ناوگان صمود؛ از محاصره دریایی تا بیداری وجدان جهانی

کارشناس حقوقی موسسه صیانت از حقوق زنان طی یادداشتی برای میزان به ابتکار بین‌المللی ناوگان صمود و ابعاد جهانی آن پرداخته است.

متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

ناوگان صمود (Global Sumud Flotilla) ابتکاری بین‌المللی که در تابستان ۲۰۲۵ شکل گرفت، نمونه‌ای برجسته از همبستگی جهانی با مردم فلسطین و ایستادگی در برابر بی‌عدالتی‌های بین‌المللی است. این ناوگان شامل بیش از ۴۰ کشتی و ۴۹۷ فعال از ۴۶ کشور بود و هدف اصلی آن شکستن محاصره دریایی غزه و رساندن کمک‌های انسانی به این منطقه بود. کشتی‌ها از بنادر مختلف اروپا و آسیا حرکت کردند و حتی با وجود مشکلات فنی برخی از آنها، بخش قابل‌توجهی از ناوگان تا نزدیکی ساحل غزه پیش رفت.

کشتی‌های ناوگان صمود که با پرچم صلح، کمک‌های پزشکی و حاملان پیام همبستگی جهانی به‌سوی سواحل غزه در حرکت بودند، توسط نیروی دریایی رژیم اسرائیل، در آب‌های بین‌المللی مورد حمله قرار گرفتند. نیرو‌های نظامی با ورود خشونت‌آمیز به عرشه کشتی‌ها، تمامی فعالان، خبرنگاران، پزشکان و نمایندگان سیاسی را بدون هیچ توجیه حقوقی بازداشت کردند. براساس گزارش‌های منتشر شده، بازداشت‌شدگان با شرایط سختی مانند محرومیت از خواب، غذا و دارو، شکنجه‌های جسمی و روانی و نگهداری در قفس، توهین و تحقیر مواجه شدند.

اما آنچه ناوگان صمود را جهانی کرد حضور اقشار مختلف از سرتاسر جهان بود. حضور فعالان برجسته در ناوگان صمود یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت رسانه‌ای و تأثیرگذاری اجتماعی این حرکت بود. از جمله شخصیت‌هایی که در این ناوگان حضور داشتند می‌توان به گرتا تونبرگ، فعال سوئدی، مندلا ماندلا، نوه نلسون ماندلا و فعال حقوق بشر، چندین نماینده پارلمان از کشور‌های اروپایی مانند ایتالیا، نروژ، فرانسه، ایرلند و نیز خبرنگاران برجسته بین‌المللی اشاره کرد.

این ترکیب چندوجهی از چهره‌های شناخته‌شده، سبب شد ناوگان صمود نه‌تنها یک حرکت بشردوستانه، بلکه یک «اقدام رسانه‌ای و سیاسی بزرگ» تلقی شود. رسانه‌های بین‌المللی که به‌طور معمول نسبت به تحولات فلسطین برخوردی گزینشی و محدود دارند، در مواجهه با حضور چنین چهره‌هایی ناچار به پوشش گسترده رویداد شدند. شبکه‌هایی، چون بی‌بی‌سی، یورونیوز، فرانس ۲۴ و برخی رسانه‌های آمریکای لاتین، روزانه اخبار و تحلیل‌هایی از مسیر ناوگان، وضعیت بازداشت‌شدگان و واکنش‌های بین‌المللی ارائه کردند. این حجم از توجه رسانه‌ای منجر به افزایش چشمگیر آگاهی عمومی جهانی درباره محاصره غزه و شرایط انسانی آن شد.

فراتر از جنبه خبری، حضور این افراد وزن اخلاقی و مشروعیت جهانی به ناوگان صمود بخشید. وقتی یک نسل جدید مانند گرتا تونبرگ در کنار نوادگان رهبران ضدآپارتاید مانند مندلا ماندلا قرار می‌گیرد، یک پیام چندلایه و فراسیاسی به مخاطبان منتقل می‌شود؛ مبارزه با ظلم، بی‌عدالتی و استعمار، مرز نمی‌شناسد و وجدان جهانی باید در قبال آن واکنش نشان دهد.

