یک هدیه دوست‌داشتنی به دانشجویان معماری

مراسم اهدای یادمان آزادی به دانشگاه تهران با حضور اساتید هنرهای تجسمی در دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم حامد مظاهریان معمار و رئیس دانشکدگان هنرهای زیبا دانشگاه تهران ضمن خوش‌آمدگویی به میهمانان این مراسم، اظهار کرد: ما امروز میزبان مارکوس عارفی هستیم، ایشان با یک عشقی از اروپا به کشور بازگشتند و کتاب بی‌نظیری در مورد آزادی نگارش کردند.

وی ادامه داد: با مطالعه کتاب آقای عارفی آدم از میزان توجه این افراد به ثمره‌های هویتی و تمدنی‌شان تعجب می‌کند.

در ادامه این‌ مراسم ساعد سمیعی استاد پیشکسوت حوزه معماری ضمن ابراز خوشحالی از حضور در دانشگاه تهران ابراز کرد: بسیار خوشحالم که هنوز حیات دارم و بعد از از سال ۱۳۳۵ به اینجا آمده‌ام، پیش از این وقتی که این دانشکده در‌ حال ساخت بود به عنوان کارگاه به اینجا رفت و آمد داشتم. برنامه امروز باید در سطح دانشکده هنرهای زیبا به شکل وسیع‌تری برگزار شود زیرا این دانشکده دین خودش را در‌ تمام رشته‌های به جامعه ادا کرده است.

وی افزود: به نظرم دانشکده هنرهای زیبا در تمام رشته‌های خودش اعم از مجسمه‌سازی، موسیقی، نقاشی، تئاتر و… دین خودش را به جامعه ادا کرده است. بسیاری از آنچه امروز در سطح شهر اعم از معماری، مجسمه‌های در‌ میادین و یا سایر هنرها می‌بینیم محصول فارغ التحصیلان همین دانشکده است و این مایه افتخار ماست زیرا توانستیم بر روی جامعه تاثیر بگذاریم.

سمیعی خاطرنشان کرد: من با حسین امانت هم آتلیه بودم و ایشان یک سال پایین‌تر از من بود. ما خیلی با هم دوست بودیم و سال گذشته که مسافرت کردم برایش چند کتاب برده بودم و نیم ساعتی با من صحبت کرد و یاد تک تک دوستانی که داشتیم اما متاسفانه دیگر در قید حیات نیست را گرامی داشت.

این استاد معماری یادآور شد: شما وقتی یک بنایی را نگاه می‌کنید انگار تاریخ را می‌بینید، وقتی شما طاق کسرا یا قوس‌های اوژیوال می‌ببینید انگار تاریخ و ریزه‌کاری‌های معماری را دیدید. اما حسین امانت ۲۳ ساله که تا به حال پای خود را از ایران بیرون نگذاشته چگونه برج آزادی را اینگونه طراحی کرده است و از کجا یاد گرفته است، پاسخ مشخص است از همین دانشکده و استادای آن و برنامه‌های غنی که دانشکده هنرهای زیبا داشت.

سمیعی تصریح کرد: حسین امانت در آتلیه هم یک جوان مبتکر، ظریف و خیلی حساس بود و همیشه هم  کارهایی که انجام می‌داد جزو ردیف‌های اول کار ما بود. برای اینکه در دانشکده ما در گذشته نمره نمی‌دادند بلکه کارها را ردیف می‌کردند و در شورای صنفی مورد قضاوت قرار می‌گرفت و کار امانت همیشه در ردیف‌های اول بود.

این استاد معماری ابراز کرد: اگر قرار فرهنگ را ببینیم باید برنامه‌هایی همچون برنامه امشب را وسیع‌تر انجام دهیم تا دانشکده هنرهای زیبا بهتر معرفی شود و موثرتر باشد.

وی با اشاره به معماری برج آزادی گفت: بنای برج آزادی درست که یک بنای عظیم است اما در زیر این برج شاهد یک ظرافت خاصی هستیم این نتیجه آموزش دانشکده و گستردگی آن در همه چیز است هم به لحاظ تاریخی و هم تجربه‌های مختلفش.

