به حکم شود و این حکم قابلیت اجرا پیدا نکند و مشکلاتی داشته باشد و سهل انگاری صورت گرفته باشد، آن فردی که حکم به نفعش صادر شده باشد، برایش فایدهای ندارد و آن فردی که حکم علیه وی است، متنبه نمیشود. در این زمینه از سوی معاونت اول قوه قضاییه یک بخشنامه خطاب به همه دادگستریها صادر شد که تمام احکامی که در اجرای احکام مدنی و یا کیفری مانده به ما اعلام کنید. اکثریت قریب به اتفاق استانها نیز اعلام کردند که این مقدار در اجرای احکام کیفری حکم دارند که اجرا نشده و این مقدار نیز در اجرای احکام حقوقی دارند و گفتیم که علت اجرا نشدن آن را نیز بنویسند. در برخی از این موارد چارهای نبود؛ یعنی در واقع حکم در حال اجراست؛ اما گاهی اوقات پرونده کار دارد و با این فعل و انفعالاتی که دارد انجام میشود در واقع حکم در حال اجراست، یا فرض کنید طرف محکوم به پرداخت ۱۰۰ میلیون به فردی شده و مبلغ تقسیط شده و باید ماهی دو میلیون پرداخت کند؛ ۵۰ ماه طول میکشد که به اتمام برسد. پس تا زمانی که این قسطها تمام نشده این پرونده جزو آمار جاری محسوب میشود.
وی افزود: در این میان به مواردی برخورد کردیم که میتوان زودتر حکم را اجرا کرد. مثلا طرف فراری است. در این خصوص با نیروی انتظامی جلسهای گذاشتیم و گفتیم برای مثال ما هشت هزار فراری داریم و ما میخواهیم اقدامات فوق العادهای در مورد آنها انجام شود. سردار اشتری هم قبول کرده است که مواردی که وجود دارد را اعلام کنیم و آنها یک بخش ویژه برای پیگیری میگذارند که ممکن است از این تعداد همه پیدا نشوند؛ ولی به هر ترتیب تعدادی پیدا خواهند شد.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای در ادامه اظهارات خود بیان کرد: یک اقدام این شکلی در مورد پروندههای اجرای احکام مدنی و کیفری شده که به نظرم کار خوبی است که در حال انجام است.
حجت الاسلام والسلمین محسنی اژهای با اشاره به برنامههای هفته قوه قضاییه و تفاوت این برنامهها با سالیان قبل اظهار کرد: هفته قوه قضاییه فرصتی است که سالیان قبل را مرورکنیم و ارزیابی از کارمان داشته باشیم و همچنین نگاهی به برنامههای سال آینده بیاندازیم و برای مردم تا جایی که لازم است خدمات قوه قضاییه را تبیین کنیم که این کار سالیان سال است که انجام میشود.
وی گفت: در سالهای گذشته برای این کار برنامه ریزی و برای روسای دادگستری و مسئولان عالی قضایی تقسیم کار شده بود که هریک از آنها در مساجد، مصلیها و دانشگاهها و رسانهها سخنرانی کنند و زحمات، کارکردها و عملکردشان را بیان کنند و حرفهای مردم هم شنیده شود.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به برپایی همایش سراسری قوه قضاییه دراین هفته عنوان کرد: در سالهای گذشته دراین همایش از دولت ومجلس دعوت میشد که رئیس دولت در سالهای مختلف با تعدادی از مسئولان قوه مجریه و رئیس مجلس شرکت میکردند. در این همایش گزارش عملکرد قوه قضاییه از سوی وزیر دادگستری خوانده میشد تا هم مسئولان سایر قوا بیشتر در جریان عملکرد دستگاه قضایی قرار بگیرند و هم آنها نقطه نظراتشان را اعلام کنند.
