تقویت روحیه پرسشگری و خودباوری در نوجوانان

گروه فرهنگی - داشتن نگاه پرسشگرانه لازمه‌ی وجودی انسان پژوهشگر و جستجوگر است. روحیه پرسشگرانه از دوران کودکی در وجود ما شکل گرفته و در دوران نوجوانی و جوانی به اوج خود می‌رسد. نوجوانی دروانی پر از غرور است و نوجوانان معمولا نگاهی پرسشگر، اما مطلق‌گرا دارند. به این معنا که با وجود داشتن پرسش‌های فراوان در ذهن‌شان به زعم خود آنچه را تا آن سن دانسته‌اند را درست می‌دانند و تصور می‌کنند برداشت‌های ذهنی‌شان قطعیتی غیرقابل تغییر است. معمولا صحبت کردن با یک فرد نوجوان و متقاعد کردن او درباره مسایل مختلف سخت است چراکه در این سنین نوجوانان معمولا هیچ علاقه‌ای به شنیدن نصایح بزرگتر‌ها نداشته و حتی از از آن گریزانند. پایه و اساس زندگی ما در سنین نوجوانی و جوانی شکل می‌گیرد. در این سنین است که ما تحصیل کرده، شغل انتخاب می‌کنیم و تشکیل خانواده می‌دهیم؛ بنابراین بسیار مهم است خمیرمایه ذهن و اعتقادات یک نوجوان چگونه و با چه روش‌هایی شکل بگیرد. ذهن نوجوانان به اندازه کودکان آمادگی پذیرش هرآنچه به او گفته می‌شود را ندارد، چون در این سن فرد قدرت تمیز یافته و به دنبال استدلال و دلیل و منطق است. در این سین که میانه‌ی کودکی و جوانی قرار گرفته، نوجوان هم پاکی و معصومت کودکان را دارد و هم ذهن فعال و شکل یافته‌ی یک جوان را. پس نوجوانی بهترین زمان برای یاری به فرد است تا در زمینه‌های اعتقادی و اخلاقی پا در مسیر درست گذاشته و برای آینده‌اش تصمیماتی صحیح اتخاذ کند.

در رسانه ملی ما، اما مخاطب نوجوان معمولا نادیده گرفته می‌شود شبکه دو سیما با تولید سری جدید برنامه‌ای به نام «اقیانوس آرام» سعی در پوشاندن این خلا محتوایی در تلویزیون دارد. این برنامه که به همت موسسه فرهنگی و رسانه‌ای «اوج» تولید شده، یک روز درمیان در ساعتی مناسب و پربازدید (۹ شب) پخش می‌شود. ساعتی نوجوانان می‌توانند در کنار سایر اعضای خانواده از جمله والدین به تماشای این برنامه بپردازند و درباره سوژه‌های انتخابی این برنامه در هر قسمت با اعضای خانواده به بحث و تبادل نظر بپردازند.

 آنچه «اقیانوس آرام» به برنامه‌ای دیدنی برای نوجوانان تبدیل کرده، طرح پرسش‌هایی است که معمولا در ذهن نوجوانان وجود دارد، ولی چندان به آن توجه نشده و پاسخ مناسبی هم به آنان داده نشده است. سوالاتی که در آن‌ها هم در پرسش‌های اعتقادی مطرح می‌شود هم پرسش‌هایی که یک نوجوان برای رسیدن به آینده‌ای که برایش رویاسازی کرده به جواب آن‌ها نیازمند است. برای مثال در یکی از قسمت‌های این برنامه سوژه انتخاب شده «نویسندگی» بود و نوجوانان در کنار پرداختن به این مساله با میهمان برنامه که خود یکی از نویسندگان مطرح بودبه گفتگوی صمیمانه پرداختند. در کنار این‌ها در هر قسمت از برنامه از یک نوجوان نخبه و موفق دعوت می‌شود تا درباره تجارب خود برای سایر همسن و سالان خود صحبت کند. در این برنامه سعی شده است روحیه خودباوری و اعتماد بنفس در نوجوانان بالا برده شود. نوجوانان معمولا رویا‌ها و آروز‌های بزرگی در سر دارند که ممکن است رسیدن به آن‌ها را برای خود ناممکن تصور کنند یا اینکه معتقد باشند تنها علاقه و داشتن اشتیاق برای رسیده به یک رویا ملاک نیست و استعداد و توانایی رسیدن به چنان جایگاهی را ندارند. در «اقیانوس آرام»، اما میهمانان بزرگسال که از نخبه‌ها و افراد موفق جامعه انتخاب شده‌اند به روایت خاطرات دوران نوجوانی خود می‌پردازند. خاطراتی که بسیار شبیه به زندگی فعلی نوجوانان است و همین موضوع به باور اینکه نوجوانان امروز نیز می‌توانند افراد نخبه و موفق آینده باشند کمک می‌کند. تاکیدی که روی واژه‌های موفق و نخبه در این برنامه می‌شود، اما از جنس تفکر رایج و مرسوم و کلیشه‌ای خانواده‌های ایرانی در باب اینکه جوان موفق حتما باید دکتر و مهندس شده و تحصیلات عالیه داشته باشد نیست. در «اقیانوس آرام» ضمن اینکه بر تحصیل و فراگیری دانش و هنر تاکید می‌شود، این بارو نیز در نوجوانان نهادینه می‌شود که فرد موفق کسی است که در زمینه کاری خود چه علمی و چه فنی یا هنری موثر بوده و بتواند یکی از بهترین‌ها و مفیدترین‌ها باشد.

«اقیانوس آرام»، اما تنها شعار نمی‌دهد بلکه به آن عمل نیز می‌کند. در «اقیانوس آرام» درباره توانایی‌های نوجوانان تنها صحبت نمی‌شود، بلکه به آن‌ها میدان داده شده است تا توانایی و استعداد خود را به معرض نمایش بگذارند. اغلب عوامل این برنامه به جز برخی از عوامل کار‌های تخصصی وفنی از میان نوجوانان انتخاب شده‌اند. کار‌های ساخت و تولید «اقیانوس آرام» از جمله ساخت کلیپ، خواندن نریشن و تیزر‌های تبلیغاتی و... با کمک خود نوجوانان انجام می‌گیرد. حضور و مشارکت پررنگ نوجوانان در این برنامه به این معناست که تاکید بر خودباوری نوجوانان تنها یک شعار زیبا از سوی عوامل این برنامه نیست بلکه می‌تواند تصویری عینی و واقعی به خود گیرد.
«اقیانوس آرام» برنامه‌ای گفتگو محور است، اما تمام بخش‌های آن به پرسش و پاسخ نمی‌گذرد و آیتم‌های مختلفی که می‌تواند برای نوجوانان جذاب باشد نیز در این برنامه دیده می‌شود. آیتم‌هایی مانند پخش موسیقی، اجرای استندآپ، دعوت از مهمانان محبوب نوجوانان مانند ورزشکاران و هنرمندان موفق و ...

تولید برنامه‌هایی مانند «اقیانوس آرام» یکی از نیاز‌های اصلی نوجوانانی است که رسانه ملی کمتر به آن‌ها پرداخته است و معمولا جایی در بین تولیدات انبوه صداوسیما ندارند. نوجوانانی که ناچارا به تماشای برنامه‌هایی می‌پردازند که مناسب سن و سال‌شان نیست و برای یافتن جواب پرسش‌های‌شان و سرگرم شدن به گوشی‌های هوشمندشان پناه می‌برند.