هرگاه صدای حقیقت به خطر افتاده، دل‌های بیدار خاموش نمانده‌اند
حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین ندیمی تحلیلگر و مبلغ و استاد حوزه و دانشگاه، در گفت وگو با میزان اظهار کرد: در تاریخ ادیان مختلف، هنگامی‌که عالمان و مصلحان صدای اعتراض و اصلاح سر داده‌اند، همواره در معرض تهدید، بی‌مهری یا سرکوب قرار گرفته‌اند. اما واکنش پیروان و جوامع دینی، اغلب با حمایت، همدلی و ایثار همراه بوده است. از مسیحیت گرفته تا اهل‌سنت و تشیع، این حقیقت تاریخی تکرار شده است: «هرگاه صدای حقیقت به خطر افتاده، دل‌های بیدار خاموش نمانده‌اند.»
این کارشناس مذهبی ادام داد: در مسیحیت، نمونه‌ای بارز از این موضوع، داستان «جان هاس» اصلاح‌گر قرن پانزدهم میلادی است. او به‌دلیل انتقاد از کلیسای کاتولیک در شورای کنستانس محاکمه شد و در نهایت به مرگ محکوم گردید. با این حال، پیروان وفادارش جنبش «هوسی‌ها» را بنیان نهادند؛ جنبشی که سنگ‌بنایاصلاحات پروتستانی شد و بعدها به یکی از جریان‌هایاصلی مذهبی اروپا تبدیل گردید. «مارتین لوتر»، از دیگر چهره‌های برجسته این موج اصلاح‌طلبی، پس از انتشار «۹۵ تز» معروفش، از سوی کلیساتکفیر شد. با وجود این تهدیدات، بخش بزرگی از جامعه آلمان و اروپای شمالی از او حمایت کردند و مسیر اصلاحات مذهبی را هموار ساختند؛ تا جایی که کلیسای کاتولیک واداربه اصلاحات درونی شد.
این تحلیلگر و مبلغ دینی گفت: در سنت اسلامی نیز، شاهد واکنش‌هایی مشابه هستیم. «احمد بن حنبل»، بنیان‌گذار مکتب حنبلی یا «ابوحنیفه»، فقیه اهل‌سنت، به‌دلیل موضع‌گیری یا مخالفت در موضوعی با حکومت وقت مورد اذیت و آزار از سوی آنان قرار می‌گیرند. و در ادامه حمایت عمومی و همراهی علمای آن روز را شاهد هستیم.
وی گفت: در تاریخ تشیع، تهدید و تعرض به علما و مراجع دینی، پدیده‌ای مسبوق به سابقه است. اما آنچه این تهدیدها را به نقطه‌ی عطفی در تاریخ تبدیل کرده، واکنش مردم، طلاب و دیگر مراجع بوده است. واکنشی که گاه با اشک، گاه با خون، و گاه با قیام همراه است. شیخ فضل‌الله نوری، از علمای برجسته‌ی دوره مشروطه، به‌دلیل مخالفت با برخی مفاد غرب‌گرایانه‌ی مشروطه، توسط جریان‌های سیاسی مخالف دستگیر و در مرداد سال ۱۲۸۸ هجری شمسی اعدام شد. جامعه‌ی مذهبی تهران دچار دوگانگی شد؛ برخی از مشروطه‌خواهان از اعدام او حمایتکردند، اما بسیاری از طلاب و مذهبیون، او را شهید راه حقیقت دانستند. حتی برخی از مخالفانش، بعدها به اشتباه خود اذعان کردند. آیت‌الله محمدباقر صدر، فقیه برجسته‌ی شیعه در عراق، به‌دلیل مخالفت با رژیم بعث صدام، تحت فشار شدید قرار گرفت و در سال ۱۹۸۰ میلادی، همراه با خواهرش بنت‌الهدی‌صدر، به شهادت رسید. مردم و طلاب حوزه‌های علمیه نجف و بغداد، با وجود تهدیدهای امنیتی، در مراسم تشییع او شرکت کردند و با سکوت معنادار، اعتراض خود را نشان دادند؛ حرکتی که بعدها الهام‌بخش مقاومت‌های گسترده‌تری شد.
