برخورد سلیقه‌ای و خشک بلای جان بنیاد رادی شد/جشنواره‌ای که همه را دلزده کرد

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، چندی پیش اختتامیه نخستین جشنواره بنیاد رادی به سرانجام رسید و در کمال تعجب این بنیاد در مهمترین بخش خود یعنی بخش نمایشنامه نویسی هیچ نامزدی را برای دریافت جایزه اعلام نکرد و طبیعتا نشان رادی در گوشه دبیرخانه خاک خورد.

نقدها نسبت به عملکرد هیات داوران بالا گرفت و بر همین اساس هیات داوران بیانیه خود را به تندی و با تاختن به صاحبان نزدیک به سیصد اثر نمایشی اعلام کرد. در این بیانیه آرش عباسی، حمیدرضا نعیمی و جمشید خانیان با صراحت لهجه آثار ارسال شده ضعیف و دور از شان و مقام اکبر رادی دانستند.

در بخشی از این بیانیه آمده است: آثارِ ارسالی و این روزهای تئاترِ ما بیشتر از آن‌که حاصلِ تجربه‌ی زیستی نویسندگانِ آن‌ها باشد، بیشتر به رونویسی از آثارِ هم یا گزارشی از مطالعاتِ خود در قالبِ درام است.

کمی به عقب تر می رویم. چرا جشنواره بنیاد رادی از همان ابتدا جشنواره ای سطحی و اجباری است. در بخش نمایشنامه خوانی شرکت کنندگان مجبورند از نمایشنامه های رادی استفاده کنند. حال به سراغ تئاتر روز می رویم و به عینه مشاهده می کنیم که به جز آثار ضعیف و تکراری هادی مرزبان طی سالهای گذشته هیچ رجعتی به اکبر رادی نشده است. وی تنها یک اسم مانده و بنیاد رادی نیز به جای واکاوی و موشکافی در باب وی تنها از او نامی دست نیافتنی ساخته است.

این در حالی رخ می دهد که آمار عمومی در میان دانشجویان تئاتر از اقبال بسیار اندک آنها به متون رادی خبر می دهد. متونی که به دلیل نداشتن قابلیت بین المللی و همچنین ساختار بسته روایی اجازه کارگردانی متفاوت را گرفته و هنرمند جوان و جویای نام ترجیح به دوری از آنها می دهد. در آخرین گپ با یکی از مسئولین جشنواره رادی متوجه شدم که اجبار در بخش نمایشنامه خوانی در قبال استفاده از آثار رادی دقیقا به دلیل کاهش مخاطبان این نویسنده است. مخاطبانی که ترجیح می دهند به جای آثار متن ‌های اشمیت و نیل سایمون را روی صحنه ببرند.

به بخش نمایشنامه نویسی باز می گردیم و بیانیه نیش دار هیات داوران. مشکل اصلی این بخش در ابتدا بازخوانی آثار توسط سه نمایشنامه نویسی است که همگی از دنیای مدرن فاصله داشته و بیشتر به آثار بومی و همچنین کلاسیک علاقمندند. نگاهی به تجربیات این سه داور نشان می دهد آنها علاقه چندانی به مدرن و پست مدرن نداشته و بیشتر به همان آثار قدیمی اکتفا می کنند.

هیات داوران بخش نمایشنامه نویسی از نبود استعداد، ایده، شخصیت پردازی و تمامی ارکان نمایشنامه نویسی در آثار هر سیصد متن خبر می دهند. اما شاید این روند کمی اغراق زده باشد. آنها دلیل این سختگیری را نام بزرگ اکبر رادی می دانند و گفته‌اند که نمی خواستیم جایزه را بر اساس تعارف به کسی بدهیم.

برخورد خشک و متعصبانه هیات داوران اولین دوره از جشنواره بنیاد رادی نشان می دهد که این بنیاد هنوز فکر چندانی برای نزدیکی با مخاطب نکرده و همچنان می خواهد به زور تئاتر کلاسیک و قدیمی را به اثبات برساند. تئاتری که متن نمایشنامه نویسان آن سالهاست گوشه خانه خاک می خورد و بنیاد رادی می خواهد با زور و اجبار هنرمندان را به سوی آن بکشاند.

حال باید دید که هیات داوران این جشنواره طی سالهای گذشته به جز نگارش نمایشنامه و اجرای آن روی صحنه تئاتر چه اقدامی برای رشد و تعالی بخش نمایشنامه نویسی داشته اند. آیا نمایشنامه نویسان جوان که به طرز فاحشی اجازه فعالیت چندان پررنگی را ندارند می توانند به راحتی از مشاورت مدرسان و پیشکسوتان این عرصه استفاده کنند و یا برای آموزش صرفاً باید با کلاس های چند میلیونی اساتید را ملاقات نمایند؟.

جشنواره تئاتر رادی در اولین گام خود با حواشی و همچنین بی نظمی فراوانی به کار خود پایان داد و در مهمترین بخش خود به نام نمایشنامه نویسی عرصه را به طور کامل باخت. این جشنواره با روند دلسرد کننده هیات داوران بدون شک تاثیری به شدت منفی در سالهای آینده خود ایجاد کرد. داورانی که خود را به نوعی در راس قله نمایشنامه نویسی دانسته با نزدیک به سیصد ایده و نمایشنامه با قهر و خشم فراوان روبرو شده اند.

بدون شک اما تئاتر ایران به کار خود ادامه خواهد داد. هادی مرزبان همچنان تنها کارگردانی خواهد بود که به منت های رادی اهمیت می دهد و این متن‌ها باز هم تنها در برخی موارد برای نمایشنامه خوانی انتخاب می شوند. تئاتر طی سالهای گذشته نشان داده که بین دو گروه تقسیم شده است. گروهی که همواره به اجرای آثار خارجی تمایل دارند و گروهی که تالیف محور هستند و با ضعف و قوت به کارشان می دهند اما باید دید بنیاد رادی چه زمان متوجه این امر می شود که هیچ گروهی میل چندانی به کار با آنها ندارد.

نمایشنامه نویسی ایران طی سالهای گذشته فراز و فرودهای فراوان داشته است. این بخش به مدد بالا رفتن قیمت کاغذ در عرصه چاپ و نشر مهجور مانده و تنها به بازنشر آثار پرفروش می پردازند. کارگردانان با سابقه به نمایشنامه نویسان جوان اعتنا نکرده و تنها با برخی محدود کار می کنند. نمایشنامه نویسان بزرگ به دلیل نبود رقابت و محیطی ایزوله به تکرار می افتند و اما در این میان بنیادی که داورانش هیچکس را داخل نمایشنامه نویسی نمی دانند همچنان تلاش می کند به زور جایزه و جشنواره مخاطب برای خودش دست و پا کند.