یک کارشناس علوم قرآنی گفت: مردم کاشان و اردهال هر سال طی آیینی خاص اقدام به بزرگداشت مقام فرزند «امام محمد باقر(ع)» می کنند بدین ترتیب که شروع آیین قالیشویان از چند روز قبل از تاریخ اصلی مراسم آغاز میشود. این مراسم در دومین جمعه مهر ماه هرسال شکل می گیرد.
احمدرضا نظری در گفتوگو با میزان پیرامون آیین مذهبی قالیشویان مشهد اردهال گفت: بر اساس اسناد و روایات موجود در سال 113 هجری قمری دقیقا 53 سال بعد از حادثه عاشورا در کربلا و همزمان با دوران «امامت امام محمد باقر(ع)»، مردم کاشان تصمیم میگیرند تا فردی به نام عامر بن ناصر فینی را نزد «امام باقر(ع)» فرستاده تا فردی را به عنوان راهنما و وکیل ولایت نزد آنان بفرستد بدین ترتیب این امام بزرگوار فرزندشان به نام امامزاده «سلطان علی بن محمد باقر (ع)» را با آنان همراه کردند.
وی در همین راستا ادامه داد: نگرانی حاکم مشهد اردهال در آن زمان به علت میزان زیاد نفوذ و علاقه مردم به «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» سبب شد تا حاکم وقت کاشان تصمیم بگیرد این امامزاده را به شهادت برساند از سوی دیگر «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» در کاشان به هدایت مردم می پرداختند و در نزد مردم جایگاه ویژهای داشتند و برای عبادت در تابستان به اردهال می آمدند در همین زمان بود که حاکم اردهال قصد جان ایشان را می کند اگر چه مردم خشمگین کاشان برای جلوگیری از هر گونه صدمه با چوب و بیل به سمت اردهال حرکت می کنند اما بعد از شهادت این امامزاده به محل می رسند و طی درگیری سختی در طول 3 روز پیکر «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» را به دست می آورند و ایشان را با احترامی خاص به خاک می سپارند از آن به بعد مردم منطقه نام این مکان را مشهد اردهال نامگذاری کردند و از آن سال به بعد مردم کاشان سالگرد شهادت «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» را گرامی میدارند.
نظری در مورد نحوه حضور مردم و مقابله با حاکم اردهال ابراز کرد: مردم زمانی که متوجه قصد شوم حاکم اردهال برای شهادت «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» شدند با بیل و چوب دستی به سمت اردهال رفتند لذا بخشی از مراسم قالیشویان مشهد اردهال با همراه داشتن چوب توسط عزاداران صورت میگیرد.
آیین قالیشویان
این کارشناس علوم قرآنی به نوع برگزاری مراسم قالیشویان اشاره و بیان کرد: مردم کاشان و اردهال طی آیینی خاص اقدام به بزرگداشت مقام فرزند «امام محمد باقر(ع)» می کنند بدین ترتیب که شروع آیین قالیشویان از چند روز قبل از تاریخ اصلی مراسم آغاز میشود. این مراسم در دومین جمعه مهر ماه هرسال شکل می گیرد.
جمعه جار
وی به مراسم قالیشویان اشاره و اظهار کرد: مراسمی با عنوان جمعه جار وجود دارد که بخشی از قسمتهای ابتدایی آیین قالیشویان محسوب می شود در این قسمت، جارزنها به مسجد جامع فین کاشان میروند و شروع به خواندن اشعاری در مدح «اهل بیت پیامبراکرم(ص)» میکنند در ادامه مردم با ذکر صلوات چند دقیقه سکوت میکنند تا جارچی به مردم خبر برگزاری مراسم را اعلام کند این مراسم که در جهت ابراز ارادت مردم به «ائمه معصومین (ع)» خصوصا «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» برگزار می شود لذا توانسته در طی این سالها توسعه یافته و به سرزمینهای مجاور یعنی روستاها و استانهای قم، نظنز، ساوه، دلیجان و آشتیان نیز برسد.
این کارشناس علوم قرآنی بیان کرد: ارادت مردم به «ائمه معصومین(ع)» با شکل گیری کاروان پیاده روی از کاشان تا اردهال شکل می گیرد، مردم خودشان را در عرض یک روز به محل دفن «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» میرسانند و آماده شرکت در مراسم می شوند آنان پای پیاده این مسیر را طی می کنند و این مهم در جهت نشان دادن ارادت به مقام «ائمه معصومین(ع)» شکل می گیرد.
