آموزش، رکن اصلی نظام توسعه است/ باید بتوانیم نیروی انسانی را به سرمایه انسانی تبدیل کنیم

به گزارش گروه جامعه سعید نمکی در نشست روسا و معاونین آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور اظهار داشت: اگر فضای بهداشتی و درمانی را برای آموزش پزشکی در اختیار نداشته باشیم، اداره کردن حوزه آموزش، یکی از مشکلات جدی ما در کل کشور خواهد بود. جزو معدود نفراتی بودم که برای جداسازی دانشگاه‌های علوم پزشکی از وزارت علوم، تلاش و کوشش کردم. البته یک انتقاد داشته ام که سازمان‌های منطقه‌ای بهداشت و درمان استان‌ها را نباید حذف و در دانشگاه‌های علوم پزشکی ادغام می‌کردیم، چون روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی به جای توجه ویژه به حوزه آموزش و پژوهش، باید درگیر حوزه بهداشت و درمان باشند.

وی تصریح کرد: روسای دانشگاه‌ها نباید گرفتار حوزه درمان باشند، چون آموزش، قربانی درمان می‌شود و باید ساختاری تعریف شود که قائم مقام رییس دانشگاه به عنوان رییس سازمان سلامت هر استان شود. البته این مورد، اصلا اولویت اول ما نیست، چون اقدامات فوری تری باید انجام دهیم و پس از آن به سراغ اصلاح ساختار‌ها برویم.

سرپرست وزارت بهداشت از آموزش به عنوان رکن اصلی نظام توسعه یاد کرد و گفت: توسعه، تعاریف زیادی دارد، اما یکی از زیباترین، شیواترین و منطقی‌ترین تعریف توسعه این است که باید بتوانیم نیروی انسانی را به سرمایه انسانی تبدیل کنیم. قبل از انقلاب ۶ برنامه و پس از انقلاب نیز ۶ برنامه توسعه برای کشور نوشته شده است، اما نوشتن این برنامه‌ها براساس درآمد‌های نفتی کشور بوده است و هیچگاه به نقش انسان توسعه یافته، توجه چندانی نکرده ایم.

نمکی تاکید کرد: تمام کاستی‌های جهان، به دلیل نبود انسان توسعه یافته است و امروز در ادبیات توسعه می‌گویند که انسان، ابزار توسعه نیست بلکه هدف نهایی توسعه، انسان توسعه یافته است؛ بنابراین انسان توسعه یافته را در محور برنامه‌ها و فعالیت‌های خودمان در نظر نگرفته ایم. "تئودور شولتز"، رییس اسبق انجمن اقتصاد آمریکا می‌گوید که "هر هزینه‌ای برای آموزش در کشور‌ها به ویژه در کشور‌های در حال توسعه، سرمایه گذاری است، اما به شرطی که بتوان اثرات مثبت این سرمایه گذاری را ۳ تا ۵ سال بعد در GDP آن کشور‌ها ببینیم".

وی تصریح کرد: گروه هدف ما برای آموزش، همه مردم هستند و در حکم ابقای دکتر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت نیز تاکید کرده ام که وقتی به دنبال پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیر واگیر هستیم، هدف ما، دانشگاهیان نیستند بلکه باید بسته‌های آموزش مناسب علمی و منطقی با زبان مردم در دانشگاه‌ها تهیه کنیم و تحویل مردم دهیم. عرصه خدمت آموزشی ما فقط محدود به دانشگاه‌ها نیست بلکه جامعه و همه گروه‌های اجتماعی را شامل می‌شود.

