سنخیت عوالم قیامت، رجعت و ظهور/ هم اکنون قیامت برپاست فقط ما نسبت به آن در حجابیم
خبرگزاری میزان – طبق اعلام روابط عمومی موسسه فرهنگی هنری موعود عصر (عج)، یکصد و شصتمین نشست از سلسله نشستهای فرهنگ مهدوی با سخنرانی حجتالاسلام مصطفی امینیخواه سخنران نویسنده کتاب «سه دقیقه در قیامت» با بازخوانی نظریه علامه طباطبایی در جلد دوم تفسیر المیزان آغاز شد.
حجتالاسلام امینیخواه اظهار کرد: مباحث مطرح شده در این نشست، میان رشتهای، مستدل و در بعد موعودشناسی و هستیشناسی و هم در بعد قیامتشناسی و آخرتشناسی مباحث نوینی است که در عین تمایز در یک نقطه جمع میشوند.
نظریه علامه طباطبایی درباره قیامت مطلع تحول پژوهشهای مهدوی
این نویسنده بیان کرد: مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در صفحه ۱۰۶ الی ۱۰۹ طرح بحثی میکنند که بحث گرانقیمتی درباره مهدویت است، علامه طباطبایی میفرماید: ما روایاتی داریم در خصوص روزی به نام یوم الله یا ایام الله، این روایات بر حسب ظاهر با یکدیگر سازگاری ندارند، برخی از این روایات، این روز را قیامت، برخی روز رجعت و برخی این روز را روز ظهور حضرت بقیه الله الاعظم (عج) میدانند.
بنابر نظر علامه طباطبایی حقیقت ظهور، رجعت و قیامت یکی هستند
وی افزود: روایات زیادی از اهل بیت رسیده است که در تفسیر آیات قیامت، رجعت و مهدویت آمده است، مسئله این نیست که اینها یک سهگانه باشند، بلکه حقیقت آنها یکی هستند و این سهگانه با یکدیگر یک سنخیتی دارد. چرا که یک عدهای نیامدهاند قیامت را بفهمند، حقیقت روز قیامت حقیقتاش این هست، روزی که حجابها برداشته میشود و هیچ سببی از اسباب دیگر در حجاب نخواهد بود، همه اسبابی که در این عالم هست پیچیده در پردههای گوناگون است، در آن روز همهی این پردهها کنار میرود. معلوم میشود قضایایی که در عالم رخ میداده است، چه در قوس صعود چه در قوس نزول چه تعبیری در این عالم داشته است و چه عللی ورای این اسباب بوده است.
نظریه معادشناسی علامه طباطبایی تحول آفرین و بینظیر است
حجت السلام امینیخواه نظریه علامه طباطباییره) در تاریخ اسلام بینظیر دانسته و مشابه این نظریه در آرای دیگر شارحان و علمای جهان اسلام دیده نشده است و تاکید کرد: حضرت استاد علامه طباطبایی(ره) برای تشریح و تببین سنخیت و پیوستگی این سه روز، در ابتدا به چیستی قیامت و جایگاه آن میپردازد و بعد این روز بزرگ را با روزهای رجعت و ظهور تطبیق میدهد.
وی بیان کرد: قیامت روزی است که در آن حجابها برداشته میشود، همین یکصد و شصتمین نشست فرهنگ مهدوی و حضور شما عزیزان در این نشست، معلولِ بینهایت اسباب بوده است، شما هم اکنون میپندارید که یک بنری را دیدید و یا صوتی و پوستری را شنیدید، در صورتی که بینهایت اسباب در کار بوده است تا اینکه شما اکنون در این نشست حضور پیدا کنید، نخست کار خیری که در حق دیگری انجام دادهاید، دعای خیر دیگری در حق شما، تقدیر یک عمل دیگرتان و نتیجه اش، و… اسباب دیگر که از آن بیخبرید، همه این اسباب در هالهای از حجاب پیچیده میشود، حال آنکه قیامت آن روزی است که حجابها از اسباب برداشته میشود و نمایان میشود که چه چیزی سبب چه بود، نه یک دانه دو دانه سبب، وجوهی از اسباب را در برزخ خواهید دید. برای مثال آنچه در برزخ تجربه میشود، این است که با فلانی درگیر شدید فلان روزی از شما گرفته شد، به همسرت فلان حرف را زدی، برای فرزندت آن اتفاق که تقدیرش بود پیش افتاد و ابتلایش دامنت را گرفت. این در همین حد تمام نمیشود، بلکه تمام هستی را در بر میگیرد، مدام داده و گرفته میشود.