یکی از مهم‌ترین آثار حضور فعالان برجسته، انسانی‌سازی موضوع فلسطین بود. به‌جای مواجهه صرف با آمار کشته‌شدگان یا تحلیل‌های ژئوپلیتیکی خشک، مردم جهان اکنون با روایت‌های شخصی، صحنه‌های زنده از رفتار‌های نیرو‌های رژیم صهیونیستی و تجربه مستقیم فعالان در برخورد با نظام اشغال‌گر آشنا شدند. این تجربه‌ها نه‌تنها واکنش‌های عاطفی برانگیخت، بلکه موجب پرسشگری عمومی و فشار بر دولت‌ها برای اتخاذ مواضع صریح‌تر شد.

در نتیجه این فشار افکار عمومی، شاهد واکنش‌های عملی از سوی دولت‌های مختلف بودیم. برخی کشور‌ها از جمله اسپانیا، ایرلند، نروژ، ایتالیا، و به‌شکلی بسیار برجسته‌تر، کلمبیا، اقدام‌های دیپلماتیک و اقتصادی علیه اسرائیل انجام دادند. از جمله فراخواندن کاردار اسرائیل، تعلیق تجارت تسلیحاتی، اخراج دیپلمات‌های اسرائیلی و حتی لغو توافق‌نامه تجارت آزاد. این اقدام‌ها پیش از این، در چنین سطحی و به چنین شکلی، کمتر سابقه داشته‌اند.

• بیشتر بخوانید:
• شکایت اسپانیا به دیوان بین‌المللی کیفری درپی حمله رژیم صهیونیستی به ناوگان صمود
• حمله به کشتی‌های ناوگان آزادی؛ دزدی دریایی و آدم‌ربایی جدید رژیم صهیونیستی 

افزون بر آن، مشارکت چهره‌های شناخته‌شده از قاره‌های مختلف (اروپا، آمریکای لاتین، آفریقا) موجب شد مسئله فلسطین از سطح یک درگیری منطقه‌ای به سطحی بین‌المللی و فراملی ارتقاء یابد. اکنون فلسطین دیگر صرفا موضوع بحث در خاورمیانه نیست، بلکه بخشی از مبارزات جهانی علیه اشغال، استعمار، آپارتاید و نقض حقوق بشر به‌شمار می‌رود. در جهانی که روایت‌سازی مهم‌ترین ابزار سیاسی است، ناوگان صمود نشان داد که قدرت افشاگری و شهادت مدنی حتی می‌تواند قوی‌تر از زرادخانه‌ها باشد. این حرکت، ذهنیت عمومی جهان را بیش از گذشته تغییر داد. افکار عمومی دیگر فلسطین را صرفا یک «مسأله سیاسی» یا «درگیری نظامی» نمی‌بیند، بلکه آن را به‌عنوان یک تراژدی انسانی، یک آپارتاید مدرن و یک استعمار مداوم درک می‌کند.

این چهره‌ها نه‌تنها صدا‌های رسانه‌ای بودند، بلکه پس از بازداشت، به شاهدان عینی خشونت رژیم اسرائیل بدل شدند؛ آنها پس از آزادی، در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و نشست‌های حقوق بشری، روایت‌هایی مستند از بازجویی‌های خشن، تحقیر‌های کلامی، شکنجه‌های روانی و محرومیت از حقوق اولیه ارائه دادند.

اسرائیل تلاش کرد این کاروان را در رسانه‌های خود به‌عنوان تهدید امنیتی و بازداشت فعالین مدنی را مبارزه با تروریسم نشان دهد، اما بازداشت‌شدگان هیچ‌کدام چهره‌های خشونت‌طلب نبودند. برعکس، ترکیب ناوگان، شامل یک نوجوان محیط‌زیست‌گرا، پزشکان صلح‌طلب، نمایندگان منتخب مردم و فعالان حقوق بشر که بیش از هر چیز، صلح و عدالت را نمایندگی می‌کرد. همین تضاد، منجر به شکست کامل روایت رسمی اسرائیل در فضای رسانه‌ای جهانی شد.

حالا «صمود» فقط نام یک ناوگان نیست؛ بلکه نماد زنده‌ای است از پایداری، اتحاد و همبستگی جهانی در برابر ظلم و بی‌عدالتی، و قدرت مقاومت مدنی در عصر کشتار مردم بی‌دفاع، اشغال سرزمین، و سرکوب سیستماتیک صدای حق‌طلبی.

انتهای پیام/