خشکه‌کاری برنج با آبیاری تحت فشار؛ روشی نوین با کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب و هزینه‌های تولید

افزایش بی‌سابقه قیمت برنج ایرانی در بازار و کاهش عرضه ناشی از کمبود منابع آبی و کاهش سطح زیرکشت، ضرورت استفاده از روش‌های نوین تولید را به یکی از موضوعات اصلی سیاست‌گذاری در بخش کشاورزی کشور تبدیل کرده است.

درحالی‌که مصرف سرانه برنج در ایران همچنان رو به افزایش است، تولید داخلی پاسخگوی تقاضای بازار نیست و واردات نیز نتوانسته ثبات قیمتی ایجاد کند.

روش‌های سنتی غرقابی علاوه بر مصرف بالای آب، موجب کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود و امکان ادامه این روند در شرایط کنونی وجود ندارد.

چندی پیش وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد اعمال الگوی کشت موجب شد برنج در استان‌های غیرشمالی کشت نشود و تولید برنج ایرانی امسال ۳۰۰ هزار تن کاهش یابد.

باتوجه به نقش کاهش منابع آبی در کاهش تولید برنج یکی از رویکرد‌های نوین که به‌عنوان راهکار عملی برای عبور از بحران معرفی شده، «خشکه‌کاری برنج با آبیاری تحت فشار» است؛ روشی که به گفته متخصصان می‌تواند مصرف آب را تا حد قابل‌توجهی کاهش دهد و امکان کشت برنج در اراضی غیرشالیزاری و مناطق در معرض تنش آبی را فراهم کند.

این روش به‌جای غرقاب‌کردن زمین، از سامانه‌های بارانی، قطره‌ای و نواری برای تأمین آب مورد نیاز گیاه در زمان‌بندی دقیق استفاده می‌کند.

کارشناسان بر این باورند که توسعه خشکه‌کاری می‌تواند علاوه بر افزایش تولید داخلی، به کاهش نیاز کشور به واردات و تثبیت قیمت برنج در بازار کمک کند.

 با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از هزینه تولید برنج مربوط به تأمین آب و نیروی انسانی است، این روش با کاهش هزینه تمام‌شده می‌تواند منجر به عرضه محصول با قیمت مناسب‌تر برای مصرف‌کننده شود.

روش غرقابی کشت برنج پاسخگوی شرایط فعلی نیست

هادی جرجانی، یکی از تولیدکنندگان برنج به روش خشکه‌کاری در گفت‌و‌گو با میزان با اشاره به محدودیت منابع آبی در کشور و لزوم استفاده از روش‌های نوین برای کشت برنج اظهار کرد: روش غرقابی دیگر پاسخگوی شرایط فعلی نیست و باید خشکه‌کاری با آبیاری تحت فشار جایگزین روش فعلی شود.

وی ادامه داد: این روش با سامانه‌های بارانی یا قطره‌ای اجرا می‌شود و با مدیریت دقیق آب، می‌تواند امنیت تولید را تضمین کند.

این تولیدکننده برنج به روش خشکه‌کاری نبود تجهیزات آبیاری تحت فشار را مهم‌ترین مانع گسترش این روش عنوان کرد و گفت: در استان گلستان فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد زمین‌ها مجهز به سیستم‌های نوین آبیاری هستند.

به گفته جرجانی دولت باید با ارائه یارانه، تسهیلات و حمایت‌های کارشناسی، زمین‌های کشاورزان را برای اجرای این روش تجهیز کند چرا که بدون زیرساخت، توسعه خشکه‌کاری امکان‌پذیر نیست.

وی از نبود دستورالعمل علمی و یکپارچه انتقاد کرد و افزود: با اینکه بیش از ۱۰ سال است این روش اجرا می‌شود، هنوز دستورالعمل مشخص و الزام‌آوری برای کوددهی، زمان کشت، کنترل علف‌های هرز و روش داشت اعلام نشده است.

این تولیدکننده برنج تاکید کرد: این خلأ موجب شده برخی کشاورزان به‌دلیل اجرای ناقص، با شکست مواجه شوند و تصور کنند روش ناکارآمد است.

کیفیت برنج تولیدی در خشکه‌کاری مشابه روش غرقابی

جرجانی با اشاره به اینکه کیفیت برنج تولیدی در خشکه‌کاری با آبیاری تحت فشار کاملاً هم‌سطح برنج غرقابی است، اظهار کرد: امسال برنج ندا و فجر را کشت کرده‌ام که کیفیت آن با نمونه کشت‌شده به روش غرقابی فرقی ندارد.

وی تصریح کرد: حتی درصد برنج سالم در این روش افزایش یافته و در برخی موارد به ۵۴ درصد رسیده است.

به گفته این تولیدکننده برنج، عملکرد برداشت در سال جاری به‌طور میانگین ۷ تن در هر هکتار بوده که فقط ۱۰ درصد کمتر از روش غرقابی است، اما مصرف آب حدود ۴۰ درصد کمتر و هزینه تولید ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. 

جرجانی با اشاره به دیگر مزایای کشت به روش خشکه‌کاری گفت: کاهش هزینه‌ها در شخم، نشاکاری، سمپاشی و آماده‌سازی زمین برای کشت بعدی، باعث افزایش سود خالص کشاورز می‌شود.

وی با اشاره به اینکه برخی استان‌ها مثل خوزستان قبلاً خشکه‌کاری سنتی انجام می‌دادند گفت: کشت برنج به روش خشکه‌کاری بدون آبیاری تحت فشار نتیجه مطلوبی نداشته است. 

این تولیدکننده برنج معتقد است خشکه‌کاری واقعی باید با مدیریت آب انجام شود و روش دیم یا سنتی پاسخگو نیست.

جرجانی با بیان اینکه این روش می‌تواند تولید برنج را به میزان قابل توجهی افزایش دهد، گفت: اگر فقط در استان گلستان ۴۰ تا ۵۰ درصد اراضی به این روش کشت شود، سطح تولید برنج ایرانی چندین برابر خواهد شد. 

وی با اشاره به ممنوعیت کشت برنج به روش شالی در استان‌های کشور به غیر از گیلان و مازندران گفت: با توجه به این ممنوعیت خشکه‌کاری می‌تواند جایگزین اقتصادی و پایدار برای معیشت کشاورزان باشد.

این تولیدکننده برنج تأکید کرد: خشکه‌کاری فقط با آبیاری تحت فشار امکان‌پذیر است و آینده تولید برنج ایران وابسته به اجرای صحیح این روش است.

انتهای پیام/