سرپرست دفتر موسیقی: موسیقی نواحی و اقوام نیازمند بازتعریفی جدید است 

نشست رسانه‌ای هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی صبح روز یکشنبه ۳۱ فروردین با حضور احمد صدری سرپرست دفتر موسیقی، فرخنده جلالی مدیرکل فرهنگ و ارشاد هرمزگان، محمدعلی مرآتی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران و فواد توحیدی دبیر جشنواره در ساختمان دفتر موسیقی برگزار شد.

احمد صدری، سرپرست دفتر موسیقی در ابتدای این نشست رسانه‌ای گفت: در سال گذشته تعهد دادیم که هفدهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی را برگزار کنیم. این دوره با ماه مبارک رمضان مصادف شد و با تلاش برای برگزاری مطلوب آن، با اندکی تأخیر مواجه گردید. اطمینان داریم که هجدهمین دوره این جشنواره را در سال جاری برگزار خواهیم کرد و این رویداد مربوط به برنامه‌های سال گذشته است.

وی افزود: امسال نیز، ان‌شاءالله، هجدهمین جشنواره موسیقی نواحی را در بازه زمانی مشخصی که به زودی اعلام خواهد شد، برگزار می‌کنیم.

وی یکی از دغدغه‌های اصلی معاونت هنری در حوزه موسیقی را بخش موسیقی نواحی عنوان کرد.

ساز و کار برگزاری جشنواره موسیقی نواحی

 فرخنده جلالی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان در ادامه این نشست خبری به ایراد سخن پرداخت و گفت: از همان ابتدای کار برای برگزاری هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران، برنامه‌ریزی ویژه داشته‌ایم.

وی افزود: ابتدا باید به انتخاب میزبانی هرمزگان اشاره کنم که به لطف معاونت محترم امور هنری، سرکار خانم دکتر رضایی، و با توجه به غنای موسیقایی و پیشینه تاریخی هنر موسیقی در این استان محقق شد. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های هرمزگان، همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام مختلف در طول سالیان متمادی است که این همدلی هنری را شکل داده است. از همان ابتدای مطرح شدن موضوع میزبانی، شاهد مشارکت گرم تمامی اقوام هرمزگانی بودیم - از ترکمن‌های هرمزگان تا لر‌های هرمزگان - که همگی سرمایه‌های فرهنگی ارزشمند این استان محسوب می‌شوند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان ادامه داد: در این دوره از جشنواره، میزبان ۳۴ گروه هنری از ۲۲ استان کشور هستیم که شامل ۱۰۶ هنرمند برجسته می‌شوند. استان هرمزگان به عنوان میزبان با ۶ گروه حضور پررنگی خواهد داشت. همچنین ۷ استان دیگر شامل کرمان، سیستان و بلوچستان، گیلان، فارس، خراسان رضوی و خراسان شمالی هر کدام با دو گروه شرکت می‌کنند. تنوع اجرا‌ها بسیار چشمگیر است، از جمله ۱۲ تکنوازی، ۶ دونوازی و گروه‌نوازی‌های متنوع که پاسخگوی تمام سلیقه‌های هنری خواهد بود.

وی با بیان اینکه از ویژگی‌های ممتاز این دوره، برگزاری همزمان نشست‌های پژوهشی است، تصریح کرد: این نشست‌ها با حضور ۲۰ محقق برجسته موسیقی نواحی است که هر شب به بررسی علمی اجرا‌ها و گفت‌و‌گو درباره ساز‌های موسیقی نواحی خواهند پرداخت. همچنین در بخش جنبی، معرفی ساز‌های بومی هرمزگان مانند عود و ساز جفتی را خواهیم داشت و برنامه‌ای برای تجلیل از مفاخر موسیقی منطقه تدارک دیده‌ایم.

جلالی تاکید کرد: برای همراهی علاقه‌مندان، پوشش زنده این رویداد از طریق تلویزیون‌های اینترنتی، صفحات آپارات و تلبیون و همچنین سایت رسمی جشنواره انجام خواهد شد.

نحوه انتخاب گروه‌ها در هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران

فواد توحیدی، دبیر هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی، درباره نحوه انتخاب گروه‌های شرکت‌کننده در این دوره از جشنواره گفت: زمانی که آقای مرآتی حکم دبیری را صادر کردند، یک گروه مشورتی تشکیل دادیم و ما تعدادی از گروه‌ها و افراد را برای شرکت در جشنواره معرفی کردیم. برخی از افرادی که امسال در جشنواره حضور دارند، نتیجه همان نشست‌ها هستند.

وی افزود: علاوه بر این، من نیز با نظر شخصی، گروه‌هایی را اضافه کردم و سعی کردم افرادی را انتخاب کنم که یا برای اولین بار در جشنواره حضور دارند یا سال‌هاست که شرکت نکرده‌اند.

