تاثیر احیای روابط ایران و عربستان در نظام بین‌الملل و شطرنج سیاست منطقه

توافق ایران و عربستان در سال ۱۴۰۱ برای احیای روابط دوجانبه که با نقش آفرینی عراق، عمان و چین انجام شد با استقبال زیادی از سوی کشورهای منطقه و واکنش‎های متفاوت بین المللی روبرو شد.

بر این اساس خبرگزاری میزان برای بررسی بیشتر ابعاد این توافق با حسن لاسجردی، کارشناس مسائل منطقه‌ای گفت‎وگویی ترتیب داده است که در ادامه می‎خوانید.

لاسجردی در ابتدا ضمن اشاره به اهمیت توافق میان تهران و ریاض، می‎گوید: پایداری توافق ایران و عربستان به تمایل و اراده دو کشور برای ادامه همکاری‌ها بستگی دارد.

وی با بیان اینکه علت اصلی امضای توافق اخیر میان ایران و عربستان تمایل و تصمیم دو کشور به ترمیم و ارتقای روابط فیمابین بوده است، گفت: ایران و عربستان از ماه‌ها پیش در عراق و عمان مذاکرات خود را انجام دادند که این امر موید تصمیم دو کشور برای اصلاح و ارتقا روابط دو کشور است.

لاسجردی در ادامه تحولات منطقه‌ای را دومین دلیل اقدام ایران و عربستان برای امضای توافق و ترمیم روابط فیمابین پس از حدود ۷ سال بن بست روابط دو کشور خواند و اظهار کرد: تغییر در نظام سیاسی عربستان و روی کار آمدن بن سلمان در یکی دو سال گذشته و تغییر دولت در ایران منجر به تغییر رویکرد دو کشور به سیاست خارجی منطقه‌ای شد؛ در مجموع باید گفت که یک سری از عوامل دست به دست هم دادند تا موضوع ضرورت روابط با همسایگان در دولت سیزدهم با جدیت بیشتری پیگیری شود.

این کارشناس مسائل منطقه‌ای با اشاره به اینکه برخی از مسائل مانند تحولات اخیر در نظام بین‌الملل و شطرنج سیاست خارجی دنبال شده در منطقه مانند حضور چینی‌ها یا علاقه روسیه به حضور و نقش آفرینی در منطقه به موازات اعلام سیاست خروج آمریکا از منطقه و جابجایی‌های انجام شده از این دست، سبب شدند تا نقش بازیگران خارجی دیگری در منطقه پررنگ شود، اضافه کرد: از سوی دیگر، لزوم همکاری‌های منطقه‌ای و استفاده از فرصت‌ها به جای تلف کردن آن‌ها و از بین بردن ظرفیت‌ها می‌تواند به ارتقا و تقویت روابط منطقه‌ای کمک کند.

این کارشناس مسائل بین الملل معتقد است: مهم‌ترین مسئله که در حال حاضر منجر به امضای توافق میان ایران و عربستان شد، تصمیم چین برای حضور پر رنگ‌تر در منطقه بوده است و همین تصمیم سبب شد تا پکن به عنوان هماهنگ‌کننده و میانجی میان ایران و عربستان وارد عمل شود.

لاسجردی در مورد رویکرد شماری از کشور‌های غربی به توافق اخیر ایران و عربستان، گفت: علت چنین موضع گیری‌های غیر دوستانه‌ای به رقابت‌های قدرت‌های بزرگ در منطقه، چه در روابط غربی‌ها با خودشان و چه در روابط با کشور‌های منطقه به عنوان طرف مقابل بازمی گردد؛ موضع گیری‌های اعلام شده در سیاست خارجی دلایل متعددی دارند، اما موضوع مهم پایداری توافق است که به اراده طرفین و منافعی که بر توافق استوار شده‎اند، بستگی دارد.

وی در بخشی دیگر افزود: تجربه منطقه‌ای نشان داده که هرچقدر توافق‌ها و ارتباط‌های میان کشور‌ها مبتنی بر منافع و متغیر‌های اقتصادی ملموس باشد، به همان اندازه کشور‌ها خود را موظف یا علاقه‌مند به حفظ توافق می‌دانند؛ در عین حال تجربه نشان داده است که توافق‌ها در منطقه، تا حدی متاثر از متغیر‌های بیرونی به ویژه بازیگران بین‌المللی هم هستند.

به گفته لاسجردی، گذشته از مولفه تاثیر تغییر دولت‌ها در کشور‌های طرف توافق بر پایداری آن، تجربه زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، نشان داد که جمهوری‌خواهان معمولا به تحولات خاورمیانه تمایل بیشتری نشان می‌دهند؛ از این رو باید گفت که برخی از متغیر‌های بیرونی می‌تواند روی عمق این توافق اثر خیلی مهم و مستقیم داشته باشد.

لاسجردی همچنین در مورد چشم انداز پایداری توافق اخیرتهران و ریاض، گفت: چین برنامه بلندمدتی برای حضور در منطقه دارد و از طریق سرمایه‌گذاری بر همکاری متقابل با کشور‌های مختلف منطقه تمرکز کرده است، بنابراین روی این توافق هم به عنوان یک برنامه بلندمدت تمرکز کرده است و شاید یکی از دلایل ماندگاری این توافقات تمرکز کشور‌های مختلف روی منافع اقتصادی و بلندمدت باشد.

این کارشناس مسائل منطقه همچنین توافق اخیر میان ایران و عربستان را برای آمریکایی‌ها به ویژه با توجه به چالشی که واشنگتن با چین دارد و دامنه آن تا خاورمیانه کشیده شده، ناگوار توصیف کرد و گفت: این موضوع مناسبات آمریکایی‎ها را بهم می‌ریزد.

کارشناس مسائل بین الملل در بخشی دیگر گفت که رژیم صهیونیستی طرف بسیار ناراحت از توافق میان ایران و عربستان است؛ رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر تلاش کرده که روند عادی سازی روابط با کشور‌های عربی منطقه را پیش ببرد و تاسیس سفارت خانه‌های متقابل در کشور‌های مذکور را در برنامه داشته است؛ در عین حال توافق ایران و عربستان می‌تواند رژیم صهیونیستی را به شدت عصبانی کند.

انتهای پیام/