روند صادرات فرش راضی کننده نیست/ فعالیت یک میلیون قالیباف در کشور/ صادرات فرش به ۸۰ کشور دنیا

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، فرش از دیرباز در کشور دارای اهمیت فراوانی بود و از قدیم الایام خانواده‌های زیادی از این طریق روزگار می‌گذرانند و از طرفی فرش ایرانی بازار‌های بسیاری از کشور‌ها را به تسخیر خود در آورده بود و سهم زیادی در اشتغالزایی و درآمد ارزی برای کشور به ارمغان می‌آورد اما، در سال‌های گذشته این هنر صنعت به دلیل تحریم و سایر مشکلات از قبیل عدم توسعه بازارهای صادراتی،مشکلات بانکی و سایر عوامل دیگر، از دوران اوج خود فاصله گرفته و آن طور که باید نمی‌درخشد هرچند طی یکی دو سال اخیر روند رشد صادرات صنعت فرش آغاز شده اما، آنچنان که باید هنوز به روند سال های قبل نرسیده است بدین منظور گفت‌وگویی با حمید کارگر رئیس مرکز ملی فرش صورت داده که در ذیل می‌خوانید.

میزان: مهم‌ترین دغدغه بخش صنعت فرش دستباف چیست؟

کارگر: فعالان هنر- صنعت فرش دستباف ایران با تنگنا‌ها و دشواری‌های متعددی رو به رو هستند و در هر یک از شاخه‌های تولید یا تجارت می‌توان فهرست متفاوتی از این دغدغه‌ها را برشمرد.
اگر بخواهم بر مهمترین دغدغه‌ها انگشت بگذارم در بخش تولید می‌توان به دو مقوله اشاره کرد. یکی نیاز به تسهیلات ارزان قیمت و مناسب برای حمایت از تولید و دیگری جامعیت یافتن پوشش بیمه‌ای قالیبافان و اجرای کامل قانون بیمه برای همه مشمولان که متاسفانه در شرایط فعلی شمول کامل نیافته است.
در بخش تجارت نیز رکود بازار و دشواری‌های اقتصادی که منجر به فاصله گرفتن جامعه مصرف کنندگان از خرید فرش شده است از مهمترین دغدغه‌های این حوزه است که نیازمند تحریک تقاضا و ارایه تسهیلات مناسب خرید فرش برای رونق بخشیدن به این بازار هستیم.

میزان: شرایط صادرات بازار فرش دستباف چگونه است؟

کارگر: نمی‌توان حکم قطعی برای این موضوع صادر کرد و باید شرایط را سنجید و با دوره‌های مختلف قیاس کرد. آنچه در دو سال اخیر از آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران استخراج می‌شود، نشان از روند صعودی صادرات فرش دارد. به بیان دیگر شاهد افزایش صادرات هستیم به طوری که در پایان سال ۹۵ با صدور بیش از ۳۵۹ میلیون دلار فرش دستباف از ایران به بازار‌های هدف، بیش از ۲۳ درصد رشد صادراتی را تجربه کردیم و این روند افزایشی در سال ۹۶ نیز ادامه پیدا کرد به طوری که طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی گمرک که مربوط به ۱۰ ماهه ابتدایی سال است، ۳۳۶ میلیون دلار فرش دستباف از کشور ما صادر شده است که رشدی حدود ۲۲ درصد را نسبت به مدت مشابه در سال قبل نشان می‌دهد.
باید توجه داشت که این روند افزایشی خوشحال کننده است، اما راضی کننده نیست و هنوز با متوسط ۵۰۰ میلیون دلاری صادرات فرش در دهه گذشته فاصله داریم.
البته عوامل متعدد داخلی و خارجی بر افت صادرات فرش در دهه گذشته موثر بوده است که بر خی از شاخص‌ترین این عوامل عبارتند از: تحریم فرش ایرانی از سوی آمریکا، تحریم‌های اقتصادی کشور که ریسک صادرات را بالا برده است، تغییر سبک زندگی در بخشی از مصرف کنندگان، ظهور و بروز کفپوش‌های جایگزین صنعتی و فرش‌های ماشینی، تورم داخلی به ویژه در مواد اولیه فرش و سایر موارد دیگر.

