رژیم صهیونیستی رکوردار جنایت علیه خبرنگاران

دوم نوامبر (۱۱ آبان) به‌عنوان روز جهانی مبارزه با بی‌کیفرمانی جنایت علیه خبرنگاران تعیین شده است؛ مراسم بزرگداشت بین‌المللی روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران در ۲ نوامبر ۲۰۲۵ در پاریس به‌صورت مجازی برگزار می‌شود.

اگرچه در ۲ سال گذشته غزه به مرگ‌بارترین جغرافیا برای خبرنگاران تبدیل شده است، اما براساس گزارش مدیرکل یونسکو (سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل) در مورد امنیت خبرنگاران و خطر مصونیت از مجازات، آمریکای لاتین و کارائیب همچنان منطقه‌ای با بیشترین تعداد قتل خبرنگاران هستند.

تداوم مصونیت از مجازات به دلیل ارتکاب جنایت علیه خبرنگاران منجر به قتل‌های بیشتر می‌شود و اغلب نشانه‌ای از بدتر شدن درگیری‌ها و فروپاشی نظام‌های قانونی و قضایی است.

در حالی که قتل‌ها شدیدترین شکل جنایت رسانه‌ای هستند، خبرنگاران در معرض تهدید‌های بی‌شماری ازجمله آدم‌ربایی، شکنجه و دیگر حمله‌های فیزیکی، آزارواذیت به‌ویژه در حوزه دیجیتال قرار می‌گیرند.

از زمان اعلام این روز یادبود توسط سازمان ملل در ۱۲ سال پیش، جنایت علیه خبرنگاران همچنان رو به افزایش بوده است؛ خبرنگارانی که تظاهرات را پوشش می‌دهند، مورد ضرب‌وشتم، اسپری فلفل یا گلوله‌های لاستیکی قرار می‌گیرند، حتی اگر به‌وضوح روی لباس یا جلیقه‌هایشان «press» مشخص شده باشند.

آمار جنایت علیه خبرنگاران

براساس گزارش رصدخانه یونسکو در مورد خبرنگاران کشته‌شده، بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۵، بیش از هزار و ۸۰۰ خبرنگار در سراسر جهان کشته شده‌اند و نزدیک به ۹ مورد از هر ۱۰ مورد این قتل‌ها از نظر قضایی حل نشده باقی مانده است.

مصونیت از مجازات به دلیل جنایت علیه خبرنگاران منجر به قتل‌های بیشتر می‌شود و اغلب نشانه‌ای از بدتر شدن درگیری‌ها و فروپاشی نظام‌های قانونی و قضایی است.

هر ۲ سال یک بار، کارزار آگاهی‌بخشی برای بزرگداشت روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات جنایت‌ها علیه خبرنگاران با یافته‌های گزارش مدیرکل یونسکو که وضعیت فعلی مصونیت از مجازات جهانی و منطقه‌ای را تشریح می‌کند، همزمان می‌شود.

گزارش مدیرکل یونسکو در سال ۲۰۲۴ در مورد ایمنی خبرنگاران و مسئله مصونیت از مجازات نشان داد که نرخ مصونیت جهانی برای قتل خبرنگاران همچنان به طرز تکان‌دهنده‌ای بالا و ۸۵ درصد است.

تعداد خبرنگاران کشته‌شده در حین انجام وظیفه براساس اعلام فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران و کمیته حفاظت از خبرنگاران تا اکتبر ۲۰۲۵ به شرح زیر بوده است:

غزه (۲۰۲۳ تاکنون): دست‌کم ۲۴۰

یمن (۲۰۱۵ تاکنون): دست‌کم ۶۲

سودان (۲۰۲۳ تاکنون): دست‌کم ۱۵

قوانین بین‌المللی درباره جنایت علیه خبرنگاران چه می‌گویند؟

جنایت‌های مرگ‌بار علیه خبرنگاران در حالی ادامه دارند که قوانین و مقررات بین‌المللی در این زمینه وجود دارند؛ قوانین بین‌المللی بشردوستانه نیز واضح است: خبرنگاران غیرنظامی هستند و باید در همه زمان‌ها محافظت شوند.

براساس این قوانین هر حمله‌ای علیه خبرنگاران باید به سرعت، مستقل و موثر بررسی شود و همه عاملان باید پاسخگو باشند.

براساس قوانین بین‌المللی، کشور‌ها باید جنایت‌ها علیه خبرنگاران و اصحاب رسانه را بررسی و تحت پیگرد قانونی قرار دهند، اما این اتفاقی است که در بیشتر موارد رخ نمی‌دهد و حمله‌های مرگ‌بار به خبرنگاران بدون مجازات می‌ماند و وقتی پرونده‌ها پیش می‌روند، عدالت کُند و ناقص است.