این استاد معماری در‌ مورد ساخت بنای برج آزادی‌ توضیح داد: ساخت سالن شهریار به شرکتی که من در آن مشغول بودم سپرده شد، رییس این شرکت محمد پورفتحی بود که به همراه مهندسان کمره‌ای و حقیقی برج را اداره می‌کردند. بعد از ساخت ساختمان از نظر ساختمانی مهندسی در کارگاه نبود و همه پایین‌تر از دیپلم بودند. ۳۰ نفر سنگ تراش در‌ اینجا فعالیت داشتند که یکی از آنها استاد محمد قمی بود و‌ بقیه همه سطح پایین بودند.

سمیعی تاکید کرد: شرکت ما ساختمان کاخ نیاوران در سال ۱۳۳۸، موزه معاصر و فرهنگسرای نیاوران را ساخته و مرمت بخشی از کاخ مرمر را هم برعهده داشته است. اما این را گفتم به این معنا که خیلی کارهای دیگر هم انجام شده است و باید وقتی که این آثار را می‌بینیم باید از کسانی یاد کنیم که چنین مدیریت‌هایی کردند و زحمت‌هایی هم کشیدند.

در ادامه با حضور حامد مظاهریان و استاد حسینی از ساعد سمیعی استاد پیشکسوت معماری تجلیل به عمل آمد.

سپس سامان میرزایی مدیر گروه ساخارا و آژیانه به روی صحنه آمد و در سخنانی گفت: احتمالاً همانطور که مستحضر هستید مرحوم استاد غفار داورپناه بنیانگذار کارخانه ساخارا و حاجیان؛ سنگ میدان آزادی را تامین کردند و کلیه سنگ‌هایی که در آنجا استفاده شده توسط این کارخانه تامین شده و نقش و سهم مهمی در تکمیل بخش‌هایی از این بنای منحصر به فرد و ماندگار داشتند.

وی در ادامه در‌ مورد چرایی ساخت یادمان آزادی توضیح داد: طی این سال‌هایی که ما درباره بنای آزادی مطالعه و تحقیق داشتیم که بخشی از آن‌ها را تحت عنوان کمپین «درباره آزادی» منتشر کردیم و آن را با جدیت بیشتر حتماً پیگیری می‌کنیم تصمیم گرفتیم که برای پاسداشت و ادای دین به تمام کسانی که این بنای باشکوه و تاثیرگذار را به قول آقای مظاهریان زیبارویی که نمی‌توان از روی آن چشم برداشت؛ برای ما به یادگار گذاشتند، نمادی سنگی را حجاری کنیم.

میرزایی یادآور شد: به همین منظور قطعه سنگی را از زمین به امانت گرفتیم و دستان هنرمند عزیزمان آقای دستوریان طی چهار ماه آن را به هیبت بنای آزادی در آورد. جالبه که بدانید این قطعه سنگ در ابتدا ۲۵ تن وزن داشت و پس از حجاری به حدود چهار و نیم تن رسید. در همان ابتدا شروع کار حجاری به این فکر بودیم که این اثر سنگی و احتمالاً ماندگار را به یک جایی در خور و در شان هدیه بدهیم. ایده‌های بسیار متفاوت و متنوعی مطرح شد که یکی از قوی‌ترین ایده‌ها اهدا به موزه آقاخان بود که به هر حال این موزه فعالیت‌های بسیار خوبی را در حمایت از فرهنگ و هنر ایرانی داشتند.

وی ادامه داد: در این میان دوست عزیزمان آقای شایگان که در خلوت دغدغه‌های اجتماعی و فرهنگی را با همدیگر مرور می‌کنیم پیشنهاد خیلی قابل تأملی به ما داد و آن هم این بود که یادمان آزادی را به جایی که محل پرورش و آموزش بعضی از اساتید و بخشی از خالقین این اثر ماندگار یعنی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران بوده است، هدیه دهیم.

میرزایی ابراز کرد: در طی این سال‌هایی که من درباره بنای آزادی خواندم و شنیدم و گاهی با آن همنشین شدم و با او صحبت می‌کردم یک موضوعی دغدغه فکری من شده بود و خیلی به آن فکر کردم. طی این سال‌ها به این نتیجه رسیدم وقتی با یک شخص یا موضوع و‌ حتی یک بنای تأثیرگذار ارتباط طولانی مدت دارید این فرصت را به شما می‌دهد که از جنبه‌های دیگری به آن موضوع نگاه کنید. این دغدغه فکری این بود که به دنبال شناخت روح حاکم بر تفکری بودم که توانسته بود این بنای منحصر به فرد را برای ما به یادگار بگذارد. بنایی که به قول آقای مهندس بهشتی تکرار ناپذیره است.

