سفری کوتاه به شهر طوس +معرفی اماکن زیارتی و مذهبی
به گزارش گروه فضای مجازی ، خراسان قدیم در عرف و اصطلاح نویسندگان کتب مسالک و ممالک و کیهان شناخت (جغرافیا) به چهار بخش تقسیم میشد و هر بخشی را ربعی میگفتند و هر ربع را به نام یکی از چهار شهر بزرگ که در زمانهای مختلف، کرسی آن ربع یا کرسی تمام ایالت خراسان بود، میخواندند. چهار شهر بزرگ خراسان قدیم نیشابور، هرات، بلخ و مرو بود.
آرامگاه فردوسی
تقسیم خراسان به ربعها کار جغرافینویسان عرب است. شهرستان توس را ، پسر نوذر که 900 سال سپهبد بود، بنا کرد پس از آن سپهبدی از توس به زریر و از زریر به بستور و از بستور به کرزم رسید. شهر مشهد، یعنی مشهد حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در سمت خاور نیشابور است و سلسله جبالی که سرچشمه اکثر آبهای نیشابور است مشهد را از نیشابور جدا میسازد.
شهر مشهد امروز کرسی خراسان ایران است و درچند کیلومتری شمال مشهد بقایای شهر قدیم طوس قرار دارد. طوس در قرن چهارم دومین شهر ربع نیشابور محسوب میشد و متشکل بود از دو شهر طابران و نوقان که متصل به هم بودند. به فاصله دو منزلگاه چاپاری از طوس، باغ بزرگی بود در دهکده سناباد و در آن دهکده قبر هارون الرشید که در سال 193 مرد،قرار داشت.
قبر امام هشتم شیعیان علی بنموسی الرضا (ع) که در سال 202 در اثر زهری که مأمون پسر هارون الرشید به آن حضرت خورانید و باعث شهادت ایشان شد در همان باغ قرار داشت. نوقان که نوگان تلفظ میشود، هنوز نام محله شمال خاوری و دروازه آن در مشهد جدید است که از طریق آن دروازه به نوقان طوس میروند. نوقان در زبان مردم امروز نوغون تلفظ میشود و محله ای است در جنوب خاوری مشهد نه شمال خاوری، و دیگر جایی به اسم نوقان طوس وجود ندارد و ده نوقان در شهر حل و محل شده.
آب سناباد نیز هنوز ناحیه شمال باختری مشهد را مشروب میسازد. در قرن سوم، به قولی، نوقان از طابران بزرگتر بود، ولی یک قرن بعد، طابران از نوقان بزرگتر شد و تا زمان یاقوت حموی برهمین وضع باقی مانده بود، تا آن که لشکریان مغول طوس را ویران کردند.
آرامگاه فردوسی
نوقان به تهیه و ساختن ظرفهای سنگی که به نواحی دیگر میبردند، شهرت داشت و از معادن آن طلا و نقره و آهن و مس استخراج میشد. در حوالی طوس فیروزه و سنگی که به آن خماهن میگفتند، همچنین سنگ مرمر سبز به دست میآمد که برای فروش به نوقان میبردند. اما این منطقه طوس کم آب بود.
اسم طوس در زمان یاقوت حموی، یعنی در قرن هفتم، غالباً بر ولایت آن اطلاق میشد و در آن ناحیه بیش از هزار دهکده وجود داشت تمام این آبادیها همچنین دو شهر طوس یعنی طابران و نوقان در سال 617 پایمال لشکریان مغول شد و یکسره غارت و تاراج شد و از آن پس دیگر طوس روی آبادی و عمارت را به خود ندید.
چنین نیست، چنان که پس از این خواهد آمد، ابن بیطوطه که در 734 طوس و مشهد هر دو را دیده، طوس را اعظم و اکبر بلاد خراسان پس از ویرانی نیشابور و دیگر شهرهای بزرگ میخواند و در همان زمان راجع به مشهد میگوید آن شهر نیز بزرگ و پرجمعیت است طوس بعداز ضربات هلاکو و تیمور به طور کلی ویران شد تا در عهد شاهرخ تیموری بقایای مردم آن به مشهد نقل مکان کردند اما دو قبری که مجاور طوس بود، در اثر توجه ثروتمندان شیعه دوباره آباد شد.
اماکن زیارتی و مذهبی:
آستان قدس رضوی، بقعه حرعاملی، امامزاده محمد، امامزاده یحیی، مقبرهشیخ بهایی، مصلای مشهد، مسجدگوهرشاد، مسجد امام، مسجدکوهسنگی
آرامگاهخواجهربیع
مراکز تاریخی باستانی:
قلعه رباط شرف، کلات نادری، کاخ خورشید، آرامگاه فردوسی، آرامگاه طبرسی، آرامگاه اباصلت، آرامگاه نادر، آرامگاه غزالی، آرامگاهخواجهمراد، مدرسه نواب، مدرسه میرزاجعفر، مدرسهسلیمانخان، مقبرهپیرپالاندوز، گنبدسبز، میل اخنجان، مدرسه پریزاد، مدرسهخیراتخان، مدرسه گلشن، مدرسه دو در، مدرسهعباسقلیخان، مدرسه باقریه، مدرسه بهزاد، مدرسه خارگرد، مدرسه نظامیه، آرامگاه ایاز، آرامگاهملکشاه، آرامگاهخواجهربیع، مصلای مشهد، آرامگاه مادر نادر، آرامگاه کلنل پسیان، خواجه عزیزالله، خانه ملک، مدرسه بالاسر، میل رادکان، کتیبه خان تاشی، کتیبه نادری، پلقدیمیطرقبه، رباط آبگرم، حمام شاه، شهرطوس، پاژ، روستای اخنجان، روستای کارده، روستای طرقبه، روستایشاندیز
کلات نادری
جاذبههای طبیعی:
دریاچه بزنگان، سد طرق، سد زری، پارک ملی تنوره، منطقه کوه سنکی، منطقه وکیلآباد، منطقه اخلومد، منطقه طرقبه، غارمغان، غارکارده، غارزری، غارهندلآباد، غارمزدوران، چشمه گراب، چشمه شاهان، آبشار اخلومد
