کشف یک بنای باشکوه ساسانی در جنوب‌غرب مشهد

به‌گزارش گروه جامعه ، میثم لباف خانیکی، سرپرست خواناسازی و مستند نگاری و حفاظت چاله حفاری غیرمجاز قلعه‌دختر بازه‌هور گفت: این قلعه، بخشی از محوطۀ تاریخی بازه هور در جنوب غرب مشهد است که بر فراز گردنه‌ای واقع شده که راه قدیم خراسان- سیستان از میانۀ آن عبور می‌کند.

وی افزود: گرچه حفاری‌های غیرمجاز متعدد، سیمای این محوطه را در هم ریخته است، ولی به نظر می‌رسد همچنان شواهد ارزشمندی از معماری دوران ساسانی در این محوطه مدفون باشد که کاوش علمی آن‌ها خواهد توانست بخش مهمی از سوالات و ابهامات موجود پیرامون تاریخ و فرهنگ خراسان پیش از اسلام و اوایل دوران اسلامی را پاسخ دهد.

لباف گفت: دومین فصل از برنامۀ پنج‌سالۀ مطالعات باستان شناسی در محوطۀ تاریخی بازه هور به کاوش در قلعه دختر اختصاص یافته بود و پیش از آن‌که اعتبار لازم برای تحقیقات مزبور فراهم آید، فصل جدیدی از حفاری‌های غیرمجاز در این محوطه انجام شد و کلنگ جهالت عده‌ای سودجو زخمی تازه بر پیکرۀ یکی از آثار شکوهمند دوران ساسانی وارد آورد.

وی افزود: آثار عیان‌شده به اندازه‌ای بود که در اوایل مردادماه گذشته همراه با دکتر شیرازی، رییس پژوهشکدۀ باستان شناسی به محل رفته و انجام عملیات نجات بخشی در دستور کار قرار گرفت.

وی اظهار کرد: پس از صدور مجوز توسط ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در شهریور ماه سال جاری، گروهی متشکل از باستان شناسان ارشد (حبیب عمادی و مستنصر قلی نژاد)، متخصص معماری دورۀ ساسانی (علیرضا شاه محمدپور) و عضو ناظر اداره استان (طغرایی) عازم محل شده و عملیات خواناسازی، مستندنگاری و حفاظت موضعی آثار مکشوفه در چالۀ حفاری غیرمجاز انجام شد.

لباف خانیکی از شناسایی گوشه‌ای از یک فضای معماری در جریان این عملیات خبر داد و گفت: در این فضا ستون‌هایی مزین به گچ‌بری‌های کم‌نظیر از عصر ساسانی انباشته شده بود و قطعات پاره پاره گچبری که روزگاری زینت بخش آن بنا بوده، در اثر حفاری غیرمجاز به اطراف پراکنده شده بود.

نقوش هنرمندانه پیکره انسان

وی افزود: در میان گچبری ها، نقوش هنرمندانه‌ای از پیکرۀ انسان، بوته‌های تاک، اشکال هندسی متنوع و مهمتر از همه کتیبه‌های فارسی میانه شناسایی شد که هرکدام بخش مهمی از تاریخ و هنر خراسان و ایران را در دوران ساسانی روایت می‌کنند.

این باستان شناس اظهار کرد: اگرچه اقدامات کور و ناآگاهانۀ حفاران غیرمجاز نشان داده که در این محوطه هیچ خمرۀ مملو از سکه و هیچ مجسمۀ زرین و سیمینی وجود ندارد، ولی واضح است که حفاظت از این آثار و مطالعه و کشف علمی آن‌ها خواهد توانست علاوه بر حل مسائل مهمی دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران زمین، ثروت، رونق و توسعۀ اقتصادی را برای منطقه به ارمغان آورد.

وی افزود: در راستای تحقق اهداف نجات بخشی، پس از مستند نگاری آثار مکشوفه، سطح آثار مکشوفه با حفظ موازین علمی حفاظت، پوشش یافت تا از گزند عوامل طبیعی مصون مانده و در جریان کاوش‌های باستان شناسی آتی در ارتباط با دیگر عناصر مکشوفه مجموعه‌ای بی نظیر از هنر معماری و تاریخ فرهنگ خراسان را در معرض رأی و نظر پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار دهد.