نرخ ازر معیار سنجش مبادلات اقتصادی

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، "نرخ ارز" نشان دهنده معیار رابطه بین المللی اقتصادهایی است که تلاش می کنند بر اساس مزیت های نسبی و مطلق خود کالاها و خدماتی به یکدیگر عرضه کنند.

نرخ ازر می تواند معیاری برای سنجش مزیت نسبی ، جهت دهی به مبادلات اقتصادی و برنامه ریزی برای اینده توسعه بازرگانی خارجی باشد.

مدیریت نرخ ارز شناور در کشور براساس تعامل عرضه و تقاضا اعمال می‌شود و نحوه مدیریت آن بدین شکل است که از نوعی ثبات در قیمت پیروی می کند و شرایط اقتصادی در آن لحاظ می‌شود.

با توجه به اجرای برجام و ساماندهی صادرات نفت خام و صادرات غیرنفتی و همچنین ورود منابع خارجی به کشور به نظر می رسد ظرفیت های عرضه ارز در اقتصاد رو به افزایش است و می توان به سمت یکسان سازی نرخ ارز حرکت کرد.

هرچند یکسان سازی نرخ ارز رویکردی مهم در سیاست های پولی کشور است اما باید شرایط برای مدیریت نرخ ارز و اعمال آن در محدوده مشخصی وجود داشته باشد.

حال که رویکرد دولت و بانک مرکزی تک نرخی کردن نرخ ارز است ، باید مجموعه رفتارهای طرف های عرضه و طرف های تقاضای ارز به خوبی مدیریت شود.

سال 1395 شاید دوره زمانی برای یکسان سازی نرخ ارز باشد اما باید از لحاظ منابع تامین ارز هم اطمینان کافی به بازار داده شود که شامل تامین ارز از محل صادرات نفت خام، صادرات فرآورده های نفتی، صادرات غیرنفتی و صدور خدمات فنی و مهندسی و جذب گردشگران خارجی است.

البته هر نوع خدمتی که به خارجی ها عرضه می شود مانند ترانزیت و دیگر موارد هم می تواند ظرفیت عرضه ارز را در بازار تقویت کند.

قیمت نفت نوسان جدی دارد و ادامه این روند بر تک نرخی کردن ارز تاثیر منفی خواهد داشت و باید مجموعه ای از عوامل که ساختار بازار را ناپایدار می کند تحت مدیریت و کنترل قرار گیرد البته احتمال افزایش قیمت نفت هم زیاد است.

از طرف دیگر چند نرخی شدن ارز همواره از موانع فساد اقتصادی بوده است چون رانت ایجاد می کند که نصیب عده ای خاص می شود بنابراین تک نرخی کردن ارز از لحاظ اقتصادی کاملا ضروری است اما باید قابل کنترل، با ثبات و قابل پیش بینی و مدیریت باشد.

چند نرخی بودن نرخ ارز منشا بسیاری از مفاسد اقتصادی است و افکار عمومی و فعالان عمومی انتظار دارند دولت در مسیر ساماندهی و یکسان سازی نرخ ارز گام بردارد.

برخی های می گویند ارز دو نرخی ( مبادله ای و آزاد ) از بنیادهای فساد اقتصادی در کشور است.

وقتی رانت حدود 400 تا500 تومانی در نرخ ارز به صورت شفاف وجود دارد ، افراد استثنایی می توانند از کنار این رانت عبور کنند و عمدتا گرفتار می شوند.

همچنین کالاهایی که با ارز مبادله ای وارد می شود با نرخ آزاد و گاهی هم با نرخ بالاتر قیمت گذاری می شود ، پس ارز دو نرخی عامل فساد اقتصادی است ، چون هزاران میلیارد تومان رانت ایجاد می کند.

اگر ارز تک نرخی شود ، به سلامت و شفافیت اقتصادی ، تجارت ، صادرات و واردات کمک خواهد کرد.

به همین خاطر نرخ های ارز می تواند به متغیری مهم برای توسعه صادرات یا کنترل واردات و همچنین کمک به توسعه اقتصادی تبدیل شده است.

در ایران هم نرخ ارز و کمیت و کیفیت تعیین و سیاستگذاری ان همچنان بحث روز است. اما نرخ ارز در خلاء تعیین نمی شود بلکه هم تابع شرایط اقتصادی است و باید متناسب با وضعیت رونق اقتصادی یا رکود ، رشد و توسعه و اهداف اقتصادی و بازرگانی خارجی هدایت و مدیریت شود.

وضعیت مطلوب ، نرخ ارز یکسان و البته قابل مدیریت است و باید ظرفیت تامین نیازهای واقعی در طرف های تقاضا وجود داشته باشد.

اقتصاد ایران خوشبختانه در دهه های اخیر از سیاست تثبیت نرخ و ارز چند نرخی عبور کرده است و در حال حاضر به رفتار طرف های عرضه و تقاضا هم توجه می کند و تا یکسان سازن نرخ ارز فقط یک گام مانده است.

یکسان سازی نرخ ارز هم به معنی الزام افزایش نرخ ازر نیست و اگر طرف های تقاضا مدیریت شود و عرضه افزایش یابد می توان به کاهش نرخ ارز هم امیدوار بود.

البته برخی ها طوری از افزایش نرخ ارز صحبت می کنند مثل اینکه نرخ ارز ، تمامیت اقتصاد ایران را تشکیل می دهد و اگر افزایش یابد به طور کامل به نفع اقتصاد ایران تمام خواهد شد.

مقوله نرخ ارز یک مقوله جامع‌الجهات است که با توجه به شرایط اقتصادی کشور در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود. برای سر و سامان دادن به این موضوع، یک مدل و الگوی علمی لازم است که در شرایط مختلف بتواند آن را نظم دهد و کنترل و نقطه بهینه را انتخاب کند.

یادداشت : اسماعیل محمدی