سرپرست وزارت بهداشت با بیان اینکه در دورانی پزشک ایرانی در بسیاری از مناطق کشور وجود نداشت، افزود: اثرات بسیار ارزشمند انقلاب اسلامی به ما فرصت داد که در حوزه پزشکی و توسعه، حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشیم و در هیچ بخشی از نظر نیروی انسانی و توسعه زیرساخت‌ها به اندازه حوزه سلامت در کشور موفق نبوده ایم، اما بازنگری دقیق در شیوه اداره دانشگاه‌ها تعدد رشته‌های تحصیلی و تعداد دانشجویان مبتنی بر نیازسنجی سال‌های آتی کشور، ضروری است که منابع محدود کشور را صرف تربیت نیرو‌هایی نکنیم که در آینده جایگاهی برایشان در نظام ارائه خدمت تعریف نکرده ایم.

نمکی افزود: در حال حاضر ۴۴ درصد از بیکاران را افراد دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر تشکیل می‌دهند که در صورت عدم اشتغال این افراد، منابع کشور به درستی هزینه نشده است و طلبکاران پر مدعا برای نظام جمهوری اسلامی ایران تربیت کرده ایم و چرا توقع یک دیپلم بیکار با یک دکترای بیکار از جامعه به شدت متفاوت است. هنوز مهارت‌هایی که در علوم پزشکی آموزش می‌دهیم، متناسب با نیاز‌های ارائه خدمات نیست.

وی تاکید کرد: رسالت همه ما اجرای پزشکی خانواده و نظام ارجاع است و دانشگاه‌ها باید برای تربیت نیروی انسانی متناسب با ارائه خدمات و آموزش گروه‌های هدف برای کاهش ریسک بیماری‌ها گام بردارد، بنابراین همه باید برای اجرای نظام ارجاع و پزشکی خانواده، تلاش کنیم.

سرپرست وزارت بهداشت، نظام پرداخت حوزه سلامت را معیوب عنوان کرد و گفت: بدون سیستم ارجاع، پزشکی خانواده، راهنما‌های بالینی و پرونده الکترونیک سلامت، کنترل هزینه‌های حوزه سلامت میسر نخواهد بود. سهم سلامت از GDP در ابتدای دولت یازدهم، حدود ۶.۵ درصد بوده که امروز به حدود ۹.۵ درصد رسیده است در حالی که در انگلیس سهم سلامت از GDP به ۸ درصد نزدیک می‌شود. البته برخی کشور‌ها مانند لبنان که در حوزه دارو واردات زیادی دارند، سهم سلامت از GDP بیشتر می‌شود. سهم ایران از نظر دارو در GPD حدود ۱.۲ درصد است در حالی که این سهم در دنیا حدود ۰.۶ تا ۰.۷ درصد است.

نمکی با اشاره به انتقال بیماری‌ها از واگیر به غیر واگیر، گفت: امروز بیماری‌های غیر واگیر و سبک زندگی نادرست، مشکل بزرگ اکثر جوامع است و باید تلاش کنیم که مشارکت بین بخشی در استان‌ها را تقویت کنیم، چون ۹۵ درصد از عوامل تاثیرگذار بر سلامت مردم و بروز بیماری‌های غیر واگیر، از سوی سایر دستگاه‌ها است.

وی ضمن تاکید بر اهمیت توجه به موضوع سالمندی، گفت: باید برای سالمندی، برنامه جامعی تهیه کنیم، چراکه سالمندان ما جوانی نکرده، پیر شده اند و پرهزینه‌تر از سالمندان دنیا هستند که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. البته باید به سلامت مردان نیز توجه کنیم. اگرچه موفقیت‌های قابل توجهی در تامین سلامت زنان و کودکان داشته ایم، اما معمولا مردان در مراحل آخر بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت و فشار خون به پزشکان مراجعه می‌کنند.

