عراقچی: تصویر ارائه‌شده توسط اتحادیه اروپا مبنی بر پایبندی به تعهدات برجامی فاقد استحکام و وجاهت است

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در نامه‌ای رسمی و مستند که امروز به کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام ارسال شد، به‌طور مفصل به پاسخ نامه مورخ ۱۸ آگوست ۲۰۲۵ (۲۷ مرداد) که به وضعیت مرتبط با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و سازوکار حل‌وفصل اختلافات اختصاص یافته است، پرداخته و نکات کلیدی درباره وضعیت فعلی برجام و سازوکار حل‌وفصل اختلافات مندرج در این توافق بین‌المللی را تشریح کرد.

در ابتدای نامه، عراقچی با ابراز تأسف از روایت گزینشی و ناقص نامه اتحادیه اروپا، یادآور شد که این نامه از ذکر حقایق اساسی و سوابق آیینی و رویه‌ای مربوط به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت غفلت کرده و بی‌اعتنایی مزمن اتحادیه اروپا و سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس نسبت به تعهدات خود را نادیده گرفته است.

وزیر امور خارجه ضمن تأکید مجدد بر مواضع قبلی خود که در مکاتبات مورخ ۲۲ جولای (۳۱ تیر) و ۲۲ آگوست ۲۰۲۵  (۳۱ مرداد) به تفصیل بیان شده است، خاطرنشان کرد که سه کشور اروپایی مذکور هیچ وجاهت و صلاحیت حقوقی برای توسل به سازوکار حل‌وفصل اختلافات یا فعال‌سازی بازگشت خودکار تحریم‌ها ندارند. وی اضافه کرد که این مواضع توسط فدراسیون روسیه و چین نیز مورد حمایت قرار گرفته است و به یادداشت‌های توضیحی رسمی این دو کشور که در تاریخ‌های ۱۱ و ۱۹ آگوست ۲۰۲۵ (۲۰ و ۲۸ مرداد) به شورای امنیت ارائه شده، ارجاع داد.

عراقچی ضمن اشاره به سابقه طولانی فعال‌سازی سازوکار حل‌وفصل اختلافات توسط ایران، تصریح کرد که ایران نخستین طرف برجام بود که این سازوکار را در واکنش به خروج آمریکا از توافق و قصور اتحادیه اروپا و تروئیکا در اجرای تعهدات خود فعال کرد. 

وی در رد ادعای محدود بودن فعال‌سازی سازوکار به دو مورد رسمی در سال ۲۰۲۰، به توسل ایران به این سازوکار در نامه مورخ ۱۰ می ۲۰۱۸ و برگزاری نشست‌های متعدد کمیسیون مشترک در تاریخ‌های ۲۵ می و ۶ جولای ۲۰۱۸ اشاره کرد که پیش از آغاز اقدامات جبرانی ایران انجام شده بود. وی تاکید کرد که نادیده گرفتن این سوابق، استدلال‌های اتحادیه اروپا را بی‌اعتبار می‌سازد.

در ادامه، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که ایران سازوکار حل‌وفصل اختلافات را با حسن نیت و تا حد استنفاد کامل طی کرده و مستحق اتخاذ اقدامات جبرانی می‌باشد. وی اضافه کرد که ادعای فعال‌سازی سازوکار توسط تروئیکا در سال ۲۰۲۰، صراحتاً توسط ایران، روسیه و چین رد شده و این اقدام هرگز تا استنفاد کامل پیش نرفت و اقدامی ناموجه و غیرقابل قبول از سنخ «اقدام جبرانی در برابر اقدام جبرانی» محسوب می‌شد که در واکنش به اقدامات جبرانی مشروع جمهوری اسلامی ایران اتخاذ شد.