وی افزود: امسال اقدامی متفاوت دراین قضیه صورت گرفته است؛ همایش سراسری کاملا داخلی و کاربردی برگزار میشود. با جمع بندی که در قوه قضاییه انجام گرفت با لحاظ شرایط جنگ اقتصادی و مشکلات اقتصادی و معیشتی که مردم دارند، تصمیم گرفته شد که این همایش با کمترین هزینه مادی و صرفه جویی در هزینهها برگزار شود و وقت دیگران بی جهت گرفته نشود و همچنین برای اینکه خروجی ملموستر و کاربردی تری داشته باشیم، قرار شد دراین راستا جلسات کاربردی را با دولت و مجلس به طور جداگانه تشکیل دهیم که این جلسات نه تنها با رئیس دولت و مجلس بلکه با کل دولت و مجلس انجام شود که جلسات با مجلس انجام شد و ادامه خواهد داشت و جلسات با دولت هم برنامه ریزی شده است.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای اظهار کرد: بنابراین این همایش را صد درصد داخلی برگزار میکنیم و امسال همایش کاملا داخلی و کاربردی است، افراد مختلف از داخل قوه قضاییه در همایش حضور یافته و درخصوص برنامههایی که برایشان تعیین شده و از مشکلاتشان صحبت میکنند و درباره سند تحولی که هنوز میبایست توضیح داده شود، صحبت خواهد شد و اینکه بخشهای کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت سند تحول را مطرح کنند. اینها گفته شده است، اما در یک عرصه وسیعتر در همایش قوه قضاییه تبیین میشود.
معاون اول قوه قضاییه ادامه داد: این همایش در مجموعه فرهنگی قوه قضاییه انجام میشود و حضور نفرات به گونهای تنظیم شده است که کاربردیتر باشد.
وی افزود: یکی دیگر از برنامههای هفته قوه قضاییه دیدار با مقام معظم رهبری است. سالهای متمادی مجموعهای از قوه قضاییه وخانواده معظم شهدای هفت تیر دراین دیدار حضور داشتند. دو سه سالی بود که نوع این دیدارها عوض شده بود و تشخیص داده شده بود که اگر چنانچه عده محدودتری از مدیران قوه قضاییه خدمت مقام معظم رهبری بروند، اثرگذاری بیشتری دارد و در آنجا ممکن است مقام معظم رهبری صحبتهایی داشته باشند. حدود ۱۰۰ نفر از مدیران قوه قضاییه خدمت مقام معظم رهبری شرفیاب میشدند تا چنانچه ایشان توصیهها و دستوراتی داشتند، مستقیما به آنها منتقل کنند و این مدیران با حسی که ازاین توصیهها دارند آنها را در مجموعه شان انجام دهند.
حجتالاسلام والمسلمین اژهای تصریح کرد: طی این سالها درخواستهای زیادی از مجموعه قوه قضاییه بود که سالی یکبار براساس ظرفیتی که حسینیه دارد موفق به زیارت مقام معظم رهبری میشدیم که در حال حاضر محروم شده ایم و اصرار داریم که از نزدیک مقام معظم رهبری را زیارت کنیم و هیچ وقت این امر برایمان میسر نمیشود.
وی افزود: درنهایت در این مورد به این جمع بندی رسیدیم که امسال همانند برنامه سالهای قبل به میزان ظرفیت حسینیه که دفتر مقام معظم رهبری اعلام میکند، نفراتی از تمامی استانها و تهران با مقام معظم رهبری دیدار میکنند.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای در ادامه افزود: سالهای قبل نشستی با خانواده معظم شهدا و ایثارگران قوه قضاییه برگزار میشد که با مسئولیت معاون اول بود. امسال برنامه ریزی شد که برای تعظیم بیشتر ایثارگران و خانواده شهدا شخص رئیس قوه قضاییه دراین جلسه حضور پیدا کند و امسال نشست با خانواده معظم شهدا و ایثارگران با حضور رئیس قوه قضاییه انجام میشود.
معاون اول قوه قضاییه گفت: تجدیدمیثاق با امام راحل (ره) و شهدا همچون سالهای گذشته در مقبره شهدای بهشت زهرا و مزار امام راحل (ره) انجام میشود و تغییر نکرده است.
وی افزود: بحث دیگری که سالهای قبل نداشته ایم این است که رئیس قوه قضاییه غیر از جلساتی که در طول این چند ماه اخیر داشته و بجز و سفرهای استانی که انجام داده، دو سه جلسه دیگر هم دراین روزها خواهد داشت. یک جلسه با همه سفرا و کارداران و نمایندگان سازمانهای بینالمللی که در تهران مستقر هستند که درسالهای گذشته در هفته قوه قضاییه این جلسات را نداشتیم. همچنین نشستی با نخبگان و حقوقدانانی که آشنا به امور زنان هستند، برگزار خواهد شد. درخصوص مسائل زنان و صیانت از امنیت آنان برنامههایی برای کوتاه مدت و بلند مدت داریم و فراخوانی هم داده شده است.
