تقریظ‌های رهبر انقلاب رشد کتابخوانی را تضمین می‌کند/ادبیات داستانی ایران به غرب وابسته شده است

احمد شاکری نویسنده انقلابی کشور که آثاری همچون "در وادی ادبیات"، "خواب نما"، "در عالم اسراری است" و "باران نیمروز" را در کارنامه دارد در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی ، درخصوص وضعیت کنونی سرانه مطالعه در کشور و همچنین آمارهای ارائه شده در این مورد گفت: در مورد بحث کتاب و کتابخوانی آمارگیری‌های متعددی در این بخش ارائه می‌شود. اختلاف دیده شده در این آمار‌ها بر اساس معیار‌هایی است که مراجع برای سرانه مطالعه کشور در نظر می‌گیرند اما آنچه در مورد سرانه مطالعه مورد توافق اکثر نهاد‌های آمار دهنده بوده این است که همه اعتقاد دارند سرانه مطالعه در ایران بسیار کم بوده و هر روز درحال کاهش است.

وی ارائه آمار به تنهایی را بدون نتیجه خواند و افزود: این آمار‌ها به خودی خود فایده‌ای ندارند مگر اینکه بتواند زمینه را برای رشد کتاب و کتابخوانی فراهم کند. به نظر می‌رسد نوعی ناهماهنگی بین آمار‌ها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای کتاب و کتابخوانی وجود دارد. ما نیازمند نوعی روش و برنامه ریزی درست و مدون برای افزایش سرانه مطالعه هستیم.

نویسنده کتاب "باران نیمروز" افزایش سرانه مطالعه در کشور را مترصد نگاه مثبت مسئولین به این مقوله خواند و تاکید کرد: بدون شک میزان مطالعه در کشور به برنامه ریزی‌های کلان عرصه کتاب و ادبیات وابسته است به عنوان مثال شاید یکی از کمترین انتظاراتی که از مجموعه‌های فرهنگی می‌رود این است که خودشان اهل مطالعه بوده و در همین راستا اهل ارائه نظر در خصوص سرانه مطالعه کشور باشند.

وی تقریظ های مقام معظم رهبری را یکی از عوامل پیشرفت در عرصه چاپ و کتابخوانی دانست و ادامه داد: این اتفاق یعنی تقریظ کتب توسط شخص رهبر معظم انقلاب تاثیر عمده‌ای بر صنعت کتاب داشته که به هیچ وجه قابل انکار نیست. مطالعه و تقریظ کتب توسط حضرت آقا باعث دیده شدن و فروش بسیار زیاد مجموعه آثار شده و مردم با دیدن این آثار اقبال بسیاری به سایر کتب تقریظ شده، نشان می‌دهند. ضمن اینکه باید بدانیم مجموعه‌هایی که پس از تقریظ به چاپ می‌رسند جزء کوچکی از تقریظ‌های مقام معظم رهبری و دایره مطالعات ایشان هستند. این اتفاق از این جهت که توانسته صنعت چاپ را رشد ببخشد و باعث افزایش سرانه مطالعه کتاب شود باعث مباهات است.

نویسنده کتاب "در وادی ادبیات" در همین راستا اذعان کرد: این اتفاق بسیار با اهمیتی است که بالاترین مقام کشور اسلامی ایران تا به این حد به موضوع کتاب و کتابخوانی اهمیت می‌دهند و باید این توجه ویژه حضرت آقا را ارج نهاد. کتابخوانی و توجه ویژه مقام معظم رهبری به مقوله کتاب باید سرلوحه بسیاری از مقامات ما قرار بگیرد؛ آنها باید میزان مطالعه خود را بالا ببرند تا الگویی برای جامعه خود باشند.