با تشدید درخواست‌ها و فشار‌ها برای اجرای عدالت در پرونده‌های جنایت علیه خبرنگاران از سال ۲۰۲۲، تعداد بسیار کمی از این پرونده‌ها شاهد پیشرفت در جهت پاسخگویی بوده‌اند.

در پرونده‌های شیرین ابوعاقله، روزنامه‌نگار کهنه‌کار فلسطینی-آمریکایی و جمال خاشقجی، ستون‌نویس واشنگتن‌پست که در سراسر جهان خبرساز شدند، امید‌ها برای عدالت تقریبا از بین رفته است، زیرا بازیگران درگیر در پیگیری تحقیقات معتبر و مستقل و پاسخگو کردن مسئولان کوتاهی کرده‌اند.

در بسیاری از موارد، عدالت با هر سال بی‌عملی مقام‌ها، دست‌نیافتنی‌تر می‌شود؛ در عین حال، وقتی پیشرفتی در جهت عدالت در چنین پرونده‌هایی رخ می‌دهد، اغلب جزئی و با تاخیر است.

این موارد، ماهیت جهانی بحران مصونیت از مجازات و پاسخگویی را برجسته می‌کند که در آن نقض آشکار قوانین و هنجار‌ها توسط قدرتمندان به امری عادی تبدیل شده است و عاملان این جنایت‌ها با خطر کم یا هیچ خطری برای عدالت مواجه نیستند.

مصونیت از مجازات برای این جنایت‌ها مانند یک بیماری مسری است: فرسایش حاکمیت قانون و دامن زدن به خشونت بیشتر؛ این پیام واضح و تکان‌دهنده‌ای را ارسال می‌کند که خبرنگاران و دیگر ناظران عمومی ممکن است بدون هیچ پیامدی مورد آزارواذیت، سکوت اجباری قرار گرفته یا حتی کشته شوند.

آنچه واضح است این است که قوانین و توافق‌های بین‌المللی به تنهایی کافی نیستند: این امر نیازمند اراده و مقام‌های سیاسی است که متعهد به حفظ حاکمیت قانون هستند؛ این بدان معناست که آن‌ها باید جرایم علیه خبرنگاران را بررسی، پیگرد قانونی و مجازات کنند.

• بیشتر بخوانید:
• واحد مخفی مشروعیت‌بخشی به کشتار خبرنگاران در غزه
• عادی‌سازی جنایت علیه خبرنگاران؛ گامی در مسیر تداوم مصونیت رژیم صهیونیستی از مجازات
• ترور‌های عمدی رژیم صهیونیستی برای سرپوش گذاشتن بر جنایت در غزه؛ خبرنگاران قتل‌عام می‌شوند

برنامه اقدام سازمان ملل در مورد امنیت خبرنگاران چیست؟

برنامه اقدام سازمان ملل در مورد امنیت خبرنگاران و مسئله مصونیت از مجازات، نخستین تلاش هماهنگ در سازمان ملل برای رسیدگی به حمله‌ها و مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران، با رویکردی چندجانبه و جامع است.

این برنامه، نهاد‌های سازمان ملل، مقام‌های ملی، رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد را گرد هم می‌آورد؛ از زمان تصویب این طرح، موضوع امنیت خبرنگاران در سازمان ملل، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است، همانطور که از افزایش تعداد اعلامیه‌ها، قطعنامه‌ها و دیگر متون هنجاری و فراخوان دبیرکل سازمان ملل برای اقدام در زمینه حقوق بشر مشهود است.

حفاظت از خبرنگاران همچنین بخشی از دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار است.

با وجود همه این‌ها، چالش‌ها هنوز وجود دارند؛ نرخ بالای مصونیت از مجازات برای جنایت علیه خبرنگاران همچنان ادامه دارد.

روز جهانی پایان دادن به مصونیت مجازات جنایت علیه خبرنگاران چیست؟

با توجه به پیامد‌های گسترده‌ مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران، مجمع عمومی سازمان ملل در شصت‌وهشتمین جلسه خود در سال ۲۰۱۳، قطعنامه A/RES/۶۸/۱۶۳ را تصویب کرد که در آن ۲ نوامبر به‌عنوان «روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات جنایت‌ها علیه خبرنگاران» (IDEI) اعلام شد.

این تاریخ به یادبود ترور ۲ روزنامه‌نگار فرانسوی در مالی در دوم نوامبر ۲۰۱۳ انتخاب شد.

این قطعنامه برجسته، هرگونه حمله و خشونت علیه خبرنگاران و اصحاب رسانه را محکوم می‌کند و از کشور‌های عضو می‌خواهد که تمام تلاش خود را برای جلوگیری از خشونت علیه خبرنگاران و اصحاب رسانه، تضمین پاسخگویی، محاکمه عاملان جرایم علیه خبرنگاران و اصحاب رسانه و اطمینان از دسترسی قربانیان به راه‌حل‌های مناسب انجام دهند.