وی افزود: به نظر من عوامل مختلف جامعه‌شناسی و جامعه‌شناختی بر روی این تفکر پایدار و ماندگار تاثیرگذار بوده است، اما به نگاه من یکی از شاخصه‌های این تفکر ارتباط و پیوند محکم بین دانش، تجربه، تفکر و تولید بود. یک پیوند محکم بین صنعت و دانشگاه. ارتباطی که در فضای پذیرش و بر اساس شنیدن بین طراح، محاسب، مجری، صنعتگران و استادکاران رخ داده بود. 

میرزایی یادآور شد: ما هم به رسم نیاکان این نماد سنگی را با افتخار به دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران هدیه می‌دهیم و امیدواریم که این هدیه سمبل ماندگاری باشد از ارتباط بین دانشگاه، صنعت و علم و تجربه.

وی تاکید کرد: نه تنها کارخانه ساختارا بلکه بسیاری از کارخانه‌های حوزه صنعت سنگ درهایشان به روی دانشگاه باز است و ما منتظر دیدار شما عزیزان و مخصوصاً دانشجویان در فضای صنعتی هستیم. برای تعامل و گفت‌وگویی که منجر به خلق ایده جدید بشود و این سرآغازی خواهد بود برای نوشتن داستانی که قطعاً طولانی‌مدت است.

میرزایی در پایان گفت: از آقای مظاهریان نهایت سپاس و تشکر را دارم. در طی این مسیری که با ایشان همنشین بودم با روی گشاده و حس پدرانه و استادانه ما را حمایت کردند. همچنین از آقای شایگان به خاطر اینکه در تمامی مراحل همراه و پشتیبان ما بودند و باعث شدن که آزادی به محل اصلی خودش یعنی دانشگاه برسد، ممنون هستم.

پس از آن کامبیز صدری استاد مجسمه‌سازی در یک اسلاید در مورد ویژگی‌های برج آزادی توضیحاتی ارائه داد و تصریح کرد: برج آزادی در دروازه ورودی شهر در جای خیلی مناسبی قرار گرفته و این خودش یک شاهکاره است. همچنین این بنا راوی بودنش در تاریخ از نظر اینکه چیزی میان گذشته و حال ما است مخصوصاً که انقلاب را تجربه کرده و خیلی چیزهای دیگر را، به اهمیت این مجسمه بنا می‌افزاید.

وی ادامه داد: همچنین اینکه در این کار عواملی به کار رفته که همانطور که می‌دانید تکسچری است که به اصطلاح از مسجد شیخ لطف‌الله یا عالی قاپو الهام گرفته است. معماری کنگره‌های بالایی هم شاید به تاریخ پیش از اسلام برمی‌گرده و مسیرهای هندسی برش‌های سنگ‌ها که به صورت تصاعدی یا به صورت یک رواق کوچیک و بزرگ شدند این‌ها همه حکایت از این دارد که این برج مثل یک کتاب برای ما حاوی حکایت است.

صدری بیان کرد: همچنین مسئله‌ای که در زمانی که این کار ساخته شده وجود دارد مفهوم داشتن مسئله درون و بیرون است. اگر داخل بنا رفته باشید متوجه می‌شوید که یک هماهنگی خوبی بین بیرون و ‌داخل وجود و نورگیرهایی که نور وارد ساختمان می‌شود خیلی خوب است. همچنین این برج یک محلیت دارد و جایی برای جمع شدن مردم است.

این استاد مجسمه‌سازی در قیاس برج ایفل و ‌آزادی توضیح داد: برج ایفل را که در قرن نوزدهم ساخته شده برای یک سمپوزیوم معماری بوده و فقط برای شش ماه ساخته شده و قرار بوده جمع بشود. اتفاقا این بنا با برج آزادی هماهنگی دارد زیرا در آنجا هم مهندس ایفل یک مهندس کارکشته جوان است که می‌خواهد فرانسه را مطرح کند. در ایران هم حسین امانت بازیگر زمان خودش است یعنی درست در زمانی که ایران وارد عصر مدرنیته می‌شود به یک بازیگر احتیاج دارد و امانت به عنوان بازیگر این قضیه انتخاب می‌شود. یک نابغه‌ای که می‌تواند طرح ویژه‌ای را بدهد و اتفاقاً درک می‌شود و به او امکانات داده می‌شود که این کار را انجام بدهد.