توحیدی با ذکر مثالی تصریح کرد: مثلاً گروه میرزا قدسی که میرزا آقا در سال ۸۶ فوت کردند و آخرین بار در سال ۸۳ در جشنواره حضور داشتند، اما بعد از ایشان، فرزندانشان که نخبه‌های موسیقی هستند، دعوت نشده بودند. امسال پسر استاد غلام مارگیری را از روستای برازویه میناب دعوت کردیم که پس از سال‌ها در جشنواره حضور خواهد داشت.

توحیدی ادامه داد: متأسفانه برخی فکر می‌کنند همیشه باید در جشنواره حضور داشته باشند و این موضوع گاهی حاشیه‌ساز شده است. اما من معتقدم همه حق دارند در جشنواره شرکت کنند و این تنوع اتفاق خوبی است.

تغییر رویکرد بخش پژوهشی جشنواره

دبیر جشنواره موسیقی نواحی درباره بخش پژوهشی امسال نیز توضیح داد: در سال‌های گذشته، نشست‌های پژوهشی به صورت بحث‌های از پیش تعیین‌شده برگزار می‌شد، اما امسال شیوه متفاوتی داریم؛ مانند دوره‌های اول که استاد محمدرضا درویشی حضور داشتند، پژوهشگران بیشتر شنونده خواهند بود تا گوینده. ما می‌خواهیم حرف‌ها و موسیقی هنرمندان نواحی را بشنویم و ثبت کنیم. 

وی افزود: یکی از آسیب‌های پژوهش در موسیقی نواحی این بوده که برخی پژوهشگران نظرات شخصی یا اصطلاحات خود را وارد موسیقی کرده‌اند. مثلاً در گذشته هنرمندان با صدای طبیعت ساز‌ها را کوک می‌کردند، اما حالا برخی با تیونر این کار را انجام می‌دهند. امسال می‌خواهیم موسیقی اصیل را همان‌گونه که هست، حفظ و ضبط کنیم.

اجرا‌های جنبی در فضای باز

توحیدی درباره اجرا‌های جنبی جشنواره نیز گفت: این بخش برای مخاطبان عام بسیار جذاب است، چون موسیقی نواحی ذاتاً باید در میان مردم اجرا شود. یکی از مشکلات جشنواره‌ها این است که هنرمندان را از بستر اصلی خود جدا می‌کنیم و این باعث می‌شود نتوانند حس واقعی اجرا در منطقه خود را روی صحنه منتقل کنند. اجرا‌های فضای باز این فرصت را به آنها می‌دهد که در میان مردم باشند و موسیقی اصیل خود را ارائه دهند.

دبیر هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی، گفت: دو لوکیشن برای اجرا‌ها داریم: یکی در فضای باز و دیگری در سالن اصلی جشنواره که هر کدام تجربه متفاوتی برای هنرمندان و مخاطبان ایجاد می‌کنند.

در ادامه این نشست رسانه‌ای نوبت به پرسش و پاسخ اهالی رسانه رسید. مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان در پاسخ به پرسشی درباره پوستر جشنواره توضیح داد: در پوستر این رویداد از رنگ‌های گرم جنوب به عنوان میزبان این جشنواره برگرفته شده است. قطعاً لباسی که در تصویر پوستر می‌بینیم، هم در موسیقی نواحی ما دیده می‌شود و هم در لباس سنتی نواحی استان حضور دارد. این طراحی باعث همزادپنداری مخاطبان، به ویژه مسافران هرمزگان در جریان جشنواره، با موسیقی اصیل و دیرینه این منطقه خواهد شد.

وی افزود: ساز و دهل به عنوان نماد موسیقی هرمزگان، از قدیمی‌ترین فرم‌های موسیقی در استان محسوب می‌شود. در طراحی پوستر، امواج منعکس‌شده در دامن نوازنده، هم تداعی‌گر موج‌های خلیج فارس است و هم پویایی جشنواره موسیقی نواحی را نشان می‌دهد.

جلالی با اشاره به استقبال عمومی از این پوستر تصریح کرد: پوستر با وجود سادگی، بازخورد بسیار مثبتی در میان مردم و اقوام مختلف داشته است. از زمان رونمایی، هم در جامعه هنری و هم در میان عموم مردم با توجه ویژه‌ای روبه‌رو شده که این مسئله برای ما بسیار ارزشمند است.

