دون نشینی علم، بالانشینی مدرک

گروه سیاسی ؛ محمدهادی میرشمسی عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی در مطلبی نوشت: در این کرۀ خاکی سرزمینی است که در آن، فرآیند‌ها و محصولات علمی، هنجار ندارند. هنجار‌های به جامانده هم، تلخیِ کام افزایند.

 

مدتی است که در آن سرزمین در‌های دانشگاه بر پاشنۀ علم نمی‌چرخد. مدتی است نظام آموزش عالی، انگیزه بخشِ فرا گرفتن نیست. مدتی است افراد عالِم و اندیشمند، تنها با تکیه بر انگیزۀ شخصی و رغبت فردیِ خود، آموزش و پژوهش می‌کنند. مدتی است ورودی‌های دانشگاه برای کسانی غیر از دانش آموزان و دانشجویان بازتر است. مدتی است توانایی علمی دانشگاهیان با انگشت، شمارش و سنجیده می‌شود. مدتی است که بودجۀ اندک پژوهشی، صرف پژوهش‌ها و نوشته‌هایی می‌شود که دستاوردش اندک است و بسیاری از این نوشته ها، ترجمه‌ای نادرست از متون دیگر است، ولی رخت تألیف بر تن دارد.

مدتی است دانشگاه و واژگان و ارزش‌های دانشگاهی قلب شده اند. امروزه وجود ۵۲ واحد دانشگاهی در یک استان، دستآورد و مایۀ افتخار است. با این تکاثر علمی تا به کجا؟ روزگاری عده‌ای قبر عشیرۀ خود را شمارش کرده و کثرت آن، مایۀ تبخترشان بود و امروزه در آن سرزمین، به تعداد دانشگاه و مدرک و پژوهش‌های به ظاهر پژوهش تکاثر می‌کنند. فرق بین این و آن را تو بگو!

امروزه در آن سرزمین اجرای رشته‌ای حتی در مقطع تحصیلات تکمیلی بدون داشتن هیئت علمی معمول است. امروزه در پایان هفته، مدرّسان و فراگیران، قشلاق و ییلاق می‌کنند و با تشریک مساعی، قلیانِ بی هدفی چاق می‌کنند. مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های آن سرزمین به گونه‌ای است که تَنبلانش بدون پایان نامه مدرک می‌گیرند و شیّادانش با سرقت علمی. تَنبلانش مورد تمجیدند، چون هزینۀ اضافی بر دوش دانشگاه نمی‌نهند و شیّادانش مورد اغماض و رحمت، چون کار آنها، فراگیر است. همه می‌کنند، این‌ها نیز! حیرانم که در این میان، خوبان به چه انگیزه‌ای می‌اندیشند و پژوهش می‌کنند؟! یا عاشقند یا سفیه. آینده‌ای نه چندان دور را می‌بینم که دکتر شدن هم بدون پژوهش و نگارش رساله، ممکن است. می‌گویی «نه»؟ بمان و ببین و بر من رحمت فرست!

امروزه در آن سرزمین، علم به طور نامشروع تجارت می‌شود. کجاست شیخ مرتضی انصاری تا این تجارت را در بخش «مکاسب مُحرّمه» کتاب خود بگنجاند؟! امروزه در آن سرزمین پاسخِ پرسشِ «هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون» مثبت است و اگر هم منفی باشد، به نفع «اشخاص لایعلمون» منفی است. امروزه به جای محک زدن و مقایسه کردن بر مبنای «علم»، باید بر اساس «مدرک» مقایسه کرد. امروزه در آن سرزمین دوره‌ای است که نظام دانشگاهی اش، ارزش قسم خوردن دارد و اگر عهد نزول قرآن بود، چه بسا در توصیف و نکوهش آن، سوره‌ای نازل می‌شد و جامعه دانشگاهی دچار عذاب الهی می‌گشت.