هر آنچه باید درمورد مسمومیت با قارچهای سمی در فصل بهار بدانید
به گزارش گروه جامعه ، با اشاره به فصل رویش قارچ و احتمال مسمومیت ناشی از مصرف قارچهای سمی، اظهار کرد: متأسفانه در بهار سال گذشته تعدادی از هموطنان به دلیل مصرف قارچهای سمی در طبیعت بخشهایی از کشور جان خود را از دست دادند، بنابراین رعایت چند نکته برای جلوگیری از مسمومیت با این مواد ضروری است.
وی با اشاره به اینکه از میان بیش از ۵۰۰۰ گونه قارچ، تنها در حدود ۱۰۰ گونه آن برای انسان سمی محسوب میشوند، گفت: هرچند مسمومیت ناشی از مصرف قارچهای سمی در انسان جزء مسمومیتهای شایع در جهان نیست، بااینوجود به علت بالا بودن نسبی میزان مرگومیر در برخی از انواع این نوع مسمومیتها، اطلاعرسانی مناسب و علمی و آگاهی از راهکارهای پیشگیری از بروز این نوع مسمومیتها، بهویژه جهت عموم جامعه، بسیار مهم است.
این متخصص سمشناسی و مسمومیتها افزود: اکثر موارد مسمومیتهای گزارششده با قارچهای سمی به علت مصرف خوراکی تصادفی گونههای سمی قارچ بهجای گونههای خوراکی آن است و بیشتر در افرادی که در فصول رویش قارچها (بیشتر اوایل فصل بهار و پاییز) نسبت به جمعآوری گونههای سمی قارچ بهزعم خوراکی بودن آنها اقدام میکنند، مشاهده میشود.
وی با اشاره به علائم مسمومیت با قارچهای سمی، گفت: مسمومیت براثر مصرف قارچهای سمی دارای طیف وسیعی بر اساس شدت ازنظر علائم و نشانههای بالینی بهصورت بروز اختلالات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، دردهای شکمی، زردی چشم، یرقان)، ازلحاظ اختلالات متابولیک شامل کاهش قند خون، اختلالات هورمونهای تیروئیدی و اختلالات عصبی منجر به تشنج، بیقراری، توهم و اختلالات کلیوی میشود.
سلطانی نژاد با اشاره به اینکه که زمان بروز نشانههای بالینی در مسمومیت حاد کمتر از ۶ ساعت از مصرف ظاهر میشوند، عنوان کرد: نشانههای اولیه مسمومیتهای تأخیری بیشتر از ۶ الی ۱۲ ساعت بعد از مصرف قارچ سمی آغازشده و باگذشت زمان پیشرفت کرده و ممکن است در طی ۲ تا ۶ روز بعد باعث مرگ شود.
وی تصریح کرد: خوشبختانه در بیش از نیمی از موارد مسمومیتهای قارچی، شدت مسمومیت خفیف بوده والایم و نشانههای بالینی در مسموم خودبهخود محدود میشوند. بااینوجود، برخی از گونههای قارچهای سمی قادر به ایجاد مسمومیتهای شدید بوده و در صورت عدم درمان مناسب میتوانند کشنده باشند.
این عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی کشور یکی از مهمترین انواع قارچ سمی که مصرف خوراکی آنها میتواند سبب بروز مسمومیتهای شدید و کشنده شود، از جنسهای آمانیتا (Amanita)، گالرینا (Galerina) و لپیوتا (Lepiota) هستند. انواع متنوع گونههای مذکور میتوانند در صورت مصرف خوراکی سبب بروز مسمومیتهای شدید در انسان شوند.
وی خاطرنشان کرد: وجود انواع جنس و گونههای مختلف قارچهای سمی در کشور ما که بهصورت خودرو بهویژه در نواحی کوهستانی، کوهپایهای و جنگلی در استانهای غربی کشور مانند: کرمانشاه، کردستان، لرستان، آذربایجان، همدان و قزوین وجود دارند، سبب شده که هرساله گزارشهایی بهصورت موردی از مسمومیتهای انفرادی و یا جمعی بهویژه در فصول رویش (اوایل بهار و پاییز) در افرادی که به علت ناآگاهی و باهدف تهیه و مصرف خوراکی قارچها اقدام به جمعآوری قارچهای خودرو از نواحی کوهستانی، کوهپایهای و جنگلی کرده و بعد از مصرف آنها دچار مسمومیت میشوند، وجود دارد.