فواد توحیدی دبیر هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی، نیز درادامه اظهارات جلالی به نماد‌های به‌کاررفته در پوستر جشنواره اشاره کرد و توضیح داد: این دامنی که در پوستر مشاهده می‌کنید، مخصوص استادان موسیقی در منطقه هرمزگان و بخشی از جنوب کرمان است. در جنوب کرمان به آن می‌گویند 'سواره'، با این تفاوت که امروز این رنگ‌ها تقریباً دیگر حضور ندارند و فقط در منطقه منوجان، با الهام از هنر میناکاری، حفظ شده‌اند. این طرح‌ها اکنون وارد فرهنگ استان کرمان نیز شده‌اند و به نظر من، این رنگ‌ها می‌توانند نمادی از تنوع موسیقایی و اقوام مختلف ایران باشند.

وی افزود: این دامن متعلق به منطقه‌ای است که به آنان یا لوطی می‌گویند. این افراد، وارثان یک سبک موسیقی منحصر‌به‌فرد در سراسر ایران هستند و به نظر من، حضورشان در پوستر جشنواره موسیقی نواحی بسیار هوشمندانه است، زیرا نقش مهمی در انتقال و گسترش موسیقی از منطقه‌ای به منطقه دیگر دارند. ناگفته نماند که این منطقه بسیار بکر و زیباست.

احمد صدری، سرپرست دفتر موسیقی، در ادامه نشست خبری هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر فناوری بر موسیقی اصیل، گفت: در دنیای معاصر، پس از انقلاب فناوری اطلاعات (IT)، نگاه انسان به هستی دگرگون شده است. این تغییر، پرسپکتیو انسان مدرن را نسبت به جهان متحول کرده و حتی مفاهیمی مانند اصالت را زیر سوال برده است. همان‌طور که انقلاب صنعتی در گذشته دیدگاه بشر را تغییر داد، امروز نیز فناوری دیجیتال در حال ایجاد تحولی مشابه است.

وی افزود: دهه‌های ۶۰ و ۷۰، کسی باور نمی‌کرد که بتواند به‌صورت زنده و تصویری، رویدادی در نقطه‌ای دیگر از جهان را ببیند، اما امروز رسانه‌ها مفهوم 'دهکده جهانی' را محقق کرده‌اند. این پدیده بر تمام عناصر فرهنگی، از جمله موسیقی، تأثیر گذاشته است. اکنون در بسیاری از کشورها، از یوگسلاوی تا چین و ژاپن، موسیقی‌ها رنگ‌وبوی یکسانی یافته‌اند؛ اغلب با ساز‌های الکترونیک و ریتم‌های تکراری، و تنها تفاوتشان در کلام است.

لزوم باز تعریف موسیقی اقوام برای نسل جدید

صدری با اشاره به گرایش جوانان به موسیقی اقوام بیان کرد: این تصور که امروز کسی به موسیقی اصیل توجه ندارد، تحت تأثیر فضای مجازی شکل گرفته است. در حالی که در جشنواره‌های موسیقی جوان، بهترین اجرا‌ها اغلب متعلق به بخش‌های سنتی است. برای مثال، در کرمانشاه، خراسان، گیلان و حتی آذربایجان، شاهد بازگشت به قالب‌های موسیقی نواحی هستیم، اما متأسفانه این رویداد‌ها در رسانه‌ها کمتر انعکاس می‌یابند.

وی به چالش‌های اجرای موسیقی اقوام در شهر‌ها اشاره کرد و گفت: وقتی یک نوازنده تنبور، آیین یارسان را اجرا می‌کند، مخاطب شهری ممکن است نتواند با محتوای آن ارتباط برقرار کند. حتی در اجرا‌هایی مانند کنسرت 'اکسیژن لری' در تالار وحدت، بسیاری از حضار به‌دلیل عدم آشنایی با زبان اثر، درک کاملی از آن ندارند. این نشان می‌دهد موسیقی اقوام در بستر فرهنگی خود جریان دارد و انتقال آن به فضا‌های جدید نیازمند بازتعریف است.

سرپرست دفتر موسیقی با تقسیم‌بندی موسیقی اقوام به دو لایه توضیح داد: یک لایه، میراثی و تقلیدی است که صرفاً به تکرار گذشته می‌پردازد، اما لایه دیگر، می‌تواند با نگاهی نوین، کارکردی تازه بیابد. امروز نسل جوان دانشگاه رفته، با آگاهی از ساختار موسیقی، تلاش می‌کند آن را در قالب‌های جدید عرضه کند. نمونه‌های موفق این نگاه را در آثار استادانی مانند محمدرضا درویشی، حسین علیزاده و محمد سعید شریفیان می‌بینیم.

وی در پایان با اشاره به تجربه‌های خلاقانه جوانان گفت: اخیراً در شرق خراسان، ترکیب دوتار با رباب را تجربه کرده‌اند که با حفظ اصالت، بیانی نوین دارد. از چنین ابداعاتی نباید هراسید، چرا که موسیقی در بستر فرهنگ جریان دارد و سیال است. اصالت موسیقی در ساختار ژنتیکی آن نهفته است.

