گردهمایی بزرگان خوشنویسی در فرهنگستان هنر/ معلی؛ موفق‌ترین تجربه معاصر خوشنویسی

مراسم بزرگداشت ۲۵ سالگی تولد خط معلی، به همراه افتتاح نمایشگاه «اشراق در زمین»، عصر جمعه ۲۱ شهریور در مجموعه فرهنگی هنری آسمان برگزار شد؛ رویدادی که با حضور چهره‌های سرشناس خوشنویسی و هنر‌های تجسمی، مسیر ۲۵ ساله خط معلی و جایگاه خالق آن، حمید عجمی، مرور شد.

در این مراسم که با اجرای محمدرضا مقدسیان همراه بود، یدالله کابلی، حمیدرضا قلیچ‌خانی، نیر طهوری، محمد فرنود، ایرج اسکندری و جمعی از هنرمندان و شاگردان حمید عجمی حضور داشتند. بخش اصلی برنامه به مرور تاریخچه خط معلی، سخنرانی پژوهشگران، پیام استاد غلامحسین امیرخانی و سخنان صریح و صمیمی حمید عجمی اختصاص یافت. در پایان نیز نمایشگاه آثار معلی استاد و شاگردانش افتتاح شد.

نگاهی به تاریخ خط معلی

آغاز مسیر: خط معلی در دهه ۷۰ توسط حمید عجمی و در سن ۳۷ سالگی پایه‌گذاری شد؛ خطی که فرهنگستان هنر در سال ۱۳۸۱ آن را به‌عنوان «حرکتی نوین مبتنی بر سنت اصیل خوشنویسی ایرانی» ستود.

ادامه سنت: نیر طهوری با مرور تاریخ خوشنویسی از ابن‌مقله تا میرعماد و درویش عبدالمجید طالقانی، خط معلی را «وارث روح کوفی» و ادامه زنجیره خوشنویسی ایرانی ـ اسلامی دانست که بیشتر برای کتیبه‌نویسی و عبارات کوتاه دینی کاربرد دارد.

نوآوری شکلی تا زبان شخصی

سخنرانان تأکید کردند خط معلی صرفاً یک «نوآوری شکلی» نیست، بلکه زبان شخصی عجمی در نمایش علایق قلبی و تجربه معنوی اوست. به گفته ناصری، این خط سامانه‌ای کامل از مفردات و ترکیب‌ها دارد و از پیشینه هزار ساله خوشنویسی ایرانی بهره می‌برد.

ویژگی‌های معاصر: قلیچ‌خانی خط معلی را «موفق‌ترین خط معاصر ایرانی» دانست و گفت: برخلاف خطوط گذشته که محصول نیاز‌های اجتماعی بودند، در روزگار ما یک فرد می‌تواند چنین جایگاهی خلق کند.

بعد تجربی ـ اجتماعی

استقبال گسترده هنرمندان و شاگردان عجمی در مراسم و نمایشگاه نشان داد خط معلی طی ۲۵ سال توانسته جایگاهی ماندگار در جامعه خوشنویسی پیدا کند.

حاشیه: عجمی با یادآوری سال‌های آغازین کار گفت که برخی او را «متوهم» خوانده‌اند، اما خلق این خط برآمده از تجربه‌های روحی و الهامات دینی بوده است. او همچنین از سکوت انجمن خوشنویسان ایران در برابر این نوآوری گلایه کرد.

بعد خبری ـ رسانه‌ای

پیام استاد غلامحسین امیرخانی در مراسم قرائت شد: «طبیعت هنر همواره به تناسب زمان، جلوه‌های زیبایی در پنجه هنرمندان جاری می‌سازد. خط معلی جایگاه خود را یافته است.»

ناصری، مدیر مجموعه آسمان، این نمایشگاه را بزرگ‌ترین گردهمایی آثار خط معلی دانست و گفت: «در این خط، متن و عرفان در اشراق هنرمند به وحدت می‌رسند.»

نقل‌قول‌های کلیدی

نیر طهوری: «خط معلی ادامه‌دهنده سنت کهن خوشنویسی ایرانی ـ اسلامی است؛ وارث روح کوفی و مناسب کتیبه‌نویسی.»

حمیدرضا قلیچ‌خانی: «خط معلی موفق‌ترین تجربه معاصر است و حضور گسترده علاقه‌مندان بهترین گواه آن است.»

حمید عجمی: «گفتند متوهمم، اما حقیقت این است که خط معلی برآمده از عشق من به حضرت علی (ع) و تجربه‌های درونی‌ام است.»

خط معلی از دهه ۷۰ وارد جریان خوشنویسی شد و طی ۲۵ سال به یکی از شاخص‌ترین خطوط معاصر بدل گردید.

در سنت خوشنویسی ایران، پس از شکسته‌نستعلیق در دوره صفوی، تا دهه‌های اخیر خط تازه‌ای ابداع نشده بود.

مراسم ۲۵ سالگی خط معلی نشان داد این ابداع هنری نه‌تنها در تاریخ خوشنویسی ایران ثبت شده، بلکه با استقبال نسل جوان و حمایت بزرگان هنر، به جریانی پایدار بدل شده است. نمایشگاه «اشراق در زمین» نیز فرصتی برای مرور این میراث تازه و گفت‌وگوی دوباره درباره نسبت نوآوری و سنت در خوشنویسی ایرانی بود.

انتهای پیام/