وظیفه اول مستندساز روایت است، نه قضاوت!

خبرگزاری میزان - مستند «سرطان اجتماع» به کارگردانی محسن اسلام‌زاده که پس از پنج سال تلاش بی‌وقفه تولید شده است، با رویکردی متفاوت به سراغ پرونده‌های فساد اقتصادی در کشور رفته و با افشای گلوگاه‌های فساد، زنگ خطر را برای مسئولان به صدا درآورده است.

محسن اسلام زاده، کارگردان مستند سرطان اجتماع، درباره سوژه‌های بررسی شده در این مجموعه مستند، گفت: مهمترین مسئله این کشور در محضر رهبر انقلاب و مردم شاید بحث اقتصاد باشد. مستند سرطان اجتماع با رویکردی دغدغه مندانه به دنبال اصلاح نظام اقتصادی است. اصلاح نظام اقتصادی بدون مبارزه موثر با مفاسد اقتصادی قابل انجام نیست.

وی ادامه داد: مستند سرطان اجتماع به مبارزه موثر با مفاسد اقتصادی  می‌پردازد و اعتقاد دارد که مبارزه درست با مفاسد اقتصادی باید در جایی اتفاق بیفتد که فرایندها و حفره‌های ساختار اداری اصلاح شود تا مفاسد اقتصادی تولید نشود که بعدها بخواهیم با آن مبارزه کنیم. زیرا زمانی که یک فساد اقتصادی شکل می‌گیرد تعداد زیادی از ضابطین قضایی و دستگاه قضایی کشور باید درگیر شوند تا با آن فساد مبارزه کنند.

کارگردان مستند سرطان اجتماع افزود: طبیعتا با ظرفیت محدودی که کشور در دستگاه قضایی و ضابطین قضایی دارند و سال‌های سال تنفس‌هایی به مفسدین می‌دهد تا با لابی کردن و وجه مثبت نشان دادن از شخصیت خودشان، بتوانند نفسی بکشند و بتوانند اعمال نفوذ بکنند.

اسلام‌زاده در رابطه با فسادهای متعدد از یک مسیر، اذعان کرد: ما باید به دنبال راهکاری بهتر باشیم. درست است که باید با مفسد اقتصادی  برخورد جدی صورت بگیرد و فرد دادگاهی و محاکمه شود ولی زمانی که از یک مسیر چندین فساد شکل گرفته است، باید این مسیر  را شناسایی و ترمیم کنیم.

وی ادامه داد: مستند سرطان اجتماع با این رویکرد ترمیمی وارد میدان شده است که هم پرونده‌های مهم مفاسد اقتصادی را مطرح می‌کند و هم راهکارهای مبارزه با مفاسد را به نمایش می‌گذارد و در گامی مهم به دنبال موشکافی بر مسئله مفاسد است. در پرونده‌های بررسی شده به سراغ پرونده‌هایی رفتیم که نشات گرفته از ضعف ساختارهای اجتماعی ما بوده است.

اسلام‌زاده درباره چرایی قبول این سوژه برای ساخت مستند گفت: مستند سرطان اجتماع بر اساس یک دغدغه شخصی شکل گرفته است و سال‌های طولانی به دنبال این بودم که درباره مفاسد اقتصادی کار  کنم اما به دنبال یک اثر تاثیر گذار در این زمینه بودم. هر پروژه‌ای را در این مدت قبول نمی‌کردم تا اینکه دو مقاله از دو مرکز پژوهشی به دست ما رسید که درباره گلوگاه‌های فساد و راهکارهای مقابل با آن‌ها بود.

وی افزود: بنده به هر حال شرایط را پذیرفتم و روند بسیار سختی پیش روی ما بود و که ابعاد آن را نمی‌دانستیم. تقریبا تولید این مجموعه مستند پنج سال به طول انجامیده است. مراحل و قسمت‌های متنوعی در این مستند وجود دارد که در ۱۰ قسمت به هشت موضوع بسیار مهم پرداختیم که هر کدام از آن‌ها یک الی دو سال زمان نیاز داشت تا از مرحله تحقیق به تولید رسیدیم.

کارگردان مستند «سرطان اجتماع» با اشاره به سختی‌های تولید اینگونه مستندها، اظهار کرد: ساخت مستند درباره مفاسد اقتصادی به خودی خود سخت است زیرا شما باید اولا به خاطر انتظار مخاطب باید کار جذاب بسازیم و جذاب‌سازی بدون اشاره به پرونده‌های مفاسد اقتصادی بی نتیجه است و از طرفی آوردن پرونده‌ها هم مراحل خودش را دارد و باید وارد پرسه تصویر سازی از پرونده‌های مفاسد اقتصادی شویم.

وی ادامه داد: همچنین سخت ترین مرحله نگاه موشکافانه داشتن به این مسئله است که چرا این پرونده شکل گرفته است. راحت‌ترین کار برای ما این است که یک مستند جنجالی بسازیم و با یک افشاگری سر و صدای رسانه‌ای راه بیندازیم. قطعا اگر بررسی درست انجام نشود و به یک راهکار نرسیم، کار ناقص است و این از جفای یک فیلم‌ساز است.