عراقچی همچنین تصویر ارائه‌شده از سوی اتحادیه اروپا مبنی بر پایبندی به تعهدات برجامی را فاقد هرگونه استحکام و وجاهت دانست. وی یادآور شد که علیرغم تعلیق برخی تحریم‌ها در سال ۲۰۱۵، اروپا نه تنها به تعهدات خود در زمینه عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران عمل نکرده، بلکه توافق را نقض کرده است؛ از جمله با عدم اجرای تعهدات «روز گذار» برجام در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، گسترش تحریم‌ها علیه اشخاص و نهاد‌های غیرنظامی ایرانی و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه شرکت‌های هواپیمایی، کشتیرانی، شناور‌ها و بنادر ایران. وی تأکید کرد که یازده تعهد تکمیلی اروپا پس از نشست وزرای امور خارجه در ۶ جولای ۲۰۱۸ نیز عملیاتی نشده است.

وزیر امور خارجه به ناکارآمدی سازوکار اینستکس به عنوان ابتکاری ناکافی و صرفاً نمادین اشاره کرد که هرگز به حجم قابل توجهی از مبادلات منتهی نشد. وی همچنین شکست مذاکرات وین در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را ناشی از لجاجت آمریکا، ملاحظات سیاسی داخلی آن کشور و گره زدن مذاکرات به موضوعات نامرتبط توسط تروئیکا و اتحادیه اروپا دانست.

در بخش دیگر نامه، عراقچی با انتقاد شدید از مواضع اتحادیه اروپا در قبال حملات غیرقانونی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران که نقض صریح منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل است، همراه با حمایت‌های تروئیکا از طریق تأمین سلاح و حمایت‌های علنی، اظهار داشت که این اقدامات بیش از پیش حسن نیت اروپا را مخدوش می‌سازد. وی همچنین به اظهارات مطرح‌شده توسط کالاس درباره «پایان یافتن برنامه هسته‌ای ایران» که انکار مبانی اساسی برجام است اشاره کرد و این موضوع را موجب خدشه‌دار شدن نقش اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده عینی و بی‌طرف دانست.

در پایان، سید عباس عراقچی تصریح کرد که تلاش‌های احتمالی تروئیکا برای احیای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل که به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) لغو شده‌اند، فاقد اعتبار و بی‌اثر است و این قطعنامه باید طبق جدول زمانی خود در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود. وی از اتحادیه اروپا خواست تا از تفسیر‌های گزینشی خودداری کرده و در تسهیل دیپلماسی اصیل و حفظ چندجانبه‌گرایی تلاش کند. همچنین جمهوری اسلامی ایران بار دیگر آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک عادلانه و متوازن اعلام کرد، مشروط بر آنکه طرف‌های مقابل جدیت و حسن نیت خود را نشان داده و از اقدامات مخرب که شانس موفقیت مذاکرات را تضعیف می‌کند، اجتناب کنند.

پیش از این و همزمان با اقدام غیرموجه و غیرقانونی سه کشور اروپایی در سوء‌استفاده از سازوکار حل‌وفصل اختلاف برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون برجام با سیدعباس عراقچی به‌صورت تلفنی گفت‌و‌گو کرده بود. 

در این گفت‌و‌گو، عراقچی با تقبیح اقدام غیرقانونی و ناموجه سه کشور اروپایی تصریح کرد که این اقدام تردید‌ها نسبت به نیات واقعی این سه کشور در قبال ایران را بیش از پیش افرایش می‌دهد و پیگیری مسیر دیپلماتیک را پیچیده‌تر می‌کند.

وزیر امور خارجه تاکید کرد که ایران اقدام مقتضی در قبال این عمل تحریک‌آمیز و ناشایست سه کشور اروپایی اتخاذ خواهد کرد.
در این تماس، کالاس ضمن تاکید مجدد بر لزوم یافتن راهکار دیپلماتیک، برای ایفای نقش در جهت تسهیل دیپلماسی و گفت‌و‌گو اعلام آمادگی کرد. وی همچنین خواستار ادامه تماس و رایزنی طرفین بدین منظور شد.

انتهای پیام/