این نویسنده انقلابی کشور حضور مستمر مسئولین در زمینه کتابخوانی را یاری دهنده به صنعت کتاب دانست و اشاره کرد: بسیار مشخص است که وقتی چهره‌های شاخص سیاسی، فرهنگی و ورزشی کالای فرهنگی ارزشمندی همچون کتاب را تبلیغ نکنند، مردم نیز کمتر به سوی آن خواهند رفت. نکته دوم آن است که مسئولین ما باید به صورت عملی به اهل قلم اهمیت بدهند، زیرا کتابخوانی و نویسنده کتاب علت و معلول یکدیگر هستند و برای تولید آثاری فاخر باید به نویسندگان اهمیت بیشتری داده شود.

وی با گلایه از تبلیغات ضعیف عرصه کتاب تصریح کرد: در کشور ما آنقدر که به تصویر اهمیت می‌دهند، به قلم اهمیت نداده و تمام انرژی تبلیغاتی خود را صرف مسائل تصویری می‌کنند. به عنوان مثال سینما به حد زیادی ذهن و فکر و تبلیغ مسئولین ما را در برگرفته است که هیچ اهمیتی به حوزه کتاب نمی‌دهند. بی آنکه بدانند حتی خود سینما نیز در بخش فیلمنامه به اهل قلم نیازمند است. مسئولین ما باید علاوه بر مطالعه کتاب، نگاهی حامیانه نیز نسبت به صنعت نشر و نویسندگان داشته باشند. این اتفاق منحصر به مسئولین فرهنگی نیست و باید تمام مسئولین ما از جمله مسئولین اقتصادی، سیاسی و ورزشی در بخش کتاب فعالیت بیشتری را اعمال کنند.

نویسنده کتاب "خواب نما" در خصوص تاثیر نویسندگان بر افزایش میل مردم برای مطالعه، تاکید کرد: راوی و اهل قلم باید دارای حرف و تاثیرگذار باشند. زیرا اگر این طور نباشد به هیچ وجه درمیان مردم برای خوانش کتاب ایجاد دغدغه نمی‌کند. سرانه مطالعه کتاب چرخشی طبیعی دارد که باید همه زنجیره‌های آن به درستی به یکدیگر وصل شوند تا افزایش بیابد. به عنوان مثال کتاب دا یکی از بزرگترین موفقیت‌ها در عرصه کتاب بوده است، چون دیدیم علاوه بر تقریظ مقام معظم رهبری، عده‌ای از هنرمندان نیز با توجه به علاقه خود به مضمون این اثر کتاب "دا" را به صورت گسترده تبلیغ کردند.

وی آشنایی مردم با آثار خوب ادبیات را مهم دانست و افزود: این اتفاق بسیار مهم است، زیرا نشان می‌دهد که شاید مطالعه در کشور ما کم باشد، اما جامعه در خصوص اینکه چه بخواند، حساس است. بسیاری از مردم ما دوست دارند کتاب بخوانند، اما نمی‌دانند که چه کتابی را بخوانند و بعضاً شهرت غلط برخی نویسندگان باعث شده تا به سمت آثار زرد بروند. چاره این قضیه آن است که مجرایی درست برای تبلیغات آثار فاخر ادبی ایجاد شود تا مردم به راحتی با آثار صحیح و سالم برای مطالعه آشنا شوند.

وی وضعیت کنونی ادبیات را اینگونه توصیف کرد: ادبیات هر دوره از تاریخ بازتاب و زاییده جامعه روز است ما انتظار داریم ادبیات این روز‌ها در جامعه تأثیر بگذارد، اما باید وضع تاثیر جامعه در ادبیات را نیز ارتقا ببخشیم نه اینکه ادبیات ما صرفاً به سیاه نمایی و هنجار شکی بپردازد؛ بلکه باید کمی به روز باشیم. زیرا ادبیات ما این روز‌ها بیشتر با تأخیر به مسائل روز می‌پردازد یعنی به معنای واقعی کلمه ادبیات ما به زمان حال نزدیک نیست.

