تفاوت بنیادین در رویکرد قانونی به «بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» و «بافت‌های فرسوده»

به گزارش اداره کل روابط عمومی و اطلاع رسانی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی در پیامی به همایش «بازآفرینی شهری؛ فرصت بهسازی و گردشگری» که امروز (چهارشنبه ۲۶ شهریورماه) با هدف بررسی ظرفیت‌های بازآفرینی شهری و فرصت‌های گردشگری و بهسازی شهری در استان مرکزی برگزار شد، به تفاوت بنیادین در رویکرد قانونی به «بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی» و «بافت‌های فرسوده» اشاره کرد.

این مقام مسئول در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: ما به عنوان حافظان و امانت‌داران حافظه تاریخی این سرزمین، وظیفه داریم تا این تمایز را نه تنها در قوانین، بلکه در اذهان و باور‌های جامعه نهادینه کنیم.

وی در ادامه توضیح داد: مواجهه ما با یک محله تاریخی در یزد، اصفهان یا تبریز، از جنس مواجهه با یک بافت فرسوده در حاشیه یک کلان شهر نیست. این دو، دو جهان متفاوت با فلسفه وجودی متمایز هستند و قانون نیز با درک همین تفاوت، دو مسیر کاملاً مجزا برای آنها ترسیم کرده است.

دارابی همچنین تأکید کرد: رویکرد ما به بافت تاریخی صیانت از «منطق حیات» و «اصالت هویت» است. وقتی ما از بافت تاریخی سخن می‌گوییم، از چه چیز صحبت میکنیم؟ آیا صرفاً از خشت، آجر و کاشی‌های قدیمی؟ خیر. ما از یک «زیست‌بوم فرهنگی» سخن میگوییم. یک نظام هوشمند و یکپارچه که حاصل هزاران سال دانش انباشته، تعامل خردمندانه با اقلیم و پاسخی تاب‌آورانه به نیاز‌های انسانی در بستر زمان و مکان بوده است.

وی ادامه داد: اصالت در بافت تاریخی به کالبد فیزیکی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه در «اصول شکل دهنده» آن کالبد نهفته است. اصالت در منطق شکل گیری یک کوچه سرپوشیده (ساباط) برای گریز از گزند آفتاب کویر است؛ اصالت در مهندسی هوشمندانه یک بادگیر برای تهویه طبیعی هواست؛ اصالت در نظام تقسیم آب و مرکزیت محله حول مسجد و بازار است. اینها صرفاً فرم‌های معماری نیستند، بلکه تجلی یک «منطق زیست تاب آورانه» هستند.

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی با اشاره به رویکرد قانونی وزارت میراث فرهنگی، افزود: رویکرد قانونی ما که متکی بر «قانون حمایت از مرمت و احیا بافت‌های تاریخی ـ فرهنگی (مصوب۱۳۹۸) و وظایف ذاتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است، یک رویکرد «صیانت محور» است، نه توسعه محور به معنای رایج کلمه.

دارابی در خصوص بافت‌های فرسوده نیز تصریح کرد: بافت‌های فرسوده، حاشیه‌نشین و ناکارآمد شهری، پهنه‌هایی از شهر هستند که به دلیل فرسودگی کالبدی، کمبود خدمات، عدم ایمنی و مشکلات عدیده اجتماعی، کیفیت زندگی شهروندان را به شدت کاهش داده‌اند. رویکرد قانون گذار در اینجا، که در «قانون حمایت از احیا بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری» (مصوب ۱۳۸۹) تجلی یافته، یک رویکرد «کارکردگرا» و «تسهیل گر» است که توسط همکاران ما در وزارت راه و شهرسازی (شرکت بازآفرینی شهری ایران) و شهرداری‌ها پیگیری می‌شود.

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی یادآور شد: ماموریت ما در وزارت میراث فرهنگی، صیانت از ریشه‌ها و هویت این سرزمین است و ماموریت نهاد‌های متولی بازآفرینی شهری، تأمین شرایط زندگی مطلوب برای شهروندان، این دو مامریت بزرگ ملی، در نهایت به یک هدف مشترک می‌رسند: ساختن «ایرانی» که هم به گذشته پرافتخار خود متصل است و هم آینده‌ای روشن وتاب آور برای فرزندانش می‌سازد. درک عمیق این تفاوت‌ها، اولین و مهمترین گام در این مسیر است.

انتهای پیام/