روایتی مستند از زندگی حاج قاسم در «سرباز شصت و سه ساله» 

طبق اعلام روابط‌عمومی رسانه ملی، مستند «سرباز شصت و سه ساله» به تهیه‌کنندگی ساسان فلاح‌فر و کارگردانی عباس وهاج در ۱۶ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای ساخته شده و در آستانه ششمین سالگرد شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی از شبکه یک سیما روی آنتن رفته است. این اثر به دوران کودکی شهید سلیمانی در روستای قنات ملک استان کرمان تا ایام پس از شهادت سردار دل‌ها می‌پردازد. 

دوست داریم درباره حاج قاسم اثر نمایشی بسازیم
حجت‌الاسلام ساسان فلاح‌فر، تهیه‌کننده این مستند در نشست خبری، ضمن بیان اینکه از اوایل دهه ۹۰ و حضور ایران در منطقه برای دفاع از کشور مستندات متعددی در مورد مقاومت و شهدا ساخته است، گفت: من مستند «خاطرات بادیه» را یک سال قبل از شهادت حاج قاسم تهیه کردم و از آن زمان به منش و اندیشه او نزدیک شدم. بعد از شهادت سردار نیز پیشنهادی از سوی مکتب حاج قاسم به ما شد که مستندی در خصوص این شهید تهیه و تولید کنیم. 

وی افزود: در روستای شهید سلیمانی مستند «خاطرات آن مرد» را ساختیم و سعی کردیم متفاوت و بدون تکلف، فارغ از آنچه مردم از حاج قاسم می‌دانند، شخصیت وی را به آن‌ها معرفی کنیم. از همان زمان تاکنون، قسمت‌های مختلف این مستند دائم از تلویزیون پخش می‌شود. بعد به ذهنمان رسید مستند کامل‌تری در مورد فرماندهان نظامی‌شهیدمان مانند شهید کاظمی‌بسازیم و مستند «سرباز چهل و شش ساله» با همین هدف برای شهید کاظمی ساخته شد. بعد از آن مکتب حاج قاسم از ما خواست مستندبیوگرافی کاملی مشابه مستند شهید کاظمی درباره شهید سلیمانی بسازیم و اسمش را هم «سرباز شصت و سه ساله» بگذاریم. در فرایند ساخت این مستند، رسیدن به آنچه می‌خواستیم یک‌سال زمان برد. 

فلاح‌فر با اشاره به سیر تحولی که حاج قاسم از کودکی در روستای قنات ملک تا شهادت طی کرده، گفت: برای یک مستندساز جذاب است که این نکات تحولی شخصیت را روایت کند. شاید کسی نداند شهید سلیمانی زمانی که کودک بوده در دفاع از پهلوی حتی دعوا کرده است یا وی اولین کنگره شهدا را راه انداخته یا نخستین موزه دفاع مقدس را در کرمان تأسیس کرده، آن هم در روزگاری که اصلا چنین موزه‌هایی در کشور نبوده است. بنابراین باور داریم حاج قاسم نهالی کاشته که درخت تنومندی شده و هنوز ثمر می‌دهد. ما تلاش کردیم تأثیر حاج قاسم در حال حاضر دنیا را در مستند «سرباز شصت و سه ساله» نشان دهیم. 

تهیه‌کننده این مستند با اشاره به اهمیت حفظ داده‌های جذاب در مستند و هم‌زمان داشتن ضرب‌آهنگ مناسب تأکید کرد: ما باید برای تدوین ضرب‌آهنگ را اولویت قرار می‌دادیم تا مخاطب خسته نشود و درعین‌حال همه آنچه مدنظر داشتیم را دریافت کند. تهیه مصاحبه‌ها نیز از دیگر چالش‌های مستند بود. تجهیزات و زمانی که افراد در اختیار دارند، دو محدودیت انجام مصاحبه برای مستند است. من قبلا مصاحبه بکری از مرحوم نادر طالب‌زاده گرفته بودم که هیچ جایی استفاده نشده بود و قسمت شد که در مستند شهید سلیمانی از آن استفاده کنیم. 

