بهره‌مندی از هوش مصنوعی با برنامه‌ریزی صحیح و ارزیابی مستمر

نخستین همایش ملی هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه با حضور حجت‌الاسلام صدرعاملی رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و تجلیل از خانواده شهدای مدافع حرم ظهر امروز یک‌شنبه (۲۸ اردیبهشت‌ماه) در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صدا و سیما برگزار شد.

در ابتدای این مراسم شهاب اسفندیاری رییس نخستین همایش ملی هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه، با اشاره به اهمیت و چالش‌های فلسفی، اخلاقی و انسانی مرتبط با هوش مصنوعی، اظهار کرد: چندی پیش متوجه شدم که جلسه فقه هوش مصنوعی در حوزه علمیه قم برقرار است و از مجموعه نشست‌های آن حدود ۴۰۰ صفحه گزارش مبسوط آماده شده است که این نشان‌دهنده توجه سریع و عمیق حوزه علمیه قم به فناوری نوین و بررسی ابعاد مختلف آن، از جمله انسان‌شناسی، فلسفه، اخلاق و دیگر حوزه‌ها است. 

وی با اشاره به کتاب «آینه‌های هوش مصنوعی» یادآور شد: این کتاب به چالش‌های فلسفی و اخلاقی هوش مصنوعی برای بشر می‌پردازد و هشدار می‌دهد که استفاده ناصحیح از هوش مصنوعی می‌تواند بنیادی‌ترین ارزش‌های انسانی مانند تفکر، اخلاق، خلاقیت و عشق را تهدید کند. نویسنده این کتاب تأکید می‌کند که برای آینده‌سازی باید در حوزه‌های انسانی، اخلاق، تفکر انتقادی و خلاقیت تمرکز کنیم، زیرا هوش مصنوعی می‌تواند بخش‌هایی از حافظه و آموزش را جایگزین کند، اما نمی‌تواند جایگزین این ارزش‌ها باشد.

اسفندیاری در ادامه، به خطرات احتمالی سوگیری‌های فرهنگی و هویتی در تولیدات هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: الگوریتم‌های هوش مصنوعی غالباً بر پایه فرهنگ و زبان غربی ساخته شده‌اند و این موضوع می‌تواند منجر به شکل‌گیری روابط نابرابر و تأثیرات منفی بر فرهنگ و هویت جوامع مختلف شود. 

وی در ادامه با ارائه گزارشی از همایش ملی هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه گفت: فرآیند داوری از بین ۲۵۰ چکیده مقاله دریافتی آغاز و حدود ۷۰ مقاله به مرحله دوم رسیدند و نهایتا ۲۴ مقاله به مرحله نهایی رسیدند. فرآیند داوری نسبتاً سختگیرانه‌ای طی شد تا انشالله کیفیت و بومی‌سازی در سطح بالایی حفظ بشود.

هوش مصنوعی در حوزه فرهنگ و رسانه موجب افزایش بهره‌وری شده است

در ادامه این نشست سید محمدامین آقامیری دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به اهمیت و فرصت‌های بی‌نظیر هوش مصنوعی تصریح کرد: هوش مصنوعی در تحول ساختار‌ها و افزایش بهره‌وری تأثیر زیادی داشته است. هوش مصنوعی، به عنوان یک ابزار توانمندساز، می‌تواند فرآیند‌های تخصصی را ساده‌تر و با هزینه کمتر انجام دهد و در نتیجه فرصت‌های جدیدی برای عموم مردم فراهم آورد.

وی ادامه داد: این فناوری، ساختار‌های قدیمی را دگرگون کرده و ساختار‌های نوین را در اختیار همه کشور‌ها و افراد قرار می‌دهد. البته در این حوزه به برنامه‌ریزی و تعیین شاخص‌های عملی برای ارزیابی پیشرفت‌ها نیاز داریم.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی بیان کرد: در حال حاضر، پس از گذشت بیش از یک یا دو سال از شروع این روند، لازم است تا نیاز‌های مختلف اندیشمندان، دانشگاه‌ها و ظرفیت‌های داخلی کشور شناسایی و تبیین شود تا مسیر توسعه هوش مصنوعی به صورت منسجم و مؤثر ادامه یابد. همچنین، نقش دستگاه‌های مختلف، مانند معاونت فناوری ریاست جمهوری و وزارتخانه‌ها، در توسعه زیرساخت‌ها و تولید مدل‌های هوش مصنوعی مهم است.

