بحران ازدحام جمعیت در زندان‌های اروپا؛ هشدار کارشناسان درباره پیامدهای امنیتی

آمار سالانه کیفری جمعیت زندانیان (SPACE I) شورای اروپا نشان می‌دهد ازدحام جمعیت زندان‌ها همچنان یک چالش اساسی در یک سوم از زندان‌های اروپا است.

به طور کلی، در اروپا، تعداد زندانیان به ازای هر ۱۰۰ جای خالی از ۳۱ ژانویه ۲۰۲۳ (۱۱ بهمن ۱۴۰۱) تا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴ (۱۱ بهمن ۱۴۰۲) از ۹۳.۵ به ۹۴.۹ افزایش یافته است. 

در کشور‌هایی با بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت، ۱۵ زندان گزارش کرده‌اند که تعداد زندانیان آنها بیشتر از تعداد جای خالی است. 

۶ زندان ازدحام شدید جمعیت را گزارش کرده‌اند؛ اسلوونی (۱۳۴ زندانی به ازای هر ۱۰۰ جای خالی)، قبرس (۱۳۲)، فرانسه (۱۲۴)، ایتالیا (۱۱۸)، رومانی (۱۱۶) و بلژیک (۱۱۳).

۸ اداره زندان دیگر، ازدحام متوسطی را گزارش کردند؛ کرواسی (۱۱۰ زندانی به ازای ۱۰۰ جای خالی)، ایرلند (۱۰۵)، سوئد (۱۰۵)، مجارستان (۱۰۴)، آذربایجان (۱۰۳)، فنلاند (۱۰۳) و مقدونیه شمالی (۱۰۱). 

براساس تازه‌ترین آمارها، بیش از یک میلیون و ۲۰ هزار زندانی در ۵۱ زندان کشور‌های عضو شورای اروپا زندانی هستند که نشان‌دهنده میانگین جمعیت زندانیان ۱۰۵ زندانی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در سراسر این قاره است. 

جمعیت بیش از حد به‌طور جدی شرایط زندگی جمعیت زندان و تلاش‌های توانبخشی اداره‌های زندان را تضعیف می‌کند. داده‌های مربوط به طول مدت حبس نشان می‌دهد که میانگین دوره‌های بازداشت کوتاه‌تر با نرخ جمعیت زندان پایین‌تر همبستگی دارد. 

پایگاه پنال ریفورم در گزارشی نوشت: خشونت همچنان یک مسئله فراگیر در زندان‌های اروپا بوده و پیامد‌های گسترده‌ای برای ایمنی و رفاه زندانیان و کارکنان دارد. این مسائل که ریشه در چالش‌های سیستمی مانند ازدحام جمعیت، کمبود کارکنان و نفوذ جرایم سازمان‌یافته دارند، به اشکال مختلفی ازجمله حمله‌های فیزیکی، فعالیت‌های باند‌های تبهکار و سوءاستفاده از قدرت بروز می‌کنند.

تحقیقات نشان داده است که کارکنان زندان در اروپا به‌طور معمول با سوء‌استفاده فیزیکی و کلامی مواجه هستند. در سال‌های اخیر، برخی از کشور‌ها افزایش قابل توجهی در حمله‌ها را تجربه کرده‌اند.

اقدامات انضباطی اعمال شده برای رفتار‌های خشونت‌آمیز در زندان‌ها نیز در حوزه‌های قضایی مختلف بسیار متفاوت است. شدت مجازات‌ها به ماهیت حادثه بستگی دارد و می‌تواند از هشدار‌ها و اقدام‌های کنترلی پیشرفته تا حبس انفرادی و انتقال به مراکز امنیتی بالاتر متغیر باشد.

به‌عنوان نمونه استونی و فرانسه به‌طور معمول از حبس در سلول‌های تنبیهی استفاده می‌کنند و مجازات آنها از ۱۴ تا ۳۰ روز متغیر است. با این حال، تجاوز از حداقل تعداد روز‌های مجاز برای حبس انفرادی خطر آسیب روانی و بدرفتاری را به همراه دارد (محدودیت ۱۵ روزه توسط قوانین نلسون ماندلا سازمان ملل تعیین شده است) در حالی که قوانین زندان اروپا اشاره می‌کند که فقط در موارد استثنایی و برای مدت مشخصی که باید تا حد امکان کوتاه باشد، می‌توان از سلول‌های انفرادی استفاده کرد.

• بیشتر بخوانید:
• انفجار جمعیت در زندان‌های اروپا
• هشدار کارشناسان درباره ازدحام بیش از حد در زندان‌های بلژیک

پیش از این نیز شورای اروپا زنگ خطر را درمورد مشکل همیشگی ازدحام بیش از حد در زندان‌های اروپا، به‌ویژه در اروپای غربی، به‌صدا درآورده بود.

شورای اروپا بزرگترین نهاد حقوق بشر در اروپا بوده و وابسته به اتحادیه اروپا نیست. کمیته پیشگیری از شکنجه (CPT) این شورا در گزارش سالانه خود که در سال ۲۰۲۵ منتشر شده، نگرانی جدی خود را از ازدحام بیش از حد در زندان‌های اروپا ابراز کرد. 

این گزارش توجه را به پیامد‌های ناگوار ازدحام بیش از حد در زندان‌های اروپا جلب کرده است؛ ازجمله این پیامد‌ها شرایط زندگی نامناسب‌تر، افزایش خشونت و تنش، فعالیت‌های هدفمند کمتر و آمادگی کمتر برای بازگشت زندانیان به جامعه است.

در این گزارش آمده است که کمبود کارکنان زندان همراه با ازدحام جمعیت ممکن است به این منجر شود که قدرت در این مراکز در دست گروه‌های قوی‌تر زندانیان باشد. در نتیجه، سایر زندانیان به‌طور معمول مورد خشونت و ارعاب قرار می‌گیرند؛ این گروه‌های قوی‌تر در بسیاری از موارد بدون مجازات عمل می‌کنند. 

براساس گزارش‌ها، اکنون در بلژیک بیش از ۱۳ هزار زندانی در سیستم کیفری این کشور وجود دارد؛ این درحالی است که این سیستم برای حبس ۱۱ هزار نفر طراحی شده است.

گزارش دیگری از شورای اروپا در سال ۲۰۲۴ سیستم زندان‌های بلژیک را پس از قبرس (اول)، رومانی (دوم) و فرانسه (سوم) به‌عنوان چهارمین سیستم زندان پرجمعیت در اروپا رتبه‌بندی کرد.

شرایط غیرانسانی در زندان‌های این کشور شامل خوابیدن زندانیان روی زمین، رسوایی‌های سوءاستفاده که به تعرض و شکنجه بدون بررسی برای روز‌ها منجر شده و میزان بالای اقدام به خودکشی می‌شود. این عوامل باعث اعتصاب‌های بی‌پایان کارکنان زندان‌ها در اعتراض به وضعیت اسفناک زندانیان در کنار محیط کاری دشوار شده است.

بازدید‌های دوره‌ای از زندان‌ها بخش مهمی از نقش نظارتی کمیته پیشگیری از شکنجه شورای اروپا را تشکیل می‌دهد. این سازمان در سال گذشته ۲۰ بازدید در ۱۹ کشور انجام داد.

انتهای پیام/