صدری تاکید کرد: هیچ دوره‌ای نبوده که موسیقی اصیل به‌کلی فراموش شود، بلکه همواره راهی برای تلفیق سنت و نوآوری وجود دارد.

فرخنده جلالی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد هرمزگان، برای بخش‌های میدانی جشنواره، چندین نقطه در استان هرمزگان در نظر گرفته‌ایم. نقطه اصلی برگزاری در بندرعباس خواهد بود، اما شهر‌های تاریخی مانند بندر لافت و بندر کنگ نیز اعلام آمادگی کرده‌اند. در صورت مهیا بودن شرایط، اجرا‌ها به شهر‌های نزدیک و همچنین جزیره هرمز گسترش خواهد یافت.

وی افزود: در بندرعباس، نوار ساحلی به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط حضور مردم، به ویژه در ساعات عصر و شب، برای اجرا‌های میدانی در نظر گرفته شده است. همچنین بازار‌های پرتردد شهر نیز از دیگر مکان‌های برگزاری اجرا‌های میدانی خواهند بود.

جلالی درباره زمان‌بندی اجرا‌ها توضیح داد: اجرا‌های صحنه‌ای جشنواره از ساعت ۱۶:۴۵ آغاز می‌شود و زمان قابل توجهی به بخش میدانی اختصاص داده‌ایم، چرا که این بخش برای ارتباط با علاقه‌مندان، موسیقی‌شناسان و هنرجویان آموزشگاه‌های آزاد هنری بسیار حائز اهمیت است.

مدیرکل ارشاد هرمزگان با اشاره به تغییرات در برنامه‌ریزی محل اجرا‌ها گفت: اگرچه پیش از این تنها نوار ساحلی برای اجرا‌های میدانی در نظر گرفته شده بود، اما با پیشنهاد همکارانمان در حوزه شهری، به ویژه شهرداری بندرعباس، برنامه‌ریزی خود را تغییر داده‌ایم. اجرا‌ها در محلاتی که مردم در ساعات شب حضور پررنگ‌تری دارند، مانند پارک‌ها، سینما‌ها و فرهنگسرا‌ها نیز برگزار خواهد شد.

وی با ابراز امیدواری برای تداوم میزبانی هرمزگان بیان کرد: امیدواریم میزبانی امسال استان هرمزگان به اندازه‌ای برای هنرمندان و مهمانان جشنواره رضایت‌بخش باشد که شانس میزبانی دوره‌های بعدی را نیز به دست آوریم. این موضوع کاملاً به کیفیت میزبانی ما در این دوره بستگی دارد.

جشنواره موسیقی نواحی با تمرکز بر افزایش زمان اجرا‌ها

فرخنده جلالی در ادامه این نشست خبری از توسعه زیرساخت‌های فرهنگی هرمزگان سخن گفت و اظهار داشت: استان هرمزگان از امکانات مناسبی برای برگزاری کنسرت‌ها برخوردار است و خوشبختانه بخش خصوصی نیز در این حوزه بسیار فعال عمل کرده است. اخیراً یک سالن جدید با استاندارد‌های عالی به ظرفیت سالن‌های موسیقی استان اضافه شده که پاسخگوی نیاز‌های هنری ماست.

مدیرکل ارشاد هرمزگان با اشاره به ویژگی‌های این سالن جدید الاحداث، تأکید کرد: این سالن خصوصی با ظرفیتی حدود دو برابر سالن‌های موجود، مجهز به بهترین امکانات است. تاکنون تمام برنامه‌های برگزار شده در این سالن ۱۲۸۰ نفری با استقبال بی‌نظیری مواجه شده‌اند.

جلالی به استقبال بین‌استانی از این سالن اشاره کرد و افزود: نکته جالب توجه، استقبال هنردوستان نه تنها از بندرعباس، بلکه از شهر‌ها و استان‌های همجوار از این سالن جدید است. این نشان‌دهنده ظرفیت بالای فرهنگی استان ماست.

وی در گفته‌های خود از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تقدیر کرد که منابع مالی خود را در مسیر توسعه هنر و فرهنگ استان هرمزگان هزینه می‌کنند و درباره برنامه‌های افتتاحیه جشنواره بیان کرد: ما رویکرد متفاوتی برای افتتاحیه در نظر گرفته‌ایم. به جای مراسم تشریفاتی و سخنرانی و... تمرکز خود را بر افزایش زمان اجرا‌های هنری گذاشته‌ایم تا مردم فرصت بیشتری برای لذت بردن از اصیل‌ترین نوا‌های موسیقی نواحی ایران داشته باشند.

انتهای پیام/