سرپرست وزارت بهداشت با بیان اینکه پژوهش‌ها هنوز مبتنی بر ارائه راهکار‌هایی برای حل مشکلات نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی نیست، گفت: هنوز مراکز پژوهشی، جزیره‌ای کار می‌کنند و این رویکرد جزیره‌ای باید کنار گذاشته شده و مراکز پژوهشی با یکدیگر هم افزایی داشته باشند. اگرچه وجود مقاله‌ها در رتبه بندی‌های بین المللی به ما کمک می‌کند، اما همه محصول یک تحقیق، مقاله نیست بلکه باید بتوانیم در اقتصاد ملی اثرگذار باشیم و هزینه‌های نظام سلامت را با استفاده از این تحقیقات کاهش دهیم.

نمکی وضعیت حوزه دارو در کشور را مطلوب دانست و افزود: صنعت تولید داروی داخل را با بکارگیری مکانیزم هایی، لگدمال وادرات دارو کردیم. ۵۵۰ میلیون دلار ارز برای تهیه مواد اولیه دارو‌های داخلی اختصاص داده ایم در حالی که ۱.۲ میلیارد دلار برای واردات دارو هزینه کردیم. البته دارو‌های های تک، هزینه‌های بیشتری دارد، اما باید این شرایط را اصلاح کنیم و توان بخش داخلی به قدری است که بتوانیم با حمایت از آن، دارو‌های وارداتی را در کشور تولید کنیم.

وی افزود: واردات دارو، سود ویژه‌ای برای برخی افراد به همراه دارد و سود آن حتی برای داروخانه‌ها بیشتر از دارو‌های تولید داخل است، اما من اجازه مصرف حتی یک عدد قرص خارجی در خانواده را نمی‌دهم. باید به صنایع داخلی دارویی اجازه دهیم که ظرفیت خود را برای تولید دارو‌های وارداتی به کار گیرند و باید در کنار رعایت استاندارها، مشکلات صنایع دارویی را حل کنیم.

سرپرست وزارت بهداشت، تصریح کرد: بخشی از مشکلات دارو به نظام نسخه نویسی مربوط است که نظام پزشکی و وزارت بهداشت باید به آن توجه کنند. متاسفانه فرهنگ عمومی این باور را دارد که اگر پزشک ۴ قلم دارو تجویز نکند، بی سواد است و از طرفی برخی از پزشکان با برخی داروخانه ها، آزمایشگاه‌ها و مراکز تصویربرداری در ارتباط هستند، بنابراین همه باید کمک کنند تا نظام نسخه نویسی اصلاح شود.

نمکی با بیان اینکه همه باید طرح تحول نظام سلامت را با قدرت ادامه دهیم، اضافه کرد: دکتر روحانی در دولت خود دو افتخار داشت؛ یکی برجام بود که توسط آمریکایی‌ها پاره شد و دیگری طرح تحول نظام سلامت است که نباید آن را متوقف کنیم. طرح تحول نظام سلامت متعلق به دولت است و باید همه کمک کنیم که با قوت ادامه پیدا کند، اما این موضوع نیز، نیاز به بازنگری دارد و قطار طرح تحول نظام سلامت را در هیچ ایستگاهی نگه نداریم و در حال حرکت، آن را تعمیر کنیم. طرح تحول نظام سلامت را ادامه می‌دهیم، اما اقتصاددانان سلامت باید مقید شوند که این طرح در جهت منافع ملی است. بسته‌هایی مانند کاهش پرداخت از جیب، حمایت از بیماران خاص و صعب العلاج و ماندگاری پزشکان در مناطق محروم حتما باید با قدرت استمرار داشته باشند.

وی تاکید کرد: باید برای طرح تحول نظام سلامت، ساختار تعریف کنیم تا از تغییرات سیاسی کشور در امان بماند. شبکه بهداشت و درمان کشور در دهه ۶۰ ایجاد شد، اما امروز بعد از تغییرات زیاد در سطح دولت و وزرای بهداشت، بدون هیچ تغییری به کار خود ادامه می‌دهد. باید همه کمک کنیم که هزینه‌های طرح تحول نظام سلامت، منطقی‌تر شود و کاری کنیم که این طرح با تغییر و تحولات سیاسی، پایدار بماند.