وی اضافه کرد: امسال با توجه به سند تحول و گام دوم انقلاب نامگذاری هفته قوه قضاییه انجام شده است و شنبه اول تیرماه به نام "قوه قضاییه وعدالت متناسب با گام دوم انقلاب" نامگذاری شده است. برای این روز قرار است برنامههای تبیینی اجرا شود که برای قوه قضاییه و عدالت در سند تحول و گام دوم چه کارهایی باید انجام دهیم و قطعا باید کارهایی متفاوت با گذشته انجام دهیم.
یکشنبه دوم تیرماه به نام "قوه قضاییه و سند تحول قضایی" نامگذاری شده است و خروجی آن انشاءالله به عدالت کمک میکند.
دوشنبه سوم تیرماه به نام "قوه قضاییه و حفظ حقوق و منافع ملی جمهوری اسلامی در عرصههای بین المللی"، سه شنبه چهارم تیرماه "قوه قضاییه و همکاری قوا دراصلاح روندها و بسترهای فساد"، چهارشنبه پنجم تیرماه "قوه قضاییه استقلال و پایبندی به قانون در پرتو ولایتمداری و بصیرت انقلابی"، پنجشنبه ششم تیرماه به نام "قوه قضاییه و تلاش جهادی در صیانت از ارزشهای اسلامی و رونق تولید و سرمایه گذاری و کارآفرینی" و جمعه هفتم تیرماه نیز به نام "قوه قضاییه و امنیت ملی و احیای حقوق عامه و آزادیهای مشروع" نامگذاری شده است.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای همچنین در خصوص آمران به معروف و ناهیان ازمنکر اظهار کرد: دراین راستا برنامه داریم که به صورت عملیتر و جدیتر از آنان حمایت کنیم و همچنین کسانی که امنیت مردم را به خطر میاندازند و یا فساد میکنند و اگر کسی از فساد آشکار و یا پنهانی گزارش داد، از این گزارشگر فساد حمایت میکنیم. ممکن است این فساد در ملاء عام درکوچه و خیابان انجام شده باشد و اگر به مقامات قضایی و انتظامی گفته شد حمایت کنیم که به او آسیبی نرسد و فردا علیه کسی که گزارش داده است، دردسری درست نشود. در مورد این بستر استحضار دارید مجاری و بسترهایی که میتواند فسادساز باشد به تنهایی قوه قضاییه نمیتواند آنها را شناسایی کند و حتما باید مجلس، دولت و مردم به کمک قوه قضاییه بیایند.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه به برگزاری جلسات سه شورا اشاره کرد و گفت: جلسات این سه شورا باید برگزار میشد که برگزار نشده بود. اول شورای عالی الکترونیک که رئیس آن رئیس قوه قضاییه است و دستگاههای مختلف عضو آن هستند که این شورا برای اولین بار تشکیل شد و امیدواریم با فعالیت این شورا در جهت دولت الکترونیک در داخل قوه قضاییه کمک شود. دوم شورای عالی پیشگیری است که از زمانی که این قانون تصویب شده بود، جلساتش برگزار نشده بود. در حال حاضر نامههای آن نوشته شده است و فردا اولین جلسه شورای عالی پیشگیری تشکیل میشود که هم دولت و هم مجلس و قوه قضاییه و مقاماتی که در قانون پیش بینی شده است، در آن حضور خواهند داشت. سوم شورای حقوق شهروندی بود که باید تشکیل میشد؛ اما تشکیل نشده بود که برای اولین بار تشکیل شد و افراد دعوت شدند و مطالبی که میبایست دراین شورا مطرح میشد، عنوان شد.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای بر استفاده ازظرفیت رسانه ها، ظرفیت مردمی و سمنها تاکید و عنوان کرد: کمکها باید کاربردی باشد و با توجه به مجموعه شرایط پیشنهاد داده شود و قابلیت اجرا داشته باشد. هر نوع ایدهای که دوستان داشته باشند، ازآن استقبال میکنیم و میپذیریم. پیشنهادها باید ظرفیت اجرا داشته باشد.
