عفو معیاری ۱۴۰۴ | واکنشها به عفو زندانیان؛ از اعتماد اجتماعی تا عدالت ترمیمی
عفو معیاری اخیر که با موافقت رهبر معظم انقلاب و به پیشنهاد رئیس قوه قضاییه در سالروز میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام جعفر صادق (ع) اجرا شد، با واکنشهای مثبت گستردهای روبهرو شده است. کارشناسان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی این اقدام را گامی مهم در احیای اعتماد اجتماعی، ارتقای عدالت ترمیمی و حتی کاهش هزینههای اقتصادی توصیف کردند.
خبرگزاری میزان -
طبق بند ۱۱ از اصل ۱۱۰ قانون اساسی، عفو محکومان و تخفیف مجازات آنان از اختیارات رهبری است که با پیشنهاد رئیس قوه قضاییه صورت میگیرد. در عفو معیاری ۱۴۰۴، معیارهای مشخصی از سوی قوه قضاییه ارائه شد و بر اساس آن، زندانیان مشمول این رأفت اسلامی قرار گرفتند. این اقدام، که تفاوت اصلی آن با دورههای گذشته «معیارمحور بودن» آن است، علاوه بر ابعاد حقوقی و قضایی، آثار اجتماعی، اقتصادی و روانی مهمی به همراه داشته است.
عفو معیاری و تأثیر آن بر زندانیان سیاسی و امنیتی در ایجاد آرامش اجتماعی
اعتماد به نقل از حجتالاسلاموالمسلمین ابطحی: «این اقدام مثبت و قابل تقدیر است، بهویژه آن که معیاربندی و موضوعبندی شد و چارچوبهای مشخصی برای آن تعیین شده تا آزادی زندانیان اتفاق بیفتد. در چارچوبی که سیستم قضایی مشخص کرده زندانیان امنیتی و سیاسی را جدا کردهاند. با این حال، جامعه بیش از همه به سرنوشت زندانیان سیاسی که منتقد هستند حساسیت دارد و توجه به این گروه میتواند آرامش بیشتری ایجاد کند.»
نقش عفو معیاری در حفظ خانوادهها و کاهش آسیبهای اجتماعی و روانی
آذر رشتیانی، جامعه شناس، پژوهشگر، مدرس دانشگاه و عضو انجمن جامعه شناسی ایران: «بخش بزرگی از زندانیان سرپرست خانوادهاند و نبودشان خانواده را به بحران اقتصادی و عاطفی میکشاند و آزادی آنها میتواند مانع فروپاشی و طلاق شود و فرزندان را از آسیبهای روانی و اجتماعی حفظ کند. حضور دوباره فرد در خانه به ترمیم پیوندهای عاطفی میان او و همسر، فرزندان و والدین کمک میکند و سبب کاهش احساس طردشدگی و بیپناهی در خانواده میشود. عفو و تخفیف مجازات جمعی از محکومان موجب میشود تا زندانیان دیگر نیز به امید اینکه در آینده مشمول چنین عفوی شوند انگیزه بیشتری برای رعایت مقررات زندان و بازپروری داشته باشند.»
عفو گسترده ۱۴۰۴؛ بزرگترین عفو تاریخ جمهوری اسلامی با پیام عقلانیت و عطوفت
روزنامه خراسان: «عفو معیاری اخیر نه تنها گستردهترین عفو تاریخ جمهوری اسلامی لقب گرفته، بلکه گفتمان تازهای از عدالت و حکمرانی را پیشروی جامعه قرار داد. ترکیب عقلانیت و عطوفت، شاید مهمترین پیام عفو معیاری باشد؛ در شرایطی که جنگ رسانهای و روانی دشمن تلاش میکند چهرهای سختگیرانه از ایران بسازد، چنین تصمیمی پاسخ قاطع، اما نرم به این هجمههاست.»
اعتمادسازی عمومی از طریق عفو معیاری و تقویت رابطه مردم با نظام قضایی
روزنامه آرمان ملی به نقل از محمدهادی جعفرپور، وکیل دادگستری: «یکی از آثار مهم عفو این است که جامعه به نظام قضایی اطمینان پیدا کند که بگوید من همانطور که دارم میبینم افراد را کیفر و مجازات میکند از آن طرف هم کسانی که اخلاق نیکویی پیدا کردند، امتیاز میگیرند. این دوسویهشدن داد و ستد اعتماد شهروندان به نظام قضایی از باب کیفرکردن و از باب اعمال تخفیفات و عفو میتواند مردم را به سمت قانونمداری سوق دهد.»