وی افزود: خیلی از بناهای نظیر برج آزادی در دنیا مثل مجسمه آزادی در لس آنجلس وجود دارد اما نمی‌توانند هویت این برج را داشته باشند. برج آزادی یک تفاوت با سیار بناها در دنیا دارد آن هم اینکه اصلاً خود ظاهر این برج فرم مهر دارد و مثل میدان سرخ راجع به جنگ نیست، یا فرض کنید یک حجم فولادی پرچ شده مثل ایفب نیست یا حتی یک جایی تجمعی برای کشته شدگان نیست. برج آزادی جایی که آدم‌ها در هر شرایطی در آنجا حضور دارند.

صدری یادآور شد: من خواهش می‌کنم روزهای جمعه به برج آزادی توجه کنید که چگونه مردم عام این کشور با کمترین خرج خودشان را به زیر برج می‌رسانند و با کمترین خرج در آنجا لذت می‌برند و احساس می‌کنند که به جای مهمی رفتند، به مثابه توریست‌هایی که میلیاردها یورو تقدیم می‌کنند تا بروند زیر برج ایفل ولی اینجا مردم عام می‌توانند به راحتی بیایند و یک بنای ارزشمند را ببینند.

این استاد مجسمه‌سازی به فرم برج آزادی اشاره و تاکید کرد: این فرمی که در برج آزادی می‌بینیم در زمان خودش خیلی اهمیت دارد و سیالیت پیدا کرده یعنی فرم اصلی، حجم اصلی خودش را بالا کشیده است. یک تفاوت عمده مجسمه‌سازی با معماری در این است که در معماری اول به ایستایی فکر می‌شود و بعد به زیبا بودن. در مجسمه‌سازی اول فرم ساخته می‌شود و بعد از یک نفر خواهش می‌‌کنیم بیاید فکر کند این فرم چه جوری بایستد.

صدری ابراز کرد: برای همین است که مجسمه سیالیت دارد و جالبه که در آن زمان که بحث فضا تازه توسط آدم‌هایی مثل پپسنر، کالدر و گابو مطرح شده این سیالیت و نفس کشیدن فرم در برج آزادی مطرح می‌شود. همزمان با سایر بنا‌ها در دنیا برج آزادی با این فرم ساخته می‌شود که بی‌نظیر است زیرا سایر بناها حداکثر تا ۱۰ الی ۱۵ متر ارتفاع داشتند و نفس می‌کشیدند اما در این کار با ارتفاع حدود ۵۰ متر شما از هر طرف برج ازادی را می‌بینید چشم از آن عبور می‌کندوی بیان کرد: مجسمه با آسمان و میدان اطرافش درک می‌شود نه به تنهایی خودش. همچنین این سیالیت که یک حجم سنگین را می‌رود بالا و چهار تا پایه در چهار جهت این را گسترش می‌دهد خیلی اهمیت دارد برای اینکه پویایی مجسمه را بالا می‌برد. حتی تکسچری که زیر آن بدنه قرار گرفته خیلی به جا قرار گرفته است.

وی اظهار کرد: اگر برج آزادی می‌آمد در پیشانی میدان قرار می‌گرفت طبیعتاً تاکید بر یک چیزی بود که خودش خودنمایی دارد، اما در جایی قرار گرفته است که آنجا فرم خاموش است. یعنی حسین امانت آدم هوشیاری است که می‌داند چگونه خاموشی زیر گنبد را فعال بکند.

صدری اضافه کرد: برج آزادی افتخار می‌کند به خاطر اینکه تاریخ را با خودش حمل می‌کند، روزگاری تصویرش روی اسکناس و پول‌ها بود و حالا یک گرافیست، نقاش و ده‌ها هنرمند  میدان آزادی را در کارهایشان استفاده کردند. در واقع برج آزادی پیام‌رسان گذشته به حال است و هر فرمی این قابلیت را ندارد.

این استاد مجسمه‌سازی خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که گفتم هنرمندهای تجسمی می‌کنند اینکه می‌توانند از برج آزادی به عنوان یک راوی استفاده بکنند. من خودم این فرم را بسیار دوست دارم و در یک دوره کاریم به یک ژانری پرداختم که دو تا مجسمه ازش ساختم.