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص اینکه آیا رئیس قوه قضاییه معاونتی در خصوص امور زنان دارد یا خیر گفت: در خصوص حقوق همه افراد ازجمله حقوق زنها که نیمی از جمعیت هستند و برخی از مشکلات که خاص بانوان است، در حال حاضر ایشان معاونی تحت عنوان معاون امور زنان ندارند و از نظر نخبگان و خانمها و کسانی که دراین زمینه صاحب نظر هستند استفاده میکنند و درحال حاضر معاون امور زنان ندارند، اما مشاورخانم دارند و اقدامات دیگری هم انجام میدهند و مختص این موضوع نیست، از قبل بوده اند و اکنون نیز هستند.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه در پاسخ به سئوالی در خصوص آیا تحول ساختاری درقوه قضاییه شکل خواهد گرفت در حالی که بدنه ثابتی در دستگاه قضایی وجود دارد بیان کرد: اولا بررسیها در حال انجام است که اگر میشود یک مقداری در آن جاهایی که ضرورت دارد تجمیع شود و مطالعات آن در حال انجام شدن است، ما الان بیش از ۴ هزار نیرو یعنی قاضی جوان داریم و کسانی هستند که در اجازهای که برنامه پنجم به قوه قضاییه داد اینها جذب قوه قضاییه شدند؛ ۴ هزار قاضی هم دربرنامه ششم اجازه داریم که جذب کنیم که به مجموعا ۸ هزار نیروی جوان در برنامه پنجم و ششم جذب قوه قضاییه میشود و همچنین کارمند هم باید جذب شود که تعدادی باید جذب شوند.
وی ادامه داد: درهمین مدت جابجایی مدیران کل و دادستانها و برخی از معاونین و رئیس سازمان ثبت نیز را نیز داشتیم و البته به این معنا نیست که نفر قبلی اشکال داشته است؛ جناب خدائیان که به آنجا رفتند یکی از برنامهها سرکشی سرزده است که وی در یکی از برنامهها بیش از ۸ ساعت در بین ارباب رجوع وقت گذاشتند و اشکالات و ایراداتی که مشاهده کردند را یادداشت کردند و روسای کل استان فارس، بندرعباس، اصفهان، اردبیل و مازندران عوض شدند و افراد جدیدی آمدند و برخی جابجا شدند و ممکن است این جابجاییها صورت گیرد.
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص اینکه آیا رئیس قوه قضاییه معاونتی در خصوص امور زنان دارد یا خیر، گفت: در خصوص حقوق همه افراد ازجمله حقوق زنها که نیمی از جمعیت هستند و برخی از مشکلات که خاص بانوان است، در حال حاضر ایشان معاونی تحت عنوان معاون امور زنان ندارد و از نظر نخبگان و خانمها و کسانی که دراین زمینه صاحبنظر هستند، استفاده میکند؛ اما ریاست قوه قضاییه مشاورخانم دارد.
معاون اول قوه قضاییه در ادامه در پاسخ به سئوالی در خصوص اینکه آیا تحول ساختاری درقوه قضاییه شکل خواهد گرفت؛ در حالی که بدنه ثابتی در دستگاه قضایی وجود دارد، بیان کرد: اولا بررسیها در حال انجام است که اگر میشود مقداری در آن جاهایی که ضرورت دارد، کارها تجمیع شود و مطالعات آن در حال انجام شدن است. ما الان بیش از ۴ هزار نیرو یعنی قاضی جوان داریم و کسانی هستند که در اجازهای که برنامه پنجم به قوه قضاییه داد اینها جذب قوه قضاییه شدند. ۴ هزار قاضی هم دربرنامه ششم اجازه داریم که جذب کنیم که مجموعا ۸ هزار نیروی جوان در برنامه پنجم و ششم جذب قوه قضاییه میشود و همچنین تعدادی کارمند هم باید جذب شوند.
وی ادامه داد: درهمین مدت جابجایی مدیران کل و دادستانها و برخی از معاونین و رئیس سازمان ثبت را نیز داشتیم و البته این به آن معنا نیست که در جابجاییها مدیر قبلی اشکالی داشته است.
معاون اول قوه قضاییه افزود: یکی از برنامههای رئیس جدید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور سرکشی سرزده است که آقای خداییان در یکی از برنامهها بیش از ۸ ساعت در بین ارباب رجوع وقت گذاشته و اشکالات و ایراداتی که مشاهده کرده یادداشت کرده است.
وی افزود: روسای کل استان فارس، بندرعباس، اصفهان، اردبیل و مازندران عوض شدند و افراد جدیدی آمدند که در حال حاضر مشغول فعالیت هستند.
