حمله به ندامتگاه اوین؛ عبور رژیم صهیونیستی از خطوط قرمز حقوق بین‌الملل

نازآفرین ناظمی، عضو هیئت علمی گروه حقوق بین‌الملل دانشگاه آزاد شیراز طی یادداشتی برای میزان به تشریح ابعاد حقوقی تجاوز رژیم صهیونیستی به ندامتگاه اوین پرداخته است.

متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

روز دوشنبه ۲ تیر ماه ۱۴۰۴ در نتیجه تجاوز رژیم صهیونیستی به زندان اوین تعدادی از هموطنانمان اعم از نیرو‌های زندان، سربازان، پزشکان، پرستاران، زندانیان، خانواده زندانیان و ساکنان واحد‌های مسکونی نزدیک به محوطه اداری زندان به شهادت رسیدند؛ این اقدام وحشیانه با ادعای دفاع از حقوق بشر صورت گرفت در حالی که طبق قواعد اولیه حقوق بشری اولین حق بشری، حق حیات است.

طبق اعلامیه جهانی حقوق بشر و بخش دوم ماده ۴ میثاق بین‎المللی حقوق مدنی و سیاسی در هیچ شرایطی طرف‌ها نمی‌توانند حتی به بهانه اینکه حیات و بقاء یک ملت در معرض تهدید است، حق حیات افراد را نقض کنند؛ بنابراین هیچ چیز نمی‌تواند حمله به زندانی را که افرادی بی‌دفاع شامل زندانیان، کارمندان، کادر درمان و خانواده‌های آنان در آن حضور داشتند، توجیه کند و ادعای حفاظت از حقوق بشر با چنین اقدام ددمنشانه‌ای نقض غرض است.

بحث جدی‌تر مربوط به حوزه حقوق بشردوستانه است؛ هدف از مجموعه قواعد مرتبط با حقوق بشردوستانه کاهش رنج و آسیب‌های ناشی از جنگ و درگیری‌های مسلحانه و محافظت از غیرنظامیانی است که در جنگ مشارکت ندارند.

مهمترین بخش قواعد بشردوستانه بین‏‎المللی در کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو آمده‌اند و هدف آن‌ها حمایت از قربانیان درگیری‌های مسلحانه است؛ کنوانسیون چهارم ژنو طرف‌ها را از هدف قرار دادن غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی منع می‌کند؛ پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون ژنو در ماده ۵۲ مقرر می‌دارد یک مکان تنها در صورتی هدف نظامی محسوب می‌شود که مشارکت موثر در عملیات نظامی داشته و نابودی آن مزیت نظامی قطعی فراهم آورد.

علاوه بر این، در صورتی که شکی مبنی بر وجود یا عدم وجود عوامل و تجهیزات مرتبط با جنگ در مکان یاد شده وجود دارد باید اصل را بر عدم وجود چنین عواملی قرار داد؛ ماده ۴۸ و ۵۱ این سند نیز لزوم رعایت اصل تناسب و تفکیک را یادآور می‌شود و مقرر می‌دارد که در حملات نظامی باید بین اهداف نظامی و غیرنظامی تمایز قائل شد و خسارات غیرنظامی نباید بیش از مزیت نظامی مورد انتظار در حمله باشد.

طرف متخلف باید پاسخگو باشد و خسارت‌های ناشی از نقض کنوانسیون‌ها را جبران کند و افراد مسئول در ارتکاب جنایات جنگی باید در دادگاه‌های بین‎المللی محاکمه شوند. با توجه به اینکه هیچ مدرکی دال بر وجود تجهیزات نظامی در زندان اوین وجود ندارد و اساسا این مکان کاربری نظامی ندارد بنابراین جزو تاسیسات غیرنظامی دسته‎بندی می‌شود.

با عنایت به آمره بودن کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو، تمامی کشور‌ها ملزم به رعایت آنها هستند و هیچ شکی در نقض این قواعد و مسئولیت بین‌المللی رژیم صهیونیستی وجود ندارد. 

• بیشتر بخوانید:
• رسوایی روزافزون رژیم صهیونیستی درپی حمله به اوین
• عفو بین‌الملل: حمله ارتش اسرائیل به زندان اوین تهران نقض جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه است

دیوان بین‎المللی کیفری مکلف به رسیدگی به جرایم جدی مانند نسل‎کشی، جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و جنایت تجاوز است؛ در ارتباط با حمله به زندان اوین، این دیوان می‌تواند بر اساس بند ب ماده ۸ اساسنامه دیوان عاملان اصلی این حمله را به دلیل ارتکاب جنایت جنگی تحت تعقیب قضایی قرار دهد. به‌علاوه طبق ماده ۱۶ طرح مسئولیت بین‌المللی که توسط کمیسیون حقوق بین‎الملل به تصویب رسیده، هر کشوری که کشور دیگر را در ارتکاب یک عمل متخلفانه بین‌المللی مساعدت کند به همراه آن کشور مسئولیت بین ‎المللی خواهد داشت؛ لذا در صورت اثبات مساعدت و معاونت آمریکا در این حمله، امکان تحت تعقیب قرار دادن حامیان آمریکایی رژیم صهیونیستی نیز وجود دارد.

عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر به‌تازگی با اعلام اینکه حمله رژیم صهیونیستی به زندان اوین به‎عنوان یک هدف غیرنظامی، آگاهانه و عامدانه انجام شده است، آن را مصداق بارز نقض حقوق بشردوستانه و جنایت جنگی دانستند.

عفو بین‌الملل طی گزارشی حمله رژیم صهیونیستی به ندامتگاه اوین را نقض جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه خوانده و اعلام کرد: این حمله باید به‌عنوان جنایت جنگی مورد تحقیق و پیگیری قراربگیرد.

همچنین دیده‎بان حقوق بشر با انتشار گزارشی نوشت: حمله اسرائیل به زندان اوین یک جنایت جنگی آشکار است که براثر آن ده‌ها غیرنظامی جان خود را از دست دادند.

این گزارش می‌گوید: نیرو‌های اسرائیلی در ۲۳ ژوئن (۲ تیر) به‎طور غیرقانونی به زندان اوین در تهران حمله کردند، بدون اینکه هیچ هدف نظامی آشکاری وجود داشته باشد، که منجر به جان باختن و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی از جمله زندانیان، اعضای خانواده‌هایشان و کارکنان زندان شد.

نباید از نظر دور داشت که این سازمان‌ها غیردولتی هستند و کشور‌ها در ایجاد و اداره آن نقشی ندارند و تعهدی نیز نسبت به رعایت توصیه‌های آن ندارند؛ با این حال با توجه به همراهی گسترده مردم آگاه در سراسر جهان در محکوم کردن جنایت‌های اسرائیل، امید است مجموعه این فعالیت‌ها وجدان خواب‎زده حکومت‌های جهان را نسبت به جنایت‌ها بیدار کند.

پس از مورد هدف قرار دادن زندان اوین، رژیم صهیونیستی شروع به شایعه‎پراکنی پیرامون این جنایت کرد تا برای چندمین بار بخت خود را برای تحقق آشوب داخلی در ایران بیازمایند که همچون همیشه با آگاهی ملت این امر محقق نشد.

زمان آن فرارسیده که نهاد‌های بین‎المللی نیز کارایی حقوق بین‎الملل را که به واسطه جنایات گسترده رژیم صهیونیستی و کشور‌های حامی آن‌ها در هاله‌ای از ابهام فرورفته به نمایش بگذارند.

انتهای پیام/