«تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر» روایتی منصفانه و بی‌طرفانه از نقش تکاوران در دفاع از میهن

سیدقاسم یاحسینی یکی از پرکارترین مورخان بوشهری به شمار می‌رود که بر اساس خاطرات یکی از فرماندهان گردان تکاوران نیروی دریایی کتابی با عنوان «تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر» نوشته است. وی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی توضیحاتی را درباره نوع پرداختش به خاطرات این ناخدا ارائه کرده است.

میزان -کتاب «تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر» به چه موضوعی می‌پردازد؟

سیدقاسم یاحسینی-این کتاب خاطرات شفاهی ناخدا یکم هوشنگ صمدی، فرمانده گردان تکاوران نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. این کتاب درباره خرمشهر است.

میزان-چرا این موضوع را برای نوشتن کتاب انتخاب کردید؟

سیدقاسم یاحسینی-من کتاب‌های متعددی درباره خرمشهر نوشته‌ام و تمام کتاب‌هایی که با این موضوع منتشر شده را نیز خوانده‌ام، بر همین اساس فکر می‌کنم یک خلأ در این آثار وجود داشت و آن حضور تکاوران ارتش جمهوری اسلامی در سی و چهار روز دفاع مقدس بود.

میزان-برای نگارش این کتاب چه تحقیقات و گفتگو‌هایی با فرمانده گردان تکاوران داشتید؟

سیدقاسم یاحسینی-با راهنمایی چند دوست ارتشی موفق شدم ناخدا صمدی را پیدا کنم و بعد از صحبت‌های اولیه با وی، ۴۵ ساعت نوار از خاطرات وی ضبط شد که از دوره کودکی تا آزادسازی خرمشهر را در بر می‌گیرد.

میزان-گفتگو‌ها شامل چه چیز‌هایی بود و چقدر زمان صرف جمع‌آوری اطلاعات کتاب کردید؟

سیدقاسم یاحسینی-گفتگو‌ها در تهران و پادگان نیروی دریایی انجام شد و چیزی حدود یک ماه تا ۴۵ روز زمان برد. این مطالب بر اساس یادداشت‌های روزانه یا اسناد و مدارکی بود که صمدی در قبال پرسش‌هایی که مطرح می‌کردم؛ ارائه کرد.

میزان-چه ضرورتی برای پرداختن به خاطرات ناخدا صمدی از دوره کودکی تا پس از آزادسازی خرمشهر وجود داشت؟

سیدقاسم یاحسینی-من سبکی دارم که پایه‌گذار آن در زمینه دفاع مقدس در ایران هستم. پیش ازمن دوستان روایت خاطرات را با پیروزی انقلاب اسلامی یا جنگ تحمیلی محدود می‌کردند، در حالیکه من تشخیص دادم که باید راوی را از دوره کودکی تعقیب کرد تا خواننده شکل‌گیری شخصیت وی را شاهد باشد و در قبال انبوه اطلاعاتی که در خلال روایت‌ها وجود دارد قانع شود.

ناخدا هوشنگ صمدی کودکی جذابی داشت وی متولد ۱۳۱۸ بود و طی سال‌های ۱۳۲۴ در زمانی که اردبیل به اشغال فرقه دموکرات آذربایجان درمی‌آید خاطرات زیادی از حضور نیروی روس در اردبیل دارد که به لحاظ تاریخ سیاسی مطالب دست اول و جالبی هستند.

در نگارش این کتاب سعی کردم گام به گام و بی هیچ شتابی خاطرات ناخدا صمدی را تا جایی که وی افسر آماده به خدمت و باسواد می‌شود و سعی در دفاع از میهن می‌کند، را روایت کنم.