فلاح‌فر درخصوص نوع مواجهه با دیپلماسی حاج قاسم و روایت آن در مستند توضیح داد: در این اثر همه چیز بر محور سرباز ۶۳ساله شکل گرفته؛ اگر از دیپلماسی و حاج قاسم صحبت می‌کنیم، درواقع نشان می‌دهیم که باید شهید میدان و دیپلماسی را توأمان با هم بشناسیم. این سردار شهید می‌داند چه زمانی اسلحه به دست بگیرد و چه زمانی دیپلماسی را انتخاب کند. 

وی در پاسخ به پرسشی درباره تولید آثار نمایشی در مورد شهید سلیمانی اظهار کرد: من اثر داستانی «بی‌پایان» را در مورد شهید حسن طهرانی‌مقدم ساختم. اکنون محمد اسفندیاری و مهدی مطهر نیز مشغول تولید یک اثر جدید هستند. در این مدت تلاش‌های بسیاری شده و طی پژوهش‌هایی که داشتیم، بیش از ۱۰۰ ساعت سخنرانی از حاج قاسم داریم و مستندسازهای دیگر می‌توانند از بقیه محتواهای ما اثر مستقل تولید کنند. ما دوست داریم اثری نمایشی درباره حاج قاسم بسازیم. 

وی همچنین از تدارک برای پخش این مستند در خارج از مرزها و بازگردانی زبان اثر برای پخش در شبکه هیسپان تی‌وی خبر داد. 

شخصیت حاج قاسم فراجناحی بود
در ادامه عباس وهاج، کارگردان مستند «سرباز شصت و سه ساله» بیان کرد: در تاریخ معدود انسان‌هایی هستند که تکرار نمی‌شوند و در تاریخ ایرانی اسلامی ما نیز چنین انسان‌هایی وجود دارند. حاج قاسم یکی از آن‌هاست. وی کارهایی را در سطح جهانی رقم زده و باعث تغییر و تحولات در ساختار نظم جهانی شده است. اثر اقدامات سردار تمام‌شدنی هم نیست. ردی که او از خود در تاریخ برجای گذاشته، هر روز مرور می‌شود. 

وی با تأکید بر اینکه حاج قاسم مانند انقلاب اسلامی نقطه عطف کشور بوده، اظهار کرد: شاید راه انداختن کنگره شهید کوچک، ساخت موزه دفاع مقدس، ساختار عتبات عالیات و حمایت‌های مردمی و… کوچک به نظر برسد، اما شهید سلیمانی در سطح دنیا اثرگذاری داشته است. نگاه حاج قاسم در منطقه غرب آسیا اینگونه بوده که ایران باید به صورتی اثرگذار باشد که مقابل جریان‌های استعماری بایستد. 

وهاج اضافه کرد: شخصیت شهید سلیمانی ابعاد مختلفی دارد و این وجوه برای ما از سال‌های ابتدایی کارمان پوشیده نبود. گرایش کاری ما در مستندسازی، مقاومت است و دائم با قدم‌هایی که شهید سلیمانی برداشته، پیش رفته‌ایم. پس حاج قاسم حتی این ظرفیت را دارد که نگاه ما را به جنگ ۱۲ روزه نیز تغییر دهد و ما تلاش کردیم این ظرفیت در مستند از سوی مخاطب دریافت شود. 

این کارگردان یادآوری کرد: تدوین مستند «سرباز شصت و سه ساله» برای ما شیرین‌ترین و غمناک‌ترین بخش بود؛ شیرین از این لحاظ که از شخصیتی صحبت می‌کنیم که از سال ۷۶ فرمانده نیروی قدس شده و شاید روایت آن به بیش از ۱۶ جلد کتاب نیاز داشته باشد. پس ما نمی‌توانستیم برای تولید مستند درباره چنین فردی تعداد قسمت معینی تعیین کنیم و سعی کردیم جان مطلب ادا شود. با این حال در مستند مطالب بسیاری از هشت سال دفاع مقدس و اقدامات فوق‌العاده شهید سلیمانی در آن جنگ نگفته‌ایم. تراکم اتفاقاتی که حاج قاسم رقم زده واقعا به اندازه ۶۳ سال بود و باید تلاش می‌کردیم جذابیت بصری با محدودیتی که داشتیم، حفظ شود. این امر هماهنگی گروه را لازم داشت. با این همه کار کردن در مورد شهید سلیمانی از زیباترین اتفاقات و روزهای زندگی‌ام بود. 

