داور ادوار جایزه ادبی جلال آل‌احمد: اعضای هیئت علمی جایزه جلال برای دوره چهارساله انتخاب شوند

مجید قیصری؛ رمان‌نویس، داور و عضو هیئت علمی دوره‌هایی از جایزه ادبی جلال آل‌احمد به روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: هر جایزه‌ای متناسب با چند ویژگی است که جایگاه خود را مشخص می‌کند. به نظر من نخستین ویژگی که هر جایزه‌ای می‌تواند با تکیه بر آن جایگاهی برای خود در ذهن مخاطبان متصور شود، ترکیب هیئت داورانش است. اینکه چه کسانی قرار است آثار را بررسی کنند و به آنها رتبه بدهند و انتخابشان کنند، اهمیت دارد. 

وی افزود: نکته بعدی تداوم آن جایزه است. این جایزه چقدر توانسته تداوم داشته باشد و در طول سالیان انتخاب‌های درستی انجام بدهد؟ در نهایت اینکه آن جایزه از چه جایگاهی از نظر مالی برخوردار است و تا چه میزان می‌تواند در زندگی شرکت کنندگان تاثیر بگذارد. با این سه ویژگی است که هر جایزه یا جشنواره‌ای صاحب رتبه یا مقامی می‌شود.

قیصری ادامه داد: جایزه ادبی جلال آل‌احمد گران‌ترین جایزه ملی ایران است و جایگاه مناسبی دارد، اما متاسفانه به دلیل تغییر دولت‌ها و در نتیجه تغییر گرایش‌های سیاسی، شاهد اوج و فرودی در انتخاب‌هایش هستیم.

نویسنده رمان «طناب‌کشی» همچنین با اشاره به ضرورت استقلال جایزه ادبی جلال آل‌احمد گفت: توصیه و پیشنهادم به دولت این است که اعضای هیئت علمی این جایزه برای مدت چهار سال انتخاب شوند و هیئت علمی نیز داوران را انتخاب کنند تا یک راه و روش مشخص وجود داشته باشد. تغییر برای هر سال متناسب شان این جایزه نیست که سعی کرده انتخاب‌هایش ملی باشد و به دور از گرایش‌ها و ارزش‌های سیاسی. می‌شود بین هر گروه و یا نهادی شاخص‌ترین چهره‌ها را برای عضویت در هیئت علمی بلندمدت جایزه ادبی جلال آل‌احمد انتخاب کرد.

جایزه ادبی جلال آل‌احمد نیازمند پژوهش‌های مستقل است

قیصری در بخش دیگری از سخنان خود درباره ضرورت انجام پژوهش‌های مستقل درباره جایزه ادبی جلال آل‌احمد گفت: باید از پژوهشگران درخواست کرد تا درباره دوره‌های مختلف این جایزه پژوهش انجام دهند تا ببینند که در هر دوره چه اتفاقی افتاده و آثار با چه ملاک‌ها و معیار‌هایی انتخاب شدند و اعلام این جایزه چه تاثیری در فروش کتاب‌ها و چه تاثیری در زندگی نویسنده گذاشته است؟ پژوهش روی مخاطبان آثار و نکاتی از این دست که آیا در آن سال واقعا بهترین انتخاب صورت گرفته همان اثر بوده یا اینکه آثار دیگری هم بوده که از چشم داوران به هر دلیلی دور مانده، از دیگر مباحثی که نیازمند پژوهش است.

صاحب رمان «شماس شامی» افزود: پژوهش خوب نهاد مستقلی می‌خواهد تا به بهترین نحو بتواند آن را به سامان برساند. جای این نهاد و این پژوهش به شدت خالی است تا بشود فهمید که در هر دوره بهترین مجموعه داستان، بهترین رمان یا بهترین نقدی که وجود داشته، اما از قلم افتاده کدام بوده و چرا از قلم افتاده است؟ از همان دوره‌های اول نیز بحث پژوهش روی این جایزه مطرح بوده و اکثر داوران می‌خواستند که اینکار انجام شود، اما نمی‌دانم چرا تاکنون این اتفاق رخ نداده و چرا ادوار این جایزه به ترازوی پژوهش نرفته و ارزیابی نشده است. نه تنها از این جایزه بلکه وقتی از هر عملکرد دیگری ارزیابی وجود نداشته باشد، مثل اینکه آدم خودش به تنهایی به قضاوت برود و راضی هم برگردد و فکر کند که کار درستی انجام داده است.

این نویسنده و منتقد ادبی در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به پر شدن جای خالی پژوهش درباره جایزه ادبی جلال آل‌احمد گفت: در آثار پژوهشی و علمی معیار‌ها مشخص است، اما اینگونه نیست که در داستان یکسری معیار‌های دقیق و مترشده داشته باشیم. در چند دوره‌ای که در هیئت داوران بودم، اختلاف میان آثاری که به مراحل نهایی می‌رسیدند و منتخب می‌شدند، جزئی بود. به این دلیل که کار خوب آنقدر شاخص‌های درست و مشخصی نسبت به زبان، پیرنگ، داشتن قصه نو، فضای جدیدی که در ادبیات ایجاد می‌کند و استحکام کلی اثر، دارد که خودش را به درستی نشان می‌دهد و داور منصف به راحتی می‌تواند آن را پیدا کند. حال ممکن است که در رتبه بندی اختلافاتی وجود داشته باشد که بر مبنای آن اثر یا برگزیده شود یا شایسته تقدیر که این هم با گپ و گفتی که داوران باهم می‌کنند، برطرف می‌شود.

قیصری اضافه کرد: اما چیزی که من باید درباره‌اش حرف بزنم و روی آن تاکید کنم این است که ما متاسفانه در چند دوره جایزه جلال داستان برگزیده نداشتیم و غالباً داستان‌ها رو تقدیر می‌کردیم و این به نظر من یک نقطه ضعف برای این جایزه و هر جایزه‌ای است که نمی‌تواند برگزیده مشخص کند. عدم انتخاب برگزیده و صرف معرفی شایسته تقدیر، کمی بی انصافی است. 

انتهای پیام/