میزان- مهم‌ترین خاطراتی که برای نگارش این کتاب ایجاد انگیزه کرد چه بود؟

سیدقاسم یاحسینی-در زمانی که عراق به ایران حمله می‌کند امریه، بازنشستگی ناخدا صمدی را ابلاغ می‌کند و با وجودی که وی می‌توانست بازنشسته شود، ولی با توجه به عرق به میهن از این تصمیم صرف‌نظر می‌کند. همچنین در روزی که عراق حمله خود به ایران را آغاز کرد، وی گردان تکاوران را ساعت ۱۲ شب به سوی خرمشهر و آبادان اعزام می‌کند، این کاروان چیزی حدود ۱۲ کیلومتر و هزار و ۲۰۰ نفر تکاور داشت و از اول مهرماه ۱۳۵۹ تا شب ۴ آبان ۵۹ با دشمن می‌جنگد و پس از ۳۴ روز مقاومت جانانه به فرمان مقامات بالاتر ناچار به عقب‌نشینی شد. مجموع این تحولات جذابیت‌های خوبی برای مصاحبه داشت تا بخشی از تاریخ روایت نشده جنگ تحمیلی را از زبان وی برای نسل آینده ثبت و ضبط کنم.

میزان -چقدر از مطالبی که در کتاب آمده مستند است؟

سیدقاسم یاحسینی-من مورخ هستم و تمام مطالبی که در این کتاب آمده را مستند می‌دانم. کتاب از زمانی که انتشار پیدا کرده در داخل و خارج از کشور مورد استناد قرارگرفته و با استقبال خوبی روبه‌رو شده به طوریکه طی چند سال بار‌ها تجدید چاپ شده است. پ. صحبت‌های ناخدا صمدی مستند بود، البته من روی هر موضوع که نیاز به مشورت با افراد یا تکاوران بود از مشاوره کسانی که در میدان بودند استفاده کردم. به باور من، مجموع روایت‌های وی گفتمان مقاومت مردمی در خرمشهر را عوض کرد.

میزان-مهم‌ترین ویژگی این کتاب چیست؟

سیدقاسم یاحسینی-تا پیش از تکاور‌ها یا به عمد نام برده نمی‌شد یا بصورت حاشیه‌ای به آن‌ها پرداخته شده بود. در این کتاب برای اولین بار فرمانده تکاور‌ها به شکل منصفانه و بی‌طرفانه سهم و نقش تکاوران را طی ۳۴ روز مقاومت مشخص کرد. ضمن اینکه جوانان غیور بومی منطقه هم در دفاع مقابل دشمن نشان داده شده‌اند. بر همین اساس این کتاب صرفا کارنامه تکاوران در خرمشهر نیست بلکه تاریخ مردمی و جوانان خرمشهری در دفاع از این آب و خاک را نشان می‌دهد.

میزان-عنوان کتاب بر چه اساس انتخاب شد؟

سیدقاسم یاحسینی-با توجه به خلأ‌هایی که درباره حضور تکاوران در خرمشهر بود تشخیص دادم نام کتاب را با تکاوران عجین کنم.

میزان-آیا در نگارش یا چاپ کتاب با محدودیتی هم مواجه شدید؟

سیدقاسم یاحسینی-محدودیت خاصی در نگارش و انتشار کتاب نداشتم. من اهل سانسور کردن خود نیستم، ولی خوشبختانه کتاب هم هیچ سانسوری نداشت. البته یک عکس که ناخدا صمدی تمایل به انتشار آن نداشت از این کتاب حذف شد.

میزان-این کتاب از چه سرفصل‌هایی تشکیل شده است؟

سیدقاسم یاحسینی-خاطرات مربوط به دوره کودکی هوشنگ صمدی در اردبیل، آمدنش به تهران، ادامه تحصیل و اخذ دیپلم در تهران، رفتن وی به دانشگاه افسری در رشته نیروی زمینی، افسر شدن وی، ماموریت‌های مختلف در مناطق گوناگون کشور، انتقال از نیروی زمینی به نیروی دریایی، آموزش دوره تکاوری، اعزام به انگلستان برای آموزش‌های ویژه، بازگشت به ایران، اعزام به بوشهر در سال ۵۶، وقوع انقلاب در سال ۵۷، نقش وی در این پیروزی، شروع جنگ تحمیلی، حضور ۳۴ روزه گردان تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر و جنگ قهرمانانه‌شان با نیروی مهاجمان عراقی، مقاومت و عقب‌نشینی شط کارون، حضور تکاوران در حماسه کوی ذوالفقاری، تثبیت خط در کیلومتر جاده ۹ ماهشهر به آبادان و مشارکت تکاوران در آزادسازی خرمشهر سال ۱۳۶۱، فشرده‌ای از فصول و مباحث اشاره شده در کتاب «تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر» هستند.