وهاج در ادامه با بیان اینکه در کار هنری نگاه تولیدکننده اثر، بی‌تأثیر نیست، گفت: ما سعی کردیم نگاه جناحی نداشته باشیم و با زاویه دید وسیعی به حاج قاسم نگاه کنیم تا مخاطب با مستند احساس نزدیکی کند. شخصیت حاج قاسم فراجناحی و ملی مذهبی بوده و تلاش کردیم همه نگاه‌ها را در مستند بیاوریم. 

وی درباره حضور سیدجواد هاشمی‌به‌عنوان راوی و ایده‌پردازی جایگزین به جای نریشن‌های معمول در مستند، اظهار کرد: سیدجواد هاشمی‌به‌عنوان راوی نقش هنری در کلیت اثر برعهده دارد. برای اینکه اثر دلنشین‌تر و زیباتر شود از نریشن صرف، فاصله گرفتیم و کاراکتر و شخصیتی به مستند اضافه کردیم تا قالب اثر جذاب‌تر شود. راوی ما که نریشن خود را مقابل دوربین می‌خواند، کمک کرده حجم متراکم مصاحبه‌ها و گفتارها بهتر چیدمان شود. 

فلاح‌فر نیز از در اختیار داشتن حدود ۶۴ هزار مصاحبه گفت و تأکید کرد که در مستند «سرباز شصت و سه ساله» فضای خالی نبود که بخواهیم با راوی آن پر کنیم و حضور سیدجواد هاشمی‌به ارزش هنری کار افزوده است. 

تلاش کردیم درک مخاطب از شهید سلیمانی احساسی نباشد
میلاد خوشنواز، تدوینگر مستند ۱۶ قسمتی «سرباز شصت و سه ساله» در ادامه نشست درخصوص این تجربه گفت: هرجا اسم حاج قاسم می‌آید همه فکر می‌کنند خروجی قرار است کاری مهیج و حماسی باشد. ما از ابتدا تلاش کردیم مخاطب خودش در کنکاش با اثر، مسائل مربوط به سردار سلیمانی را درک کند و درگیر احساسات و هیجانش نکنیم. بیشتر تمرکز ما روی شکل‌گیری شخصیت حاج قاسم در کار بود. 

حسین قرایی، مدیرکل روابط‌عمومی صداوسیما نیز در خاتمه این نشست خبری ضمن اشاره به اینکه اسناد موثق و مصاحبه‌های دقیق یکی از ویژگی‌های مستندهای موفق محسوب می‌شود، اظهار کرد: مستند «سرباز شصت و سه ساله» توانسته روایت مستندی از زندگی سردار شهید سلیمانی ارائه کند. درواقع سندیت این مستند بالاست و همین نکته می‌تواند وجه تمایزش با بسیاری از تولیدات باشد. 

وی افزود: از زمان شهادت حاج قاسم سلیمانی به این سو آثار تصویری متعددی ساخته شده است. تلاش گروه تهیه و تولید مستند «سرباز شصت و سه ساله» نیز قابل تقدیر است و به نظر می‌رسد از آن دسته مستندهای مخاطب‌پسند باشد که این روزها در حال پخش از شبکه یک سیماست. 

در این نشست که به میزبانی اداره‌کل روابط‌عمومی رسانه ملی و با حضور جمعی از اهالی رسانه برگزار شد، میلاد خوشنواز، سعید دولت‌خواه و امیرحسین شهبازی به‌عنوان تدوینگر، تصویربردار و صدابردار مستند نیز در کنار سایر عوامل سازنده این مستند، به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند. 

انتهای پیام/