قطعنامه یادشده همچنین از کشور‌ها می‌خواهد که محیطی امن و توانمندساز را برای خبرنگاران فراهم کنند تا بتوانند کار خود را به طور مستقل و بدون دخالت‌های بی‌مورد انجام دهند.

مرگ‌بارترین جغرافیا‌ها برای خبرنگاران

مصونیت ریشه‌دار برای جنایت علیه اصحاب رسانه در بسیاری از نقاط جهان در داخل و خارج از مناطق جنگی شایع است؛ هائیتی، مکزیک، سودان و غزه کانون‌های اصلی جنایت علیه خبرنگاران هستند.

از زمان شروع جنگ داخلی در سودان در سال ۲۰۲۳، خبرنگاران با موجی از جنایت‌های هدفمند علیه خود مواجه شده‌اند، بدون اینکه عاملان آن پاسخگو باشند؛ در هائیتی، خبرنگاران در بحبوحه خشونت‌های فزاینده باند‌ها و بی‌ثباتی سیاسی هدف قرار می‌گیرند و قتل‌ها و آدم‌ربایی خبرنگاران با مصونیت کامل از مجازات مواجه می‌شود؛ در مکزیک، خبرنگاران به طور معمول به قتل می‌رسند یا ناپدید می‌شوند، این موضوعی است که این کشور را به یکی از مرگ‌بارترین کشور‌ها برای خبرنگاران با سطح مصونیت از مجازات در میان بالاترین‌ها در جهان در خارج از مناطق جنگی فعال تبدیل می‌کند.

غزه؛ میدان اصلی بحران مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران

بحران مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران در هیچ کجا به اندازه غزه آشکار نیست؛ از زمان آغاز جنگ علیه این باریکه در ۲ سال پیش، دست‌کم ۲۵۶ خبرنگار توسط نظامیان رژیم صهیونیستی عمدتا در میانه گزارش‌دهی هدف قرار گرفتند.

جنگ ۲ ساله اخیر رژیم صهیونیستی علیه غزه به مرگ‌بارترین جنگ برای خبرنگاران در تاریخ تبدیل شده است.

فقط چند روز پس از آغاز جنگ، عصام عبدالله، خبرنگار رویترز، در حمله‌ای ازسوی ارتش رژیم صهیونیستی در لبنان کشته شد، حمله‌ای که تحقیقات جدید سازمان ملل آن را یک حمله هدفمند دانسته است.

از زمان مرگ عبدالله، حتی یک مورد از این جنایت‌ها به‌طور معتبر و مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است.

مصونیت کامل از مجازات برای جنایت علیه خبرنگاران در غزه نشان‌دهنده نقض خطرناک قوانین بین‌المللی و قوانین جنگ است و پیام روشنی می‌فرستد که امکان دارد خبرنگاران در هر کجای جهان بدون هیچ واکنشی هدف قرار گرفته و کشته شوند و جامعه بین‌المللی برای متوقف کردن آن کار چندانی یا هیچ کاری نخواهد کرد.

بنیاد بین‌المللی مطبوعات: همه بازیگران جهانی به تعهد‌های خود عمل کنند

بنیاد بین‌المللی مطبوعات (IPI) در بیانیه خود به مناسبت روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران در سال ۲۰۲۵ از همه بازیگران جهانی خواست که به تعهد‌های خود طبق قوانین بین‌المللی عمل کنند.

این بنیاد با تاکید بر قطعنامه مجمع عمومی ۲۰۲۵ خود را که از کشور‌ها می‌خواهد اراده سیاسی لازم را برای مقابله با مصونیت گسترده جنایت علیه رسانه‌ها را اعمال کنند، تصریح کرد که ناکامی در انجام اقدام‌های واقعی برای مقابله با بحران مصونیت از مجازات فرسایش حقوق بشر و حاکمیت قانون را تسریع می‌کند.

کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران: اسرائیل از دهه ۱۹۹۰ بیشترین جنایت علیه خبرنگاران را در سطح جهانی انجام داده است

کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران (CPJ) با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت روز جهانی مبارزه با مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران، اعلام کرد که در حال بازنگری رویکرد خود در قبال مصونیت از مجازات است.

این بیانیه با اشاره به قتل شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی – آمریکایی الجزیره در مه ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱) و نتیجه آشکار دخیل بودن نظامیان صهیونیست در این جنایت براساس بررسی‌های انجام‌شده ازجمله توسط تحقیقات سازمان حقوق بشر فلسطینی الحق و آژانس تحقیقاتی Forensic Architecture، اعلام کرد که مرگ ابوعاقله روشن کرد که عدم پاسخگویی رژیم صهیونیستی در قبال قتل‌ها تا چه حد در اراضی اشغالی ریشه دوانده است.

کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران همچنین با اشاره به بررسی جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه خبرنگاران در طول ۲۰۲۲ سال گذشته آورده است: ارتش اسرائیل از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۲ دست‌کم ۲۰ خبرنگار را بدون هیچ‌گونه پاسخگویی در مورد هیچ یک از این مرگ‌ها کشته‌اند؛ اسرائیل اکنون از سال ۱۹۹۲ تاکنون بیش از هر بازیگر دیگری در جهان در جهان روزنامه‌نگار کشته است؛ بیش از ۲۰۰ خبرنگار در بازه زمانی یادشده در اسرائیل و اراضی اشغالی کشته شده‌اند.

گوترش: خواستار تحقیق بی‌طرفانه درباره جنایت اسرائیل علیه خبرنگاران هستم

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل به مناسبت روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات در قبال جنایت علیه خبرنگاران در پیام سال ۲۰۲۵ خود آورده است که متخصصان رسانه در سراسر جهان در جست‌وجوی حقیقت با خطر‌های فزاینده‌ای رو‌به‌رو هستند.

وی تاکید کرد: در این روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات در قبال جنایت‌ها علیه خبرنگاران، ما خواستار عدالت هستیم؛ در سراسر جهان، تقریبا از هر ۱۰ مورد قتل خبرنگاران، ۹ مورد آن حل نشده باقی مانده است.

دبیرکل سازمان ملل در بخشی دیگر اظهار کرد: غزه مرگ‌بارترین مکان برای خبرنگاران در هر درگیری بوده است؛ من بار دیگر خواستار تحقیقات مستقل و بی‌طرفانه هستم؛ مصونیت از مجازات در هر کجا نه تنها بی‌عدالتی در حق قربانیان و خانواده‌های آن هاست، بلکه حمله‌ای به آزادی مطبوعات و دعوتی به خشونت بیشتر است.

گوترش همچنین گفت: ما همچنین باید با افزایش نگران‌کننده‌ سوءاستفاده‌های آنلاین علیه خبرنگاران زن مقابله کنیم، سوءاستفاده‌هایی که عمدتا بدون مجازات می‌مانند و اغلب به آسیب‌های دنیای واقعی منجر می‌شوند.

وی با بیان اینکه وقتی خبرنگاران ساکت می‌شوند، همه ما صدای خود را از دست می‌دهیم، گفت: بیایید در کنار هم بایستیم تا از آزادی مطبوعات دفاع کنیم، خواستار پاسخگویی شویم و اطمینان حاصل کنیم که کسانی که حقیقت را به صاحبان قدرت می‌گویند، می‌توانند بدون ترس این کار را انجام دهند.

فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران: مبارزه با مصونیت از مجازات یک مسئولیت جهانی است

فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران (IFJ) با انتشار بیانیه‌ای درباره روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای جنایت علیه خبرنگاران، ۴ پرونده روشنگر را که تا به امروز حل نشده باقی مانده‌اند، برجسته کرده که یکی از آن‌ها مربوط به شیرین ابوعاقله است.

در این بیانیه تاکید شده است: اجازه دادن به قاتلان و مهاجمان خبرنگاران برای آزادی، پیامی تکان‌دهنده می‌فرستد: قدرتمندان می‌توانند صدا‌ها را ساکت کنند، داستان‌ها را پاک کنند و از پاسخگویی فرار کنند.

این فدراسیون بین‌المللی از کشور‌های عضو سازمان ملل خواسته است تا از کنوانسیون بین‌المللی آن در مورد ایمنی و استقلال روزنامه‌نگاران حمایت کنند.

سخنگوی سازمان ملل: با ساکت شدن خبرنگاران همه ما صدایمان را از دست می‌دهیم

استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات جنایت علیه خبرنگاران را با یادآوری خطر‌هایی که خبرنگاران در سراسر جهان به‌ویژه در نوار غزه با آن مواجه هستند، گرامی داشت.

وی گفت: غزه مرگ‌بارترین مکان برای خبرنگاران در هر درگیری بوده است؛ دبیرکل سازمان ملل، خواستار تحقیقات مستقل و بی‌طرفانه در مورد قتل روزنامه‌نگاران است و تاکید می‌کند که مصونیت از مجازات، حمله به آزادی مطبوعات است.

به گفته دوجاریک، وقتی روزنامه‌نگاران ساکت می‌شوند، همه ما صدایمان را از دست می‌دهیم.

انتهای پیام/