تغییر رویکرد قضایی از عدالت سزادهنده به عدالت بازسازنده با عفو معیاری اخیر
روزنامه خراسان به نقل از امیررضا توکل: «عفو اخیر را نمیتوان صرفاً تخفیفی در مجازات تلقی کرد. در حقیقت، این اقدام نشانهای از تغییر در رویکرد کلان دستگاه قضا و نظام حکمرانی است؛ تغییری از عدالت سزادهنده به سوی عدالت بازسازنده. عدالت سزادهنده بر مجازات و کیفر متمرکز است. ترکیب عقلانیت و عطوفت، شاید مهمترین پیام عفو معیاری باشد. از یکسو، گستردگی این عفو نشاندهنده اقتدار و اعتماد به نفس حاکمیت است؛ چراکه نظامی که نگران انسجام درونی باشد، دست به چنین اقدام بزرگی نمیزند. فارغ از وجوه حقوقی و قضایی عفو اخیر، فرامتن این واقعه نیز اهمیت آن را دوچندان میکند؛ این رخداد در زمانی رقم خورد که ایران اسلامی پس از ۳۷ سال در معرض تهاجم نظامی چند قدرت خارجی قرار گرفت؛ اما یکی از نصابهای عالی همبستگی و انسجام اجتماعی را از خود نشان داد.»
عفو معیاری نشانگر اعتماد به نفس حکومتها است
ایلنا - نقل از عباس عبدی، فعال سیاسی و اجتماعی: «عفو معیاری نشانگر اعتماد به نفس حکومتها است. با توجه به دقتهای رئیس قوه قضاییه در این سیاستگذاری میتوان امیدوار بود که این عفو حتما شمول قابل توجهی خواهد داشت و باید منتظر آثار مثبت آن در جامعه نیز باشیم.»
عفو گسترده؛ فرصتی دوباره برای بازگشت زندانیان به زندگی عادی
ایرنا - سید مهدی حجتی، وکیل دادگستری: «عفو گسترده، اعطای فرصت دوباره به محکومان برای بازگشت به زندگی عادی است. عفو معیاری اخیر میتواند بار بزرگی را از دوش نظام عدالت کیفری بردارد و با کاهش جمعیت کیفری در کشور، فرصت و امکانات بیشتری برای باز اجتماعی کردن سایر محکومان در اختیار زندانها و زندانبانان قرار دهد. نکته قابل توجه در عفو اخیر این است که بر خلاف گذشته، محکومان جرایم موسوم به جرایم امنیتی نیز تحت شرایط خاصی مشمول عفو قرار گرفتند.»
کاهش آسیب اجتماعی و تقویت عدالت ترمیمی با عفو معیاری
مهر - کمال رئوف، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری: «عفو علاوه بر اینکه در کاهش جمعیت کیفری نقش دارد، باعث کاهش آسیب به اشخاص و جامعه میشود و به عدالت ترمیمی کمک میکند.»
عفو معیاری رهبر انقلاب؛ پیوند عدالت قضایی و رأفت اسلامی برای بازگشت مسئولانه محکومان
همشهری آنلاین - علیرضا خجستهپور، قائم مقام جامعه اسلامی مهندسین: «عفو معیاری اخیر از سوی رهبر انقلاب، رویدادی است که بار دیگر پیوند میان عدالت قضایی و رأفت اسلامی را به نمایش گذاشت. این عفو، زمینه بازگشت سالمتر و مسئولانهتر محکومان به جامعه را فراهم میکند. در مجموع، عفو معیاری اخیر را باید اقدامی در تراز بالای حکمرانی دانست که هم جنبههای قضایی و حقوقی را در نظر دارد و هم از بُعد انسانی و اجتماعی واجد اهمیت فراوان است.»
احیای اعتماد اجتماعی
به گزارش روزنامه شرق، بخشایشاردستانی نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اهمیت این اقدام گفت: «عفو زندانیان، فقط یک سنت نیکو در مناسبتهای مذهبی نیست، بلکه گامی معنادار برای احیای اعتماد اجتماعی است. دشمن تصور میکرد بعد از حمله (جنگ تحمیلی ۱۲ روزه) در روز سوم مردم بیرون میآیند و اعتراض میکنند، اما این وحدت و رأفت اسلامی برعکس موجب تقویت انسجام داخلی شد.»