مسبب الاسباب خداوند رحمان است/ همه اوهام در روز قیامت به فنا میرود
این نویسنده ادامه داد: پس از مشخص شدن آن که مسبب الاسباب خداست، هیچ چیزی نیست که ما را نسبت به خداوند متعال مشغول بدارد… نقش همه اسباب با خود او مشخص میشود، ما نسبت به خداوند متعال هیچ عامل مشغولکنندهای نداریم… همه در محضر او قرار میگیرند و او را میبینند. علامه طباطبایی (ره) متذکر میشود، روز قیامت همه اوهام به فنا میرود، همه به کنه قضایا میرسند و آنجا آیات الهی به کمال ظهور خود میرسد، آن روز دیگر وجودی که آنجا هست هیچ چیزی نمیتواند باطلش کند و تحقق آن از جنس مادی نیست، بلکه امر خداوندی است به امر او جاری و اجرا میشود.
هم اکنون قیامت برپا است فقط ما نسبت به آن در حجابیم
حجتالاسلام امینیخواه با اشاره به منظر علامه در خصوص هستمندی قیامت و وجوه آن، اشاره کرد: قیامت چیزی نیست که بخواهد رخ بدهد، قیامت همین الان برپاست، ما نسبت به قیامت در حجابیم، در ظلمتیم، اگر کسی از این حجابها عبور بکند، لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ این حقایق قیامتی چیزی نیست که قرار است رخ بدهد، قیامت همین الان هست که فقط ما نسبت به قیامت در حجابیم، اگر شما علم الیقین داشتید، جهنم را میدیدید. دیدن جهنم پس از مرگ فضیلتی نیست، کفار هم پس از مرگ جهنم را میبینند، اگر علم الیقین داشتیم، همین جا هم جهنم را میدیدید.
وی افزود: امام رضا (علیه السلام) میفرمایند: از ما نیست کسی که میپندارد بهشت و جهنم خلق نشده است و قیامت الان نیست، حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام در وصف برخی از اصحاب میفرماید: برخی از ایشان حقایق قیامت و مراتب قیامتی را در همین دنیا میبینند و از آن عبور میکنند. بنابراین این حقایق قیامتی و عوالم مطرح شده مراتبی از وجود و هستی است که هم اکنون موجود است.
این کارشناس علوم قرآنی بیان کرد: «وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» ترجمه آیه ۲۱ سوره حجر تکان دهنده است و هیچ چیز در عالم نیست جز آنکه منبع و خزانه آن نزد ماست ولی ما از آن بر عالم خلق الاّ به قدر معین (که مصلحت است) فرو نمیفرستیم. این آیه از مهمترین آیات قرآن است در عین حال بسیار غریب است. در صورتی که از نظر حضرت علامه طباطبایی از غرر آیات سوره حجر است. هیچ چیزی در این عالم نیست مگر این که نازل شده است، هرچی اینجا میبینید نازل شدهی یک حقیقت بالایی است، نازل شدن به معنی تجلی نه تجافی… تجافی مانند باران است، تجلی یعنی چیزی پائین میآید یعنی هم بالاست و هم پائین است. پائین آمد ولی بالا خالی نمیشود. در قرآن آمد ما برای شما لباس نازل کردیم، انزلنا علیکم لباساً، نازل شدن آن همانند باران نیست. این یک حقیقت ملکوتی دارد، آنچه پیش شماست صورتی از یک حقیقت متعالی در یک عالم دیگر است، هر نعمتی که در این عالم از آن بهرهمندید در آن سرا نیز از وجه شفافتر و نورانی آن در عالم ملکوتی است، هر دو آیه خداوند است، چه صورت زمینی و مُلکی داشته باشد، چه صورت ملکوتی، هفت آسمان تا زمین منزل هست که هر یک در فرآیند تنزل جایگاه دارند، برای مثال «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ» همین عالم امر در آیه چهار سوره قدر، چه نقشی در این فرآیند دارد؟ اصلا عالم امر چیست؟ این امر هاست که در شب قدر تنزل میکند، امام کسی است که مالک عالم امر است، تمام این امور هفت آسمان را او مدیریت میکند
این جهان و آن جهان و بیجهان و با جهان/ هم توان گفتن مر او را هم از آن بالاستی
وی عنوان کرد: هر چقدر از صورت ملکی فاصله میگیریم و وارد عوالم بالاتر میشویم، نه تنها به سرمنشاء تجلیات نعمات و همه امور آگاهی پیدا خواهید کرد بلکه نواقص اموری که در اینجا هست کمتر شده و به صورت کمالی و ایده آل خود نزدیکتر میشود، یعنی چه؟ مثال میزنم، موبایل امروزین ما با موبایل ۱۰ سال گذشته؟ همان موبایل ۱۰ سال پیش است با این تفاوت که نواقص قبل را ندارد و کاملتر است. قیامت آن سرایی است که تمامی امور در اوج کمال خود قرار دارند، تا حدی که وقتی به نسبت به کوههای دنیا به کوههای برزخ و نسبت بین کوههای برزخ با قیامت مینگریم، کوه دنیا در نسبت با کوههای عالم برزخ همانند سراب است و همین کوه (امر) در نسبت بین برزخ با قیامت همین طور.