آقامیری ابراز کرد: آمار‌ها نشان می‌دهد حجم محتوای تصویری تولید شده توسط یک سکوی خاص در سه ماه، بیش از یک میلیارد تصویر بوده است. این رقم در مقایسه با روش‌های سنتی، نشان‌دهنده سرعت و کارایی بالای فناوری است و می‌تواند در کاهش زمان و هزینه‌های تولید محتوا بسیار مؤثر باشد.

وی افزود: امر‌وز توسعه زیرساخت‌ها منجر به تولید انبوه محتوا‌های تصویری، کوتاه‌مدت، متحرک و صوتی شده است که این روند، میراث تاریخی کشور را نیز در قالب محتوای دیجیتال قابل استفاده می‌سازد.

رئیس مرکز ملی فضای مجازی یادآور شد: در حوزه رسانه و فرهنگ، استفاده از هوش مصنوعی موجب افزایش بهره‌وری شده است؛ به طوری که، به عنوان نمونه، بهره‌وری در تولید محتوا حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است، هزینه‌ها حدود ۳۵ درصد کاهش یافته و جذابیت محتوا حدود ۲۹ درصد ارتقاء یافته است. این شاخص‌ها، معیار‌های قابل ارزیابی برای هر سازمان و وزارتخانه هستند که می‌توانند در پایان سال، عملکرد آنها را در بهره‌گیری از هوش مصنوعی سنجش و مقایسه کنند.

آقامیری در پایان، بر اهمیت پیگیری و حفظ سرعت در حرکت جهانی تأکید کرد و گفت: ارزیابی دقیق و منسجم عملکردها، می‌تواند نقش مهمی در رقابت‌های بین‌المللی و جلوگیری از عقب‌ماندگی ایفا کند. با برنامه‌ریزی صحیح و ارزیابی مستمر کشور می‌توان از فرصت‌های هوش مصنوعی بهره‌مند شد و در مسیر توسعه و نوآوری گام برداشت.

سپس در بخش دیگری از این مراسم با حضور محسن برمهانی، محمدامین آقامیری، جواد رمضان‌نژاد و حجت‌الاسلام سعیدرضا صدرعاملی از رسانه‌های برتر در حوزه هوش مصنوعی تجلیل شد.

اولین قابلیت هوش مصنوعی تبدیل آرمان‌های الهی و مفاهیم دینی به واقعیت رسانه‌ای است

حجت‌الاسلام سعیدرضا صدرعاملی رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در ادامه این مراسم به روند توسعه و ظرفیت‌های هوش مصنوعی و تأثیرات آن بر رسانه‌ها و فرهنگ اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی ظرفیتی محاسباتی و رویایی برای خلق رسانه‌های نوین و تقویت فرهنگ است که می‌تواند چهار مولفه اصلی در این زمینه را یعنی ایجاد پیوند بین هوش مصنوعی و فرهنگ، بهره‌گیری از ظرفیت‌های محاسباتی، توسعه خلاقیت و نوآوری، و ترویج فرهنگ مبتنی بر ریاضیات و منطق را تقویت کند.

وی در ادامه، قابلیت‌های هوش مصنوعی را بر اساس شباهت به مغز انسان شرح داد و افزود: مغز انسان شامل حدود ۶۹ میلیارد نورون در غشا و ۱۶ میلیون در پیرامون آن است که بیش از ۱۰۰ تریلیون ارتباط و سیناپس بین آنها برقرار است. هوش مصنوعی در حال حاضر تلاش می‌کند این ساختار را شبیه‌سازی کند، به‌طوری‌که مدل‌های زبانی بزرگ امروز از ۷۰۰ میلیارد تا یک تریلیون متغیر برای پاسخگویی بهره می‌برند، که نشان‌دهنده ظرفیت بالای آن در مقایسه با انسان است.

حجت‌الاسلام صدرعاملی خاطرنشان کرد: دومین ویژگی مهم هوش مصنوعی، ادغام همه چیز در همه چیز است؛ یعنی توانایی در هم تنیدگی و تعامل بی‌وقفه داده‌ها و رسانه‌ها، که در صورت نبودن منطقی منسجم، می‌تواند منجر به آشوب و سردرگمی شود. 

وی یادآور شد: سومین ویژگی، قدرت خلاقیت مولد است که هوش مصنوعی عمومی (Artificial General Intelligence) نامیده می‌شود و برتری آن در تراز با هوش انسانی است. این نوع هوش می‌تواند واکنش‌های پیچیده و متنوعی بر اساس الگوریتم‌های متکثر و تراکم سیناپسی ایجاد کند، و زبان‌های بزرگ و الگو‌های زبانی نقش مهمی در این فرآیند دارند.

رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران ابراز کرد: چهارمین ویژگی، سیار بودن و رویاپردازی است؛ یعنی توانایی خلق جهان‌های مجازی و معنا‌های متکثر در ارتباطات، که باعث می‌شود مرز‌های فضا و زمان در فضای مجازی حذف شوند و زمان به صورت پویایی و انعطاف‌پذیری عمل کند. 

حجت‌الاسلام صدرعاملی بیان کرد: هوش مصنوعی می‌تواند همزمان در محیط‌های مختلف حضور یابد، گذشته و آینده را بازسازی کند و حتی آرمان‌های بزرگ و رویا‌های انسانی مانند بهشت و فضای آرمانی را در قالب واقعیت‌های مجازی خلق کند.

وی در ادامه چهار قابلیت مهم هوش مصنوعی را برمی‌شمرد و گفت: اولین قابلیت، تبدیل آرمان‌های الهی و مفاهیم دینی به واقعیت رسانه‌ای است که می‌تواند در تولید فیلم‌ها و روایت‌های تاریخی و دینی مؤثر باشد؛ دوم، تبدیل رسانه‌های تبعیض‌آمیز به رسانه‌های عدالت‌گرا است که اهمیت زیادی در برابری و عدالت اجتماعی دارد، سوم، حساس بودن و فراگیری نسبت به کد‌ها و الگوریتم‌های اولویت‌دار است که می‌تواند مسیر‌های درست را در تولید محتوا و تصمیم‌گیری‌ها هدایت کند و چهارم، توانایی تولید محتوا‌های رویاپردازانه و خلاقانه در قالب رسانه‌های مجازی و واقعیت‌های افزوده است.

رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران به سه چالش اصلی هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: اولین چالش، خطر دستکاری و سوءاستفاده از الگوریتم‌ها است که می‌تواند نظام‌های بانکی و امنیت ملی را تهدید کند، دوم، خطر منفرد کردن انسان‌ها و کاهش ارتباطات انسانی است، زیرا خودکارسازی مشاغل و حذف نیت و اراده انسانی، ارزش‌های اخلاقی و انسانی را تضعیف می‌کند. سوم، خطر زدایی و نابودی فرهنگ و زیست انسانی است که باید در مسیر توسعه فناوری، منطق الهی و ارزش‌های فرهنگی حفظ شوند. 

حجت‌الاسلام صدرعاملی بر اهمیت توجه به نیت و اراده انسانی تأکید کرد و کفت: من معتقدم هوش مصنوعی باید در امتداد خلقت الهی و با رعایت منطق و ارزش‌های انسانی توسعه یابد. 

در پایان، وی بر ضرورت مراقبت و مدیریت هوش مصنوعی در جهت حفظ عدالت، اخلاق و فرهنگ تأکید کرد و افزود: هشدار می‌دهم که باید از سوءاستفاده‌ها و خطرات احتمالی هوش مصنوعی جلوگیری کرد تا فناوری در خدمت انسان و تعالی فرهنگی باشد.

در ادامه با حضور علی بخشی‌زاده و طاهره کلانکی از دو مادر شهیدان مدافع حرم محمود نریمانی و محمدحسن خلیلی تجلیل به عمل آمد.

سپس محمدحسین ساعی رییس دانشگاه سوره در بخش دیگری از این مراسم خاطرنشان کرد: با به وجود آمدن فناوری هوش مصنوعی مجدداً سوالات جدیدی راجع به خود انسان ایجاد می‌شود که اگر در این نقطه هم ما به درک روشنی نرسیم هیچ تصمیم و تنظیم سیاست نمی‌توانیم اتخاذ کنیم.

وی افزود: اصل هوش مصنوعی برای چه به وجود آمده است؟، برای اینکه بتوانیم یک بسته معنایی برای کاربران تهیه کنیم که قابل استفاده باشد نیاز به ابزار‌ها و فناوری‌هایی داریم که بتواند معنا ایجاد کند و اطلاعات گسترده را از بی‌معنایی نجات بدهد، اما اتفاقی که در حقیقت در ادامه افتاد دقیقاً برعکس بود. 

در پایان بخش این مراسم از نفرات برگزیده در نشست‌های علمی هوش مصنوعی تجلیل به عمل آمد.

انتهای پیام/