ابعاد حقوقی و بینالمللی عفو
روزنامه ایران نیز به نقل از مرتضی پورعزیز، پژوهشگر حقوق بینالملل نوشت: «عفو زندانیان از سوی قوه قضاییه ابزاری مشروع در حقوق داخلی است که همسو با حمایت از کرامت انسانی و حقوق بشر اعمال میشود. این اقدام میتواند به کاهش رنجها، تقویت اعتماد عمومی و حرکت به سمت جامعهای انسانیتر کمک کند.»
عدالت ترمیمی و بازپروری محکومان
سلیمانی، وکیل دادگستری، در یادداشتی برای میزان تأکید کرد: «عفو معیاری عدالت فردی و اعتماد عمومی به نظام قضایی را ارتقا میبخشد. عفو معیاری در راستای تحقق عدالت ترمیمی، انطباق با معیارهای حقوق بشری و تأکید بر بازپروری به جای مجازات انتقامی است. عفو و تخفیف مجازات از ابزارهای کلیدی در نظامهای حقوقی برای تحقق عدالت، رعایت حقوق بشر، و تقویت اصل بازپروری محکومان به شمار میروند.»
دستاوردهای اقتصادی عفو معیاری
حاجمحمدی، کارشناس اقتصادی در گفتوگو با میزان، عفو معیاری را دارای دو دستاورد کلیدی اقتصادی دانست و گفت: «کاهش هزینهها و افزایش درآمدها از جمله پیامدهای مثبت این اقدام است. تفاوت مهم عفو امسال با سالهای گذشته در معیارمحور بودن آن است؛ این روش گام بزرگی برای ارتقای عدالت اجتماعی و حذف تبعیض محسوب میشود.»
عفو معیاری؛ جلوهای از رأفت اسلامی و دستاورد حقوق بشری
ناصر سراج، معاون امور بینالملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر در گفتوگو با میزان گفت: «عفو معیاری جلوهای از رأفت اسلامی و دستاوردی حقوق بشری است. عفو معیاری اقدامی تحولی از سوی دستگاه قضایی و جلوهای از رأفت اسلامی و دستاوردی حقوق بشری محسوب میشود. این اقدام ضمن ایجاد شادی و امید در خانوادهها، ضرورت حفظ امنیت و عدالت را نیز بهطور روشن نشان میدهد و فرصتی مغتنم برای زندانیان آزاد شده و بازگشت مثبت به جامعه است.»
بازپروری و بازگشت مجرمان به جامعه با عفو معیاری
علیرضا منادیسفیدان، رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی، در گفتوگو با میزان تاکید کرد: «عفو زندانیان صفت رحمانی و عطوفتآمیز دولت و نظام جمهوری اسلامی را به نمایش میگذارد. عفو معیاری فرصتی ارزشمند برای بازپروری و بازگشت مجرمان به آغوش جامعه است. امیدواریم این اقدام، سرآغازی برای کاهش نرخ جرم در جامعه باشد.»
کاهش جمعیت کیفری و نشاط اجتماعی با آزادی زندانیان
محمد سرگزی رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در گفتوگو با میزان گفت: «عفو اخیر میتواند به کاهش شکاف میان دولت و ملت منجر شود. آزادی زندانیان علاوه بر ایجاد نشاط اجتماعی در خانوادههای آنان، باعث کاهش جمعیت کیفری، کمک به بازپروری زندانیان و بازگشت آنها به جامعه خواهد شد. این روش میتواند تعداد بسیار بیشتری از زندانیان را دربر بگیرد و آزادی گستردهتری نسبت به گذشته رقم بزند.»
عفو معیاری ۱۴۰۴ و ارتقای جایگاه ایران در نظام حقوق بشر بینالملل
ساوالان محمدزاده پژوهشگر دوره دکتری حقوق بینالملل عمومی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: «عفو معیاری ۱۴۰۴؛ گامی در جهت بهبود وضعیت جمهوری اسلامی ایران از حیث نظام هنجاری و سازوکاری حقوق بینالملل بشر است. اتخاذ چنین رویکردی مسلماً وضعیت و جایگاه ایران نزد سازوکارهای بینالمللی حقوق بشر را نیز بهبود خواهد بخشید.»