وی اظهار کرد: در معماری برج آزادی روابط را که می‌بینید این سوال پیش می‌آید که حسین امانت چگونه از مکعب به فرم کنونی میدان آزادی رسیده است؟

صدری عنوان کرد: حسین امانت به درون و برون برج آزادی همزمان فکر کرده است،  جالب اینکه آن زمان دفاتر معماری و طراحی کامپیوتر خیلی وجود نداشته اما خطوط برج با اینکه از چهار طرف مختلف شروع شدند با کمترین خطا در تاج به همدیگر می‌رسند، گنبد مسجد شیخ لطف‌الله به زیبایی در این نما تعبیه شده است و به صورت یک پلتفرم برای میدان آزادی می‌باشد. همچنین نوری که از بالا وارد ساختمان می‌شود نزدیک به گنبد است و چقدر راجع به این موضوع فکر شده است.

این استاد مجسمه‌سازی ادامه داد: یکی از چیزهای منحصر به فرد برج آزادی اینکه به هنرمند فرصت داده شده که وقتی روی پروژه کار می‌کند روی همه اجزاش کار بکند. به لوسترهایی که داخل فضای داخلی برج وجود دارد اشاره می‌کنم که به هنرمندان برجسته همان زمان سفارش داده شده است. حتی دستگیره‌های شفاف برای درها طراحی کردند. البته در مورد برج آزادی حمایت و پشتیبانی وزیر فرهنگ وقت آن زمان و دستورات و انتظاراتش هم در ارائه کار خوبی بی‌تاثیر نبوده است و انتظارات می‌رود که الان هم آدم‌ها بتوانند در پست‌هایی که قرار دارند چنان با امنیت باشند که بتوانند این امنیت را به تفکر آدم‌های خلاقی که می‌توانند برای مملکت جواهر طراحی بکنند انتقال دهند.

در بخش دیگری از این مراسم پیروز حناچی معمار و شهردار سابق تهران با اشاره به اینکه باید از زحمات کسانی که اثر برج آزادی را آفریدند که به بخشی از تاریخ تهران تبدیل شده است، قدردانی کنیم، اظهار کرد: سال‌ها پیش با دانشجویان برای بازدید مسجد نصیرالملک شیراز به استان فارس سفر کردیم، از درب ورودی کوچیکی که وارد شدیم روی کاشی روبه‌رو شعری از سعدی نقش بسته بود که

غرض نقشی است که از ما بازماند

که هستی را نمی‌بینم بقایی

مگر صاحبدلی روزی به رحمت

کند در حق درویشان دعایی

وی ادامه داد: خاطرم هست که شاید حدود ۵ سالم بود که میدان آزادی را می‌ساختند. این بنا به نسبت ساختمان‌هایی که آن زمان در تهران ساخته می‌شد بنای عظیمی به شمار می‌رفت. بعدها که در دانشکده مجبور شدیم برای یکی از موضوعات ماکت فرودگاه مهرآباد را بسازیم لند مارک این ماکت میدان آزادی بود، حتما باید میدان آزادی را می‌ساختیم  و آن زمان بود که به پیچیدگی فرم این بنا پی بردم. وقتی شما بخواهید فرم برج آزادی و جزئیاتش را در دل یک ماکت در بیاورید تازه متوجه می‌شوید که معمار میدان آزادی چگونه این بنا را با زیبایی تمام طراحی کرده است.

حناچی عنوان کرد: معمولا مسابقات معماری که فرآیند مسابقه را درست طی کرده باشند یعنی صورت مسئله درست و کارفرما حرفه‌ای عمل بوده باشد و هیئت داوران هم درک درستی از آثار و متناسب با موضوع اثر داشته‌اند نتیجه خوبی حاصل شده است و ما بارها این را تجربه کرده‌ایم. در کشورمان بعد از انقلاب اسلامی هم مثلاً پل طبیعت نتیجه یکی از این تجربیات است، اما نکته مهم‌ این است که برج آزادی در زمانی ساخته شده که ما نقشه‌های کامپیوتری نداشتیم. این قطعات سنگ تراورتن سفید هیچ کدومش شبیه هم نیست و کوفراژ بتن این بنا در زمان خودش یک نوآوری تلقی می‌شده است و به هر صورت ساخت این برج کار راحتی نبوده است.

وی تاکید کرد: باید از تمام کسانی که برج آزادی را طراحی کردند و از اون فراتر آن را به ظرافت و زیبایی اجرا کردند و اثر ماندگاری به تاریخ معاصر شهر تهران اضافه کردند، تشکر و قدردانی کنیم، قطعا یادشان در سپهر این کشور جاودانه خواهد شد و به سهم خودم از همه آنها تشکر می‌کنم.

سپس پیام تصویری حسین امانت به مراسم یادمان آزادی پخش شد.