سلطانی نژاد با اشاره به علائم و نشانههای بالینی مسمومیت ناشی از مصرف قارچ سمی عنوان کرد:علائم و نشانههای بالینی متعاقب مصرف خوراکی در اینگونه قارچها بهصورت تأخیری ظاهر میشود. در مرحله اول علائم و نشانههای مسمومیت معمولاً بعد از ۵ الی ۲۴ ساعت از مصرف خوراکی ظاهر میشود و بهصورت اختلالات گوارشی از قبیل: تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و اسهال آبکی است. باوجود درمانهای علامتی و حمایتی، بعد از ۱۲ الی ۲۴ ساعت اختلالات گوارشی تشدید شده و در صورت عدم درمان مناسب، در مرحله سوم و بعد از ۶-۲ روز میتواند با ایجاد نارسایی شدید کبد و کلیه، سبب مرگ مسموم شوند.
به گفته عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی کشور علائم و نشانههای بالینی در مرحله سوم و نهایی مسمومیت شامل: ضعف، گیجی، کاهش سطح هوشیاری، افت شدید قند خون، افزایش بیلیروبین و آنزیمهای کبدی و اختلالات کلیوی مانند کاهش حجم ادرار و نارسایی کلیه است.
نکاتی در خصوص پیشگیری از مسمومیتهای ناشی از قارچهای سمی:
۱- از مصرف قارچهای خودرو و یا جمعآوریشده توسط افراد عادی و یا قارچهایی که بهصورت فلهای عرضه میشوند، خودداری کنید. تنها قارچهایی را که توسط مراکز مجاز و دربسته بندیهای دارای مجوزهای سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و پزشکی میباشند، مصرف نمایید.
۲- شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل بوده و تنها توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچشناسی و گیاهشناسی امکانپذیر است. بنابراین به توصیههای برخی از افراد عادی در تشخیص انواع سمی از انواع خوراکی قارچ توجه نکنید.
۳- مصرف قارچها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی نشاندهنده غیر سمی بودن قارچ برای انسان نیست.
۴- برخی از روشها و معیارهای سنتی مانند: تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، یا وجود حشرات در اطراف قارچ و محل رویش قارچ معیار علمی و صحیحی برای تشخیص عدم سمیت قارچ در همه موارد نیست.
۵- هرگز قارچها را بهصورت خام و به مقدار زیاد مصرف نکنید.
۶- هرچند در برخی موارد حرارت برخی از مواد سمی موجود در قارچها را از بین میبرد، بااینوجود برخی از سموم موجود در قارچها مقاومبهگرما بوده و در اثر فرآیندهای آمادهسازی غذا مانند: کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن، بخارپز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در قارچ نیست.
۷- در صورت بروز علائم و نشانههای گوارشی بهصورت تأخیری (۱۲-۵ ساعت پس از مصرف خوراکی قارچ)، هر چه سریعتر بیمار را به مرکز درمانی تخصصی سمشناسی بالینی و مسمومیتها منتقل کنید.
۸- انتقال سریع بیمار مسموم به یک مرکز درمانی تخصصی مسمومیتها امکان درمان موفقیتآمیز را افزایش میدهد و هرگونه تأخیر در این امر سبب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار میشود. بنابراین با مشاهده علائم و نشانههای بالینی اولیه بهویژه از نوع تأخیری در فردی باسابقه مصرف خوراکی قارچ، از هرگونه خوددرمانی و درمان علامتی پرهیز نموده و بیمار را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل نمایید.
۹- در صورت امکان، نمونه باقیمانده قارچ مصرفشده توسط بیمار را برای شناسایی کادر پزشکی در بیمارستان به همراه داشته باشید.