اوج تجلی آیات الهی در عالم قیامت
این سخنران بیان کرد: از دنیا که عبور میکنید، آیات الهی در سطح دیگری ظهور میکند، در قیامت نیز آیات الهی در اوج هستی خود ظهور میکند و در عالم ظهور نیز یک مرتبه پائینتر از صورت قیامتی خود هستند. در عالم ظهور ما با یک سطح بالاتری از زندگی دنیایی خودمان روبرو میشویم، عالم رجعت نیز وجه مترقیتر و بالاتری از عالم ظهور قرار دارد و قیامت به مراتب بالاتر و عالمی است که همه آیات الهی در اوج هستی خود قرار دارند. علامه طباطبایی نکتهی بسیار مهمی را متذکر میشوند و میگوید همه روایاتی که به حسب ظاهر با یکدیگر در تضاد اند، یک وجه مشترک اند و سیر نظام دنیایی متوجه است به روزی که… یعنی این دنیا در حرکت است به سمت روزی که آن روز «تظهر فیه آیات الله کل الظهور» که این همان حرکت جوهری ملاصدرا است، «وَکُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُون» (یس۴۰) همه چیز در حرکت است، «إِلَی اللَّهِ تَصِیرُ الْأُمُورُ» (شوری ۵۳). همه چیز در حال تبدیل شدن از قوه به فعل است. به حسب آنچه دارد میشود، ارزش پیدا میکند، به سمت شدن حرکت پیدا میکند، محل نهایی چی شدن، قیامت است. فقر و غنا بعد از عرضه بر خداوند متعال گفته میشود. اینکه چه کسب کردی و چه بروز دادی آنجا مشخص میشود. ظهور حقیقت، هرچیزی، اسباب واقعا چه بوده است. نهایت هر چیزی عالم قیامت است، آنجا عالمی است که ذرهای هوای نفس نیست. ذرهای اغوای شیطان نیست. ذرهای نقص بدان راه ندارد.
نسبت عالم رجعت و عالم قیامت
وی در پایان اظهار کرد: یک مرتبه پائینتر از عالم قیامت، عالم رجعت است، از بعد ظهور ضعیفتر از قیامت است، قیامت کمالات تمامی عوالم رجعت و ظهور را دارد و نقایص آنها را ندارد، قیامت عالم تجلی کمال هر چیزی است، چه حقیقت، چه آیات، چه امور. عالم در همهی آنات خود به سمت ظهور در حرکت است، اما چه ظهوری؟ حرکت به سمت سطوح مختلف ظهور، منظور از ظهور، ظهور آیات الهی است، ظهور حقیقت است، عالم رجعت نسبت به عالم قیامت ظهور کمتری دارد، چرا که هنوز در آن امکان شر و فساد در حد محدود وجود دارد که دیگر در قیامت نیست. علامه طباطبایی در ادامه میفرمایند، عالم ظهور حضرت مهدی نیز این گونه است، چون حق ظهور پیدا میکند در ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، پس ما در مسیر حرکت به سمت ظهور حقیقتیم، که این ظهور مراتبی دارد، اوج تجلی ظهور حقیقت در قیامت، در مرتبهای نازلتر در عالم رجعت و در مرتبهای نازلتر در عالم ظهور، حقیقت ظهور مییابد. به یک معنی عالم ظهور به نسبت به این عالم ظلمانی که اکنون بدان دچاریم، ایستگاه پایانی است، کمال نشئهی دنیایی ما عالم ظهور است. علامه طباطبایی میفرماید ظهور همان قیامت تنزل یافته است و قیامت همان ظهور تکامل یافته است، یک حقیقت است روز قیامت همان روز ظهور است و روز ظهور همان روز قیامت است.
انتهای پیام/