بریکس در حال توسعه مکانیسم‌های مالی غیردلاری/ چرا ترامپ کشورهای همسو با بریکس را با تعرفه اضافی تهدید می‌کند؟

«بریکس» از حروف ابتدایی کشورهای بنیان‌گذار این گروه یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی آمده است، گروهی که در سال ۱۳۸۷ با هدف افزایش نفوذ اقتصادهای نوظهور تأسیس شد و در اوایل سال ۱۴۰۲، کشورهای ایران، اتیوپی، مصر و امارات متحده عربی به این گروه پیوستند و اندونزی نیز به عضویت درآمد.

آخرین نشست اعضای بریکس در  ۱۵ تیر ۱۴۰۴ در در برزیل برگزار و در نهایت اعلام شد که ۱۰ کشور بلاروس، بولیوی، قزاقستان، کوبا، نیجریه، مالزی، تایلند، ویتنام، اوگاندا و ازبکستان به عنوان شرکای عضو بریکس به جمع کشور‌های همسو با این گروه پیوسته‌اند. 

این گسترش، نشان‌دهنده تمایل فزاینده کشور‌های در حال توسعه به ایجاد جایگزینی در برابر نظام اقتصادی غرب‌محور است؛ این روند، تهدیدی جدی برای دلار و نهاد‌های تحت رهبری غرب محسوب می‌شود.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ارتباط ویدیویی با اجلاس بریکس ریودوژانیرو اعلام کرد که کشور‌های بریکس نه فقط یک‌سوم از خاک جهان و تقریبا نیمی از جمعیت این گروه اقتصادی، بلکه طبق داده‌های سال ۲۰۲۵ صندوق بین‌المللی پول، ۴۰ درصد از اقتصاد جهانی را نیز تشکیل می‌دهند و مجموع تولید ناخالص داخلی بریکس از نظر برابری قدرت خرید، به ۷۷ تریلیون دلار آمریکا می‌رسد که در این شاخص، به‌طور قابل‌توجهی از برخی گروه‌های دیگر اقتصادی، از جمله گروه هفت با ۵۷ تریلیون دلار آمریکا، پیشی می‌گیرد.

همچنین سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که برای شرکت در هفدهمین اجلاس سران بریکس به برزیل سفر کرده بود، طی سخنانی مواضع ایران را درباره موضع تقویت چندجانبه‌گرایی، همکاری‌های اقتصادی-مالی و هوش مصنوعی تبیین کرد.

هم‌زمان با این تحول، ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، هشدار داد که هر کشوری که با «سیاست‌های ضدآمریکایی بریکس» همسو شود، مشمول تعرفه‌های تجاری ۱۰ درصدی خواهد شد. این اظهارات نشان می‌دهد که واشنگتن به‌شدت از گسترش نفوذ بریکس هراس دارد و حاضر است از ابزار‌های اقتصادی برای مهار آن استفاده کند.

پیوستن کشور‌های جدید به بریکس، به‌ویژه اقتصاد‌های نوظهوری مانند اندونزی، نیجریه و ویتنام، این گروه را به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد جهانی تبدیل می‌کند.

سؤال کلیدی این است که آیا تهدید به تعرفه‌های اضافی می‌تواند کشور‌ها را از همکاری با بریکس بازدارد یا برعکس، آنها را به سمت اتحاد عمیق‌تر با این گروه سوق خواهد داد؟ تجربه سال‌های اخیر نشان داده که فشار‌های یک‌جانبه آمریکا اغلب نتیجه معکوس داشته است.

مقابله ترامپ با تهدید‌های ناشی از تضعیف جایگاه دلار

در همین راستا مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌و‌گو با میزان درباره تهدید به اعمال تعرفه ۱۰ درصدی اضافی از سوی آمریکا بر کشور‌های همسو با بریکس، اظهار کرد: انگیزه اصلی این اقدام از سوی ترامپ مقابله با تهدید‌های ناشی از تضعیف جایگاه دلار در نظام مالی بین‌المللی است.

وی ادامه داد: دلار برای ایالات متحده منبع درآمدی بسیار بزرگی محسوب می‌شود و دولت آمریکا همواره از طریق چاپ نقدینگی، بدون پشتوانه واقعی، نیاز‌های اقتصادی خود را از منابع دیگر کشور‌ها تأمین کرده است.

به چالش‌کشیدن نقش دلار در مبادلات جهانی با ارز مشترک بریکس

گودرزی با اشاره به تلاش‌های کشور‌های عضو بریکس برای ایجاد ارز واحد، افزود: پیشنهاد ارز مشترک در بریکس می‌تواند مانند یورو به ارزی معتبر تبدیل شود که پشتوانه آن دولت‌های قدرتمند عضو این اتحادیه هستند. این اقدام، نقش دلار به‌عنوان ارز مرجع در مبادلات جهانی را به چالش می‌کشد و آمریکا برای جلوگیری از تحقق این هدف، از ابزار‌هایی مانند تعرفه‌های تنبیهی استفاده می‌کند.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: اگر کشور‌های عضو بریکس قصد دارند به رشد و توسعه پایدار برسند، ناگزیر هستند که هزینه حذف دلار از ذخایر ارزی و مبادلات خود را بپذیرند. در غیر این صورت، آمریکا همچنان قادر خواهد بود از اقتصاد آنها بهره‌برداری کند.

وی افزود: اقتصاد‌های نوظهور و در حال توسعه، به‌ویژه اعضای بریکس، باید برای حفاظت از منابع خود، به سمت جایگزین‌های ارزی همچون یوان چین، طلا و سایر فلزات گران‌بها حرکت کنند. این روند اجتناب‌ناپذیر است و هرگونه تعلل در این مسیر، آنها را در برابر فشار‌های اقتصادی یک‌جانبه آمریکا آسیب‌پذیر خواهد کرد.

گودرزی معتقد است کشور‌ها اکنون بین ۲ گزینه قرار دارند؛ یا همچنان با پذیرش سلطه دلار و انتشار بی‌رویه آن، دارایی‌های خود را در معرض تهدید قرار دهند یا با پذیرش هزینه کوتاه‌مدت، مسیر استقلال ارزی و کاهش وابستگی به دلار را در پیش گیرند. هرچند برخی کشور‌ها هنوز به‌دنبال حفظ وضع موجود هستند، اما دیر یا زود ناگزیر به تغییر مسیر خواهند بود.

انتهای پیام/