نظری تاکید کرد: از آنجا که پس از شهادت «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» پیکر مطهر ایشان را در قالی سجادهاش پیچیده و روی دوش مردم گذاشته و با ذکر حسین حسین تا کنار رود روستای آورده شده بود؛ امروزه آیین قالیشویان بر گرفته از همین رویداد است و ابراز و مراحل آن تا حدودی برگرفته از همین رخداد غم انگیز محسوب می شود.
وی به شباهت های شهادت «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» و شهادت «امام حسین(ع)» در کربلا پرداخت و تصریح کرد: شباهت های فراوانی بین شهادت «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» و شهادت «امام حسین(ع)» وجود دارد هر دو نماز را گرامی می داشتند و در ظهر به شهادت رسیدند. «امام حسین(ع)» پیش از شهادت اقامه نماز کردند و امامزاده «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» نیز این عمل را پیش از شهادت انجام دادند. سر «امام حسین(ع)» در واقعه کربلا از بدن مطهرشان جدا و برای یزید فرستاده شد و دقیقا همین اتفاق برای «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» اتفاق افتاد و سر مبارک ایشان به دارالسلطنه قزوین فرستاده شد.
گلاب باران
این کارشناس علوم قرآنی در مورد برگزاری مراسم قالیشویان مشهد اردهال افزود: هر سال برای اجرای مراسم یک قالی بافته میشود که در حین اجرای آیین مورد استفاده قرار میگیرد. صبح روز جمعه با سخنرانی یکی از روحانیون آغاز می شود و خادمان که عموما از اهالی روستای خاوه هستند انتخاب می شوند به داخل امامزاده میروند، قالی مورد نظر را گلاب باران میکنند و آن را به صورت لوله شده در میآورند. قالی را در پارچهای سبز میپیچند، قالی که نمادی از پیکرمطهر «امامزاده سلطان علی بن محمد باقر (ع)» است.
نظری بیان کرد: عده زیادی با فریاد ذکر یا «حسین(ع)» راهی حرم «امامزاده سلطان علی(ع)» میشوند و چوبها را در هوا میچرخانند. بعد وارد دروازهای به نام گذرگاه می شوند و نوحهخوانی و سینهزنی انجام میدهند. افرادی که قالی را از داخل حرم خارج کرده اند آن را به دست فین ها می دهند زیرا اولین کسانی بودند که بر پیکر مطهر این امامزاده بزرگوار رسیدند و آنان نیز قالی را که به کنار نهر آوردهاند در مراسمی نمادین شست و شو می دهند افرادی که قالی را حمل میکنند، با گامهایی تند یا دوان دوان با شور و هیاهو راهی چشمه میشوند. صحنه حرکت کردنشان باید به گونهای باشد که گرد و خاک از زمین بلند شود؛ این نوع راه رفتن که از آن به نام قدم سعی یاد میکنند، نمادی از حرکت و تلاش هاجر برای رساندن حضرت اسماعیل(ع) به یک چشمه آب در صحرای مکه نیز است.
صحنه مبارزه با سپاه دشمن
وی در ادامه افزود: در جلوی دستههایی که قالی را حمل می کنند مردی سوار بر اسب با یک جانماز ترمه روی شانه راستش پیش میرود. این حرکت تمثیلی از جانماز «امامزاده سلطان علی(ع)» محسوب میشود پشت سر این مرد، دسته ای از اهالی روستای خاوه حرکت میکنند که علامتی پوشیده از پارچههای سبز را با خود همراه میبرند. گروه حاملان قالی هم پشت سر این گروه در حرکت هستند به دنبال اینها هم گروهی با چوبدستیهای بلندشان راه میافتند تا صحنه مبارزه با سپاه دشمن را بازسازی کنند در ادامه قربانی ها انجام می شود و پس از غسل دادن بخشی از قالی آن را همانگونه که برده بودند باز می گردانند.
نظری اهمیت آیین های دینی و مذهبی را مهم و ارزشمند دانست و خاطرنشان کرد: بزرگداشت و برگزاری نوحه خوانی، شبیه خوانی و تعزیه، از جمله برنامه هایی است که در مراسم قالیشویان برگزار می شود و بسیاری از دوستداران و علاقمندان به «اهل بیت(ع)» هر ساله در این آیین شرکت می کنند.
