سهم ایران در بازار پتروشیمی جهان چقدر است؟

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، ظرفیت تولید اتیلن در خاورمیانه طی سال 2007 میلادی نزدیک به 10 میلیون تن بوده است که هزینه تولید هر تن از این محصول نیز در این منطقه 200 دلار بود. در همان سال ظرفیت تولید اتیلن آمریکا بالغ بر 40 میلیون تن با هزینه ای نزدیک به 800 دلار برای هر تن بوده است.

جنوبشرق آسیا ظرفیت تولید 30 میلیون تن با هزینه 600 دلار برای هر تن، غرب اروپا ظرفیت 70 میلیون تن با هزینه نزدیک به 800 دلار، و شمال شرق آسیا ظرفیت تولید 120 میلیون تن با هزینه نزدیک به 900 دلار برای هر تن را داشته اند.

تا سال 2012 میلادی ظرفیت تولید اتیلن خاورمیانه به بیش از 25 میلیون تن رسید و هزینه تولید آن نیز به نزدیک به 300 دلار برای هر تن افزایش یافت. ظرفیت تولید آمریکا تقریبا ثابت باقی ماند اما هزینه تولید هر تن اتلین در این کشور به شکل چشمگیری کاهش یافت و به کمتر از 600 دلار برای هر تن رسید.

هزینه تولید هر تن اتیلن در جنوبشرق آسیا به نزدیک 700 دلار رسید. هزینه تولید این محصول در غرب اروپا کاهش یافت و به حدود 700 دلار برای هر تن رسید. هزینه تولید این محصول در شمال شرق آسیا با کاهش زیاد به زیر 800 دلار برای هر تن رسید.

تولید اتیلن جهانی در سال 2016 میلادی در سطح 150 میلیون تن است و میزان تقاضای این محصول نیز در همین سطح است، حال آنکه ظرفیت تولید این محصول 170 میلیون تن است. پیش بینی می شود عرضه و تقاضای اتیلن تا سال 2025 میلادی به 200 میلیون تن برسد و ظرفیت تولید جهانی آن نیز به 230 میلیون تن افزایش یابد. نرخ رشد تقاضای اتیلن در فاصله سالهای 2016 تا 2025 میلادی به 3.6 درصد در سال می رسد. سهم خاورمیانه در تولید اتیلن جهانی 19 درصد، آمریکا 18 درصد، چین 15 درصد، و غرب اروپا 13 درصد است.

پیش بینی می شود که تا سال 2019 میلادی 26 درصد (13.28 میلیون تن) به ظرفیت تولید اتیلن خاورمیانه اضافه شود. در همین زمان ظرفیت تولید اتیلن آمریکای شمالی 21 درصد (11 میلیون تن)، شمال شرق آسیا 33 درصد (16.8 میلیون تن)، جنوبشرق آسیا 9 درصد (4.5 میلیون تن) و سایر مناطق 16 درصد (8 میلیون تن) رشد خواهد کرد.

در سال 2017 تا کنون بازار محصولات پتروشیمی آسیا اشباع شده است که یکی از دلایل آن افزایش ظرفیت تولید کشورهایی مانند کره جنوبی (تولید اتیلن از 470 هزار تن به 800 هزار تن در سال) و افزایش تعمیرات در تاسیسات پتروشیمی در کشورهای آسیایی است.

در همین حال، بزرگترین صادرکنندگان اتیلن پلیمر در جهان عربستان ( 10.5 میلیارد دلار)، آمریکا (7.66 میلیارد دلار)، بلژیک-لوکزامبورگ (4.96 میلیارد دلار)، کانادا (4.66 میلیارد دلار)، و کره جنوبی (4.11 میلیارد دلار) هستند.

بزرگترین واردکنندگان این محصول نیز چین (13.9 میلیارد دلار)، آمریکا (4.39 میلیارد دلار)، آلمان (4.03 میلیارد دلار)، بلژیک-لوکزامبورگ (2.86 میلیارد دلار)، و ایتالیا (2.66 میلیارد دلار) هستند.

در این میان ایران 3.3 درصد سهم بازار صادرات اتلین پلیمر (2.4 میلیارد دلار) را دارد. ارزش صادرات جهانی این محصول به 72.7 میلیارد دلار در سال می رسد.

پروپیلن

میزان تولید پروپیلن جهانی نیز