مرجعیت در عصر تهدید: فقه، فتوا و فضای مجازی
حجت الاسلام والمسلمین ندیمی یادآور شد: آیت‌الله باقر النمر، از علمای شیعه عربستان، به‌دلیل انتقاد از حکومت سعودی، در سال ۲۰۱۶ اعدام شد. این اقدام، موجیاز اعتراضات علما و مراجع را در مناطق شیعه‌نشین عربستان و کشورهای دیگر مانند ایران، عراق، بحرین و لبنان به‌دنبال داشت. تصاویر او به‌عنوان نماد مظلومیت و مقاومت، در راهپیمایی‌ها و رسانه‌ها بازتاب یافت. آیت‌الله مدرس، نماینده مجلس و منتقد جدی رضا شاه، بارها تهدید شد و سرانجام در تبعیدگاه کاشمر به طرز مشکوکی به شهادت رسید. با وجود فضای خفقان، مردم و طلاب، یاد و نام او را زنده نگه داشتند. پس از سقوط رضا شاه، مدرس به‌عنوان نماد شجاعت در برابر استبداد شناخته شد. امام خمینی (ره) نیز به‌دلیل اعتراض به لایحه‌یکاپیتولاسیون و دیگر سیاست‌های رژیم پهلوی، بارها تهدید، تبعید و تحت فشار قرار گرفت. قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و تظاهرات مردم تبریز در پی تبعید ایشان، نشان داد که حوزه‌ی نفوذ علما، فراتر از قم و تهران است. این واکنش‌ها، نقطه عطفی در تاریخ انقلاب اسلامی شد.
وی گفت: در واکنش به تهدیدات اخیر علیه مقام مرجعیت و رهبری، مراجع عظام تقلید با صدور فتاوایی قاطع، این اقدامات را مصداق «محاربه» دانسته و دفاع از مرجعیت را وظیفه‌ای شرعی اعلام کرده‌اند. این فتاوا، نه‌تنها ریشه در منابع معتبر فقهی دارند، بلکه بازتابی از فقه زنده و پاسخ‌گو در برابر چالش‌های معاصر هستند. آیت‌الله مکارم شیرازی در فتوایی اعلام کردند: «هر شخص یا رژیمی که رهبری و مرجعیت را تهدید کند، حکم محارب دارد و همکاری با او حرام است». این فتوا، بر پایه‌ی آیه ۳۳ سوره مائده و قواعد فقهی مانند حرمت اهانت و دفاع از کیان اسلام صادر شده و نشان‌دهنده‌ی جایگاه راهبردی مرجعیت در حفظ وحدت امت اسلامی است. آیت‌الله نوری همدانی نیز در بیانیه‌ای صریح، تهدید به ترور رهبر انقلاب را «خطای محاسباتی دشمن» و «اهانت به اصل اسلام» دانستند و خواستار بسیج عمومی در دفاع از مرجعیت شدند.
این تحلیلگر و مبلغ دینی در پایان تشریح کرد: در کنار این مواضع فقهی، «۲۶ انجمن علمی حوزه‌های علمیه» باصدور بیانیه‌ای حقوقی، تهدید، جسارت و تعرض به مرجعیت را، تعرض به هویت امت اسلامی و باورهای صدها میلیون انسان دانسته‌اند و خواستار واکنش جهانی شدند. آن‌ها تأکیدکردند که تهدید به ترور شخصیت‌های دینی، نقض صریح حقوق بین‌الملل است و می‌تواند موجی از واکنش‌های غیرقابل کنترل را در پی داشته باشد. در عصر رسانه، «شبکه‌های اجتماعی» نیز به صحنه‌ای برای دفاع از مرجعیت تبدیل شده‌اند. کاربران با هشتگ‌هایی مانند #دفاع_از_مرجعیت و #رهبر_ما، فضای مجازی را به میدان حمایت عمومی بدل کرده‌اند. این واکنش‌ها، نشان می‌دهد که مرجعیت دینی همچنان جایگاهی زنده، الهام‌بخش و مورد حمایت در بین مردم و نخبگان است.
انتهای پیام/