نویسنده و پژوهشگر ادبیات در همین راستا ادامه داد: مسائلی همچون مقاومت، جنگ در سوریه و شهدای مدافع حرم مسائلی است که باید در همین دوران به آن‌ها نگاه شده و در مورد آن‌ها نوشت. نویسندگان باید مسائل روز جامعه خود را بشناسند، اما متاسفانه ادبیات ما نتوانسته همسو با زمانه خود پیش برود. زیرا مردم در این روزگار می‌خواهند آثار با تحلیل مسائل روز پیش برود نه آنکه به مسائل سال‌ها قبل بپردازد. ادبیات این روز‌های ایران ادبیاتی کند است ما نه تنها به اتفاقات آینده نگرانه نرسیده‌ایم، بلکه از بازتاب اتفاقات حال نیز بازمانده‌ و تنها به گذشته می‌پردازیم. همین فاصله باعث شده تا مشتری ادبیات در جامعه کم باشد و به تبع آن سرانه مطالعه کشور پایین بیاید.

نویسنده کتاب "در عالم اسراری است" فضای مجازی را موثر بر کتابخوانی دانست و اضافه کرد: رسانه‌های مجازی و در کل فضای مجازی به هیچ وجه نمی‌تواند جایگزین خوبی برای مطالعه کتاب باشد. فضای مجازی رقیب واقعی مطالعه در کشور نیست، زیرا در این فضا پراکنده خوانی وجود دارد و از هر موضوعی بسیار کوتاه به میان می‌آید، اما نکته این است که باید به روحی که تشنه است و به دنبال حقیقت و کمال می‌گردد، منشاء اصلی را نشان داد. فضای مجازی نظارت خود را نیازمند است و دانشگاه‌ها و فضا‌های ادبی باید آنقدر آماده و مجهز باشند که بتوانند در مقابله با این پدیده نوظهور، اقدامات درستی را اتخاذ کند. اقداماتی که متاسفانه تاکنون لحاظ نشده است.

وی بحران امروز کتاب را چیزی فراتر از فضای مجازی دانست و اشاره کرد: فضای مجازی این روز‌ها رقیب جدی‌ نیست، اما بحران تازه‌ای را در صنعت کتاب بوجود آورده است. ما باید بتوانیم برای فضای مجازی نیز خوراک مناسب تولید کنیم تا جوانانی که در این فضا حضور دارند بتوانند با آثار درست ادبی رو به رو شوند.

این نویسنده درباره نقش رسانه ها در معرفی و اشاعه کتابخوانی، ادامه داد: در بخش رسانه و کتاب همچنان ما مشکلات زیادی داریم، زیرا بخش کتاب در رسانه‌ها هنوز عمومی و بومی نشده است ما نیازمند آن هستیم که به درستی فضای مجازی را تحلیل کنیم و از طریق همین فضا و تبلیغات موثر در آن مردم را با کتاب بیش از پیش آشنا کنیم.

وی در مورد مشکلات بوجود آمده درباره قاچاق کتاب ادامه داد: در مورد مساله قاچاق کتاب؛ این نوع آثار به هیچ وجه به نفع فضای ادبیات ما نیست. متأسفانه ما در ادبیات‌مان بیش از حد به ادبیات داستانی غرب وابسته شده‌ایم و همین عاملی شده تا اینگونه آثار همچنان بقای خود را ادامه دهند.

شاکری به روز رسانی کتب مذهبی را نیاز روز جامعه خاطرنشان کرد: مساله به روز شدن آثار دینی و چاپ آثاری مذهبی با ادبیات مدرن امروز مشکلی چند وجهی است که باید آن را از جهات مختلف بررسی کرد. نکته‌ای که می‌توان به آن اشاره کرده این است که در این راستا باید در ابتدا نویسندگان قدم اول را بردارند. برخی اتفاقات که به عنوان مانع در برابر نویسندگان ترسیم می‌شود شبه مانع هستند و دلیل کاهش سرانه مطالعه را باید در کاهش غنای ادبی برخی آثار دنبال کرد.