اسلام‌زاده به فرایند تولید اینگونه مستندها اشاره می‌کند و معتقد است که یک فیلم‌ساز باید حرف تمام طرف‌ها را از بخش دولتی تا خصوصی و حتی مردم را بشنود و کارشناسان را راضی نگه دارد تا بتوانند جلوی دوربین حرف بزنند.

وی افزود: خب بعد باید برای فیلم برداری از گمرک، نقاط مرزی یا کارخانه‌های پتروشیمی و مکان‌های دیگر مجوز بگیرد. طبیعتا شما نمی‌توانید صرفا از تصاویر آرشیوی و صحبت‌ها مستند بسازیم. در بیشتر موارد به محل‌هایی رفتیم که پرونده‌های مفاسدی رقم خورده است. مثلا واگذاری صدها هکتار زمین به شخصی در استان تهران به سراغ آن صحنه رفتیم و تصویر هوایی و زمینی گرفتیم تا ابعاد زمین‌خواری را برای مردم روایت کنیم.

اسلام‌زاده با اشاره به عجیب‌ترین سوژه‌های این مستند، گفت: در این مستند با عجایب زیادی مواجه شدیم. از پرونده قاچاق ۱۱۲۸ کانتینر که از داخل گمرک خارج شده بود یا پرونده دیگری که بیش از ۵۰هزار خودرو که به صورت‌ مشکل‌دار از گمرک ترخیص شده بود. پروندهای عجیب دیگری هم در حوزه پتروشیمی مشاهده کردیم که فردی یک کارگاه تولیدی در مناطق محروم برای معافیت از مالیات به راه انداخته بود و بعد با حواله‌های بسیاری که از پتروشیمی‌ها گرفته بود همانجا فروخته بود و کارگاه اصلا با آن چیزی که ثبت شده بود، یکسان نبود.

وی افزود: در پرونده دیگری اظهار کرده بود که کارگاه تولیدی ایشان سالانه ۵ میلیون جفت کفش تولید می‌کند در صورتی که لیست بیمه این کارگاه یک نفر است و به ادعای خودشان با یک نفر ۵ میلیون جفت کفش تولید می‌کردند و زمانی که به کارخانه مراجعه کردند با یک کارخانه متروکه روبرو شده‌اند.

کارگردان مستند سرطان اجتماع با اشاره به مسئله قضاوت نکردن در تولید یک مستند، اظهار کرد: پایه هر مستند تحقیقات درست است و باید تحقیقات گسترده و درست انجام دهد. وظیفه اول مستندساز روایت است و نه قصاوت. باید به سراغ افرادی که صحبت خاصی در این رابطه دارند از مسئولین تا کارشناسان و حتی خود آن مفسد برویم و پای حرف آن‌ها بنشینیم. ما از تمام فعالان رسانه‌ای و خبرنگاری هم که بعضا کار عمیق به روی پرونده داشتند استفاده کردیم. در برخی پرونده‌ها به سراغ ضابطین و قضاتی رفتیم که صحبت‌های دقیقی برای پا انجام دادند.

اسلام‌زاده در پایان اذعان داشت: در پایان سعی کردیم در این مستند دغدغه‌مندانه وارد شویم و درد مردم را فراموش نکنیم و مستقیما در رابطه حفره‌هایی که در نظام اقتصادی و سیستم اداری ایجاد شده است و حق مردم را ضایع می‌کند حرف بزنیم.

وی ادامه داد: در این مستند سعی کردیم نگاه سیاست زده نداشته باشید و سعی کردیم صادقانه رفتار کنیم و به راهکار بپردازیم. همچنین در ادامه سعی کردیم در ادامه از بهترین کارشناسان کمک گرفتیم و شاید در روزهای شروع دولت جدید به دولتمردان پیشنهاد کنم تا از این مستند استفاده کنند که پنج سال طول کشیده تا آماده شود، قطعا در ابتدای مسیر کمکشان می‌کند.

کارگردان مستند سرطان اجتماع یادآور شد: من این مجموعه مستند را نوع جدیدی از مطالبه‌گری می‌دانم که راهکارهای متنوعی ارائه می‌دهد و نقد می‌کند و در عین حال نقاط ضعف و قوت ساختار را اشاره می‌کند تا به درستی اصلاح شود.

مجموعه مستند «سرطان اجتماع» در ۱۰ قسمت، کاری از مرکز هنری رسانه‌ای نهضت با مشارکت شبکه مستند سیما قرار است تا چهارشنبه ۱۷ مرداد هر شب شنبه تا چهارشنبه حوالی ساعت ۲۰ روی آنتن شبکه مستند برود.

علاقه‌مندان می‌توانند تکرار این مجموعه مستند را ساعت ۲۴ و ۱۰ صبح روز بعد از قاب همین شبکه تماشا کنند.

انتهای پیام/