عفو معیاری و گستره شمول زندانیان؛ نشانهای از اعتماد به نفس ساختار سیاسی
روزنامه هممیهن نوشت: «عفو معیاری کنونی شامل حال اغلب زندانیان میشود. آییننامه آن منتشر شده است، ولی درک دقیقی از ابعاد محکومینی که مشمول این عفو میشوند وجود ندارد؛ عفو تلطیفکننده است. اندازه و دربرگیری عفو بیانگر میزان اعتماد به نفس در ساختار سیاسی است.»
عفو زندانیان؛ نماد رحمت اسلامی و فرصتی برای کاهش جمعیت زندانها
خبرگزاری تسنیم به نقل از مهرداد لاهوتی، نماینده مجلس نوشت: «عفو زندانیان علاوه بر نمایش رحمت اسلامی، فرصتی برای بازنگری در سیاستهای کیفری و کاهش جمعیت زندانها فراهم میکند. مقام معظم رهبری به عنوان ولی امر مسلمین، همواره از جایگاه رحمت و مهربانی به مسائل نگاه میکنند.»
تأثیرات عفو معیاری بر خانوادهها و جامعه
خبرگزاری دانشجو به نقل از حجتالاسلاموالمسلمین احمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نوشت: «عفو معیاری نه تنها بر روی فرد محکوم بلکه بر روی خانوادهها و جامعه تأثیرات مثبتی خواهد داشت.»
نهاد عفو؛ میراثی حقوقی-سیاسی با آثار اجتماعی گسترده
مقدمیخمامی، عضو هیئت علمی گروه مطالعات حقوق خانواده دانشگاه الزهراء در یادداشتی برای میزان: «نهاد عفو یکی از قدیمیترین نهادهای حقوقی-سیاسی در کشورها به شمار میآید که در هر نظام حقوقی میتواند مشتمل بر معانی و دامنه شمول و شروط متفاوت و متغیر باشد. عفو معیاری اخیر آثار و برکات بسیاری را نهتنها برای فرد زندانی بلکه در جایگاهی بالاتر به خانواده این افراد و جامعه به همراه دارد.»
عفو معیاری؛ نشانه اقتدار و ثبات جمهوری اسلامی
رنجبرزاده، نماینده مردم اسدآباد در مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با میزان: «عفو معیاری اخیر که مورد عنایت خاص رهبر معظم انقلاب قرار گرفته، نشانه اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران است. ما در بهترین وضعیت به لحاظ امنیتی و ثبات در کشور هستیم. این عفو از نگاه امنیتی، ثبات کشور را نشان میدهد و از جهت اجتماعی نیز آرامش و آسایش را به خانوادهها بازمیگرداند. همچنین برای کسانی که با جرایم مختلف مطابق قوانین در زندان به سر میبرند فرصتی فراهم میکند تا به مسیر صحیح بازگردند و مرتکب جرایم نشوند.»
بخشش محکومان؛ سنتی ارزشمند با آثار اجتماعی و ملی
متفکرآزاد، عضو هیئت رئیسه مجلس در گفتوگو با میزان: «بخشش محکومان یکی از سنتهای ارزشمند نظام جمهوری اسلامی است که همواره در ایام عید با پیشنهاد رئیس دستگاه قضایی و موافقت مقام معظم رهبری انجام میشود. عفو معیاری موجب شد افراد بیشتری مشمول این عنایت قرار گیرند و رحمت گستردهتری در جامعه ایجاد شود. این اقدام آثار مثبتی همچون افزایش نشاط اجتماعی، امید در خانوادهها و رفع احساس بنبست برای برخی محکومان در پی خواهد داشت. همچنین تحکیم وحدت ملی در شرایط پس از جنگ اخیر از دیگر دستاوردهای مهم این عفو معیاری است.»
عفو معیاری ۱۴۰۴ بهعنوان یکی از گستردهترین عفوهای سالهای اخیر، علاوه بر بُعد مذهبی و سنتی خود، بهدلیل معیارمحور بودن و آثار اجتماعی، اقتصادی و حقوقی، اهمیت ویژهای یافته است. واکنشهای مثبت نمایندگان، پژوهشگران و کارشناسان نشان میدهد که این اقدام میتواند به تقویت اعتماد اجتماعی، ارتقای عدالت ترمیمی و حتی کاهش هزینههای ملی منجر شود.
انتهای پیام/