وی در این پیام خاطرنشان کرد: بنده خیلی سال‌های قبل در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران تحصیل کردم و واقعا فکر می‌کنم که این دانشکده بود که فضا را برای نسل ما عوض کرد، یعنی ما از محیط اطراف‌مان یک معنی دیگری می‌گرفتیم و آنچه که می‌دیدیم برای ما یک معنی هنری پیدا می‌کرد. 

امانت خطاب به دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا گفت: الان در جایی که هستید مثل اینکه در کنار یک گنجینه بزرگ قرار گرفتید. من از هفته اول یا دومی که به دانشکده معماری آمدم می‌دیدم که دانشجویان برای کروکی به بیرون از دانشگاه می‌روند و من هم با آنها می‌رفتم و این موضوع ادامه پیدا کرد. یک استادی هم داشتیم که عاشق این بود که برود بیرون و از در و دیوار عکس بکشه و من هم اغلب وقت‌هایی که می‌توانستم همراه ایشان می‌رفتم و ۵ صبح از دفترش راه می‌افتاد و ظهر روز جمعه برمی‌گشتیم.

طراح برج آزادی یادآور شد: علت اینکه این خاطره را عرض می‌کنم اینکه در خارج از کشور که هستم فکر می‌کنم واقعاً هر آجری از ساختمان‌هایی که در ایران است ارزش دیدن، کشیدن و مطالعه و حتی اندازه‌گیری را دارد و با کاری که بر روی این آثار می‌کنید اثر آن کار در عمق و قلب آدم می‌ماند. از بازار تهران و معماری آن ساده عبور نکنید، به ویژه تیمچه حاج الدوله و قیصریه را حتما ببینید واقعا یک معماری عجیبی دارد و هرکدام از آنها دیدنی و قابل مطالعه است، در واقع هرکدام از اینها یک کتاب بزرگ است و توصیه می‌کنم تا وقت دارید و تهران و ایران هستید فراموش نکنید که مهم‌ترین کاری که برای رشته معماری می‌توانید بکنید همین که بروید و آثار قدیم ایران را ببینید.

وی افزود: در استان یزد میدان امیر چخماق و امامزاده سیدجعفر یزد را حتما ببینید واقعاً یه شاهکار معماری است، البته ایران پر از معماری‌های جذاب است و از باغ فین تا مسجد فیضیه و سایر معماری‌ها را واکاوی کنید، من در ایران نیستم اما یکسری کتاب دارم که می‌توانید نکات من در مورد معماری ایران را در آن ببینید، من خودم هرچند وقت یکبار این کتاب‌ها را ورق می‌زنم و انگار که در ایران هستم و دارم به بناهای تاریخی سر می‌زنم.

امانت از بابت قرار دادن یادمان آزادی در دانشگاه تهران تشکر و قدردانی کرد و گفت: ممنون از کسانی که این اثر هنری را خلق کردند و انگار یک تکه از قلب من را هم همراه با این یادمان در دانشگاه گذاشتید و این مسجمه انگار یک محبت کوچیکی از من به دانشگاه تهران به ویژه دانشکده معماری است.

این استاد معماری در مورد معماری برج آزادی هم توضیحاتی ارائه کرد و گفت: مهندس بنای آزادی محمدپور فتحی و مهندسان ناظر آقایان کمره‌ای و حقیقی بودند که به خاطر قلب پاک‌ این افراد و کارگرانی که در ساخت این برج کار کردند یک روح خاصی به برج آزادی داده شد، شرکت سازه هم شرکت عروس بود که یکی از بزرگترین شرکت‌های سازه دنیاست که من به علت آشنایی با اپرای سیدنی که ساز آن را هم همین شرکت زده بود از آنها درخواست کردم تا سازه برج آزادی را هم بزنند.

وی ابراز کرد: یادمان آزادی به نوعی احترام بنده و محبت قلبی من و همه بچه‌های هم دانشگاهی من در آن زمان را نمایندگی می‌کند. البته من مختصات این یادمان را بررسی نکردم ولی اینطوری که در عکس می‌بینم به نظر درست است، نکته جالب اینکه مختصات این سازه را نمی‌دانم از کجا آوردند زیرا به دست آوردن مختصاتش سخت است.

در پایان این مراسم با حضور پیروز حناچی، ساعد سمیعی و حامد مظاهریان از «یادمان آزادی» رونمایی شد.

انتهای پیام/