هر تکنولوژی که وارد میشود نیازمند فرهنگ سازی است و چنانچه این فرهنگ سازی صورت نگیرد مشکل آفرین خواهد بود، بدین ترتیب عمده ضرر عدم رعایت کپی در حوزه کتابهای «پی دی اف» نیز مربوط به مولفان و نویسندگان میشود.
چندسالی است که فناوری فضای جدید گزینه های نوینی در حوزه مطالعه را همراه خود به جامعه انسانی هدیه کرده این فناوریمحتوا های تولید شده و کتاب ها را به شویه ای نوین در اختیار مخاطبان و علاقمندان قرار می ده اما همانند سایر برنامههای دیگر امکان سوء برخی از افراد را فراهم می کند. کتاب های «پی دی اف» در فضای مجازی و با قیمت ها کمتری نسبت به کتاب های فیزیک ارائه می شوند از این رو گرایش و استقبال به این نوع کتاب ها خصوصا در طول دو سال اخیر افزایش چشم گیری داشته است.
با شدت گرفتن بیماری کرونا و تعطیلی بسیاری از مراکز نشر و فروشگاه کتاب شیوه متفاوت برای خرید کتاب و مطالعه در کنار راه های دیگر در پیش گرفته شده و آن هم ارائه کتاب های «پی دی اف» بود نکته جالب اینکه استقبال از کتاب های «پی دی اف» قابل توجه بود از سوی دیگر بالا رفتن قیمت کاغذ و به دنبال آن افزایش قیمت کتاب ها بستر را برای جلب توجه علاقمندان حتی پس از دوران کرونا به کتاب های «پی دی اف» همچنان در صدر قرار داد.
در این میان بسیاری از فعالان عرصه نشر و علاقمندان به کتاب معتقدند که این نوع کتاب ها هم مزایای خود را دارند و هم معایبی را با خود هراه دارد. از مزیت کتاب های «پی دی اف» ارزان بودن قیمت این نوع کتاب ها نسبت به کتاب های کاغذی بوده و از سوی دیگر در دسترس بودن کتاب های «پی دی اف» عاملی برای توجه بیش از پیش علاقمندان به مطالعه شده است.
سید قاسم یاحسینی نویسنده کتاب «تک آور گردان یکم» با اشاره به رعایت قانون کپی رایت در عرصه کتابهای پی دی اف گفت: هر تکنولوژی که وارد میشود نیازمند فرهنگ سازی است و چنانچه این فرهنگ سازی صورت نگیرد مشکل آفرین خواهد بود، بدین ترتیب عمده ضرر عدم رعایت کپی در حوزه کتابهای «پی دی اف» نیز مربوط به مولفان و نویسندگان میشود.
یاحسینی تاکید کرد: من باور دارم نیازمند کار فرهنگی فراوانی برای جلوگیری از عدم رعایت پدیده کپی رایت هستیم، عدم رعایت کپی رایت یعنی نوعی دزدی شکل گرفته است، محصول فکری کسی را به تاراج گذاشتن کاری نادرست بوده و از نظر عقلی، شرعی و قانونا اشتباه است. این امر مشکل آفرین ضررهای بسیاری را در بر دارد.
وی ابراز کرد: این روزها شاهد این هستیم که در خارج از ایران کتابهای جدید ایرانی را به صورت پی دی اف داخل سایتهای مختلف به انتشار میگذارند و این در حالی است که اروپا بر اساس قانون مالکیت قوانین سختگیرانهای برای آثار خود اعمال کرده است اما در ایران به دلیل اینکه حق کپی رایت و مالکیت به رسمیت شناخته نمیشود شاهد وقوع این دست از اتفاقات هستیم.
کتاب هایی با مزایای خاص
فاطمه کاردان نویسنده کتاب «زن آقا» نیز پیرامون کتاب های «پی دی اف» گفت: تحولات اقتصادی و افزایش سطح قیمت کتاب از یک سو و صرفه اقتصادی کتابهای الکترونیک سبب شده استقبال خوانندگان از کتاب های فیزیکی کاهش پیدا کرده است و همین امر زمینه را برای رشد و گسترش کتاب های الکترونیکی فراهم کرده است.
وی ادامه داد: کتاب های الکترونیک هیچگاه نمیتواند، جای کتابهای کاغذی را برای خوانندگان واقعی پر کند. بوی کتاب و لمس برگهای آن همچنین خطهایی که زیر عبارتهای جذاب کتاب کشیده می شوند، اتفاقی است که در کتاب های الکترونیک رخ نمیدهد.
این نویسنده با اشاره به مزایای کتابهای الکترونیکی افزود: حمل و نقل آسان و قیمتهای مناسب و مطالعه تعداد کتابهای بیشتر از جمله مهمترین مزیتهای این کالاهای فرهنگی بشمار میرود.
معایب کتاب های «پی دی اف»
کاردان به نوع متفاوتی از کتابهای وارد شده در بازار اشاره و ابراز کرد: کتابهای که به نام کتاب های (PDF) در بازار رشد قارچ گونهای داشتهاند علاوه بر معایب اقتصادی که برای نویسندگان و ناشران به همراه دارند ضررهای زیادی را متوجه حوزه کتاب و کتابخوانی میکنند.
وی ادامه داد: نگاه کردن به کتاب های «پی دی اف» در مدت زمان زیاد آسیبهاببرا به چشم وارد می کند و خستگی چشم و در نتیجه دل زدگی از مطالعه را به همراه دارد.
حقوق از دست رفته
محسن کاظمی پزوهشگر و نویسنده کتاب «کتاب نقاشی قهوه خانه» ابراز کرد: کتابهای pdf که این روزها رواج بسیاری در بازار پیدا کرده است با زیر پا گذاشتن حقوق تولید کننده و ناشران جریان تولید محتوا را با مشکل مواجه کرده است. زیرا بدون رعایت حقوق کپی رایت روح نویسنده و ناشران را میآزارد. ادامه این روند قطعاً صدمات جبران ناپذیری را به تولید محتوا میزند و جامعه را با چالش روبه رو میکند.
آماری پنهان از میزان سرانه مطالعه
مریم عرفانیان نویسنده کتاب نیز به معایب کتاب های «پی دی اف» پرداخت و اشاره کرد، کتابهای صوتی و حتی «پی دی اف»هایی که عموماً در تلفن همراه خوانده میشود عموماً در آمار مطالعه گنجانده نمیشود؟، در عین حال هنگامی که کودکان گوشیهایی را که در آن کتابها به صورت صوتی و یا پی دی اف قرار گرفته در دست والدین مشاهده میکنند متوجه نمیشوند که والدین در حال مطالعه هستند بلکه به نظر آنها میآید که والدین در حال وقت گذرانی در فضای مجازی هستند.
البته این به معنای انکار فواید کتاب های «پی دی اف» نیست اما فرهنگ بهره برداری از این نوع از کتاب ها امری مهم است که باید به آن توجه داشت موضوعی که ابعاد مختلفی را در بر دارد و رعایت آن از رشد و گسترش محتوا ها خبر می دهد.