میزان: چه میزان تسهیلات برای توسعه صادرات فرش دستباف اختصاص داده شده است؟

کارگر: رقم دقیقی را نمی‌توان ذکر کرد، زیرا نوع حمایت‌های دولت و مرکز ملی فرش ایران برای توسعه صادرات متنوع است و لزوماً از جنس پرداخت تسهیلات مستقیم نیست، بخشی از این حمایت‌ها به شکل تسهیل قوانین و رفع موانع گمرکی و مالیاتی هستند و بخشی به شکل حمایت از حضور در نمایشگاه‌های برون مرزی و یا پذیرش هیات‌های تجاری خارجی و بخشی نیز به شکل انجام تبلیغات خارجی برای فرش ایران.

میزان: در حال حاضر چه تعداد بافنده فرش دستباف در حال فعالیت هستند؟

کارگر: متاسفانه آمار دقیقی از تعداد قالیبافان فعال در کشور وجود ندارد و برای رفع این خلاء آماری در حال راه اندازی سامانه ویژه‌ای هستیم که پس از طی دوره آزمایشی و بارگذاری اطلاعات خواهیم توانست با اعداد دقیق سخن بگوییم. اما در شرایط کنونی بر اساس شاخصه‌هایی مانند کارت‌های شناسایی قالیبافی صادر شده در کشور، اعضای تعاونی‌ها و اتحادیه‌های فرش در کشور، میزان تولید و صادرات فرش در کشور، میزان مصرف مواد اولیه و... می‌توانیم به تخمین مطلوبی از تعداد فعالان در این حوزه دست پیدا کنیم. بر این اساس تخمین زده می‌شود حدود یک میلیون نفر قالیباف فعال در کشور وجود دارند که حدود ۷۰۰ هزار نفر از آنان به صورت تمام وقت و بقیه به شکل پاره وقت به کار بافت مشغولند.

میزان: چه کشور‌هایی جزو بازار‌های فرش ایران محسوب می‌شوند؟

کارگر: فرش ایران به حدود ۸۰ کشور دنیا صادر می‌شود. بخشی از این بازار‌ها از دیرباز مشتری فرش ایرانی بوده اند و فرش دستباف در سبک زندگی آنان حضور دارد و به بازار‌های سنتی معروفند. کشور‌هایی مانند آمریکا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، لبنان، ژاپن در این دسته قرار می‌گیرند. دسته دوم بازار‌های جدیدی هستند که در سالیان اخیر به خیل مشتریان فرش ایرانی پیوسته اند و می‌توان به روسیه، چین و آفریقای جنوبی اشاره کرد.

میزان: برای بیمه قالیبافان چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟

کارگر: بیمه قالیبافان از خواسته‌های قدیمی و به حق این قشر از مردم جامعه ما بوده است که به همت دولت و مجلس در دهه اخیر و پس از تصویب قانون مربوطه، بخش زیادی از قالیبافان توانستند زیر چتر حمایتی تامین اجتماعی قرار بگیرند. اما متاسفانه در این قانون نقیصه‌ای وجود دارد که اجرای آن را منوط به تامین اعتبار در بودجه مصوب هر سال کرده است. همین نقص موجب شده است در سال‌های اخیر به علت عدم تصویب و تخصیص اعتبار کافی، شمار زیادی از قالیبافان پشت سد تامین اجتماعی بمانند. البته در این قانون ۲۰ درصد سهم کارفرما را دولت برعهده گرفته است و به همین علت بار مالی سنگینی را بر دوش دولت قرار داده اند.
در حال حاضر حدود ۳۲۰ هزار نفر از قالیبافان در حال بهره مندی از خدمات بیمه تامین اجتماعی هستند. امیدواریم با ابلاغ قانون حمایت از هنرمندان صنایع دستی و فرش دستباف که اخیرا از سوی ریاست جمهوری صورت پذیرفت، حمایت موثرتری در بحث بیمه از قالیبافان صورت پذیرد و در تخصیص اعتبارات اجرای این قانون نیز شاهد همراهی بیشتر سازمان برنامه و مجلس شورای اسلامی باشیم.