بیمه سپرده چیست؟

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، بیمه سپرده یکی از مکانیسم‌هایی است که از سوی دولت‌ها به منظور افزایش امنیت داخلی سیستم‌های بانکی و همچنین برای حمایت از سپرده‌گذاران کوچک در زمان ورشکستگی بانک‌ها به کار گرفته شده است.

این حمایت سبب خواهد شد در صورت وقوع هرگونه مشکلی در عملکرد فعالیت‌های بانک که ناشی از تصمیمات و اقدامات غلط یا بحران‌های ناشی شده خارج از حیطه تصمیم و عملکرد بانک، کل یا بخشی از سپرده کل تحت پوشش بیمه سپرده است به سپرده‌گذار پرداخت شود.

بررسی تجربه جهانی تاسیس صندوق‌های ضمانت سپرده‌ها نشان می‌دهد یکی از دلایل اصلی تشکیل این صندوق‌ها این است که در صورت ورشکسته شدن یک بانک تمامی طلبکاران در اولویت غرامت‌گیری از بانک ورشکسته قرار می‌گیرند.

با توجه به طولانی بودن فرآیند رسیدگی به وضعیت ورشکستگی بانک مورد نظر مسوولان بانکی سعی می‌کنند از طریق صندوق‌های ضمانت، سپرده‌های مشتریان نزد بانک را بیمه کنند و به آنها غرامت پرداخت کنند.

با توجه به ضرورت وجود چنین سیستمی در اقتصاد کشورهای مختلف، در ایران نیز صندوق ضمانت سپرده‌ها در اجرای ماده ۹۵ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه تاسیس شد. هرچند این قانون در سال ۱۳۸۹ تصویب و ابلاغ شد و آیین‌نامه صندوق به دلیل برخی نواقص مورد بررسی مجدد قرار گرفت و در اواخر سال ۱۳۹۳ اصلاح شد.

انواع بیمه سپرده

نظام بیمه سپرده‌ها به دو صورت متوالی بیمه سپرده ضمنی و صریح وجود دارد. در سیستم بیمه سپرده ضمنی حمایت دولت از سپرده‌گذاران مصلحتی است.

دولت‌ها این حمایت‌ها را انجام می‌دهند، نه به این علت که آنها از لحاظ قانونی مجبور هستند بلکه به خاطر اینکه به اهداف سیاسی ملی خود دست یابند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در این نوع بیمه هرگونه کمک به سپرده‌گذاران، معمولا از منابع خارج از بودجه یا از طریق بانک مرکزی تامین مالی می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در یک سیستم بیمه سپرده ضمنی، دولت به سه طریق از سپرده‌گذاران حمایت می‌کند. نخستین راه حمایت، بستن بانک ورشکسته و پرداخت مستقیم به سپرده‌گذاران است یا اینکه دولت سپرده‌ها را بر عهده بانک دیگری محول می‌کند.

دومین راه دولت حمایت مالی از بانک بحران‌زده و ادغام آن بانک با بانک دیگر به منظور جلوگیری از ورشکستگی آن بانک است.

سومین راه حمایت دولت نیز توانمند کردن بانک بحران‌زده است که این کار یا از طریق تزریق مستقیم سرمایه به بانک صورت می‌گیرد یا اینکه دولت بخشی یا تمام دارایی‌های معوقه بانک را به ارزش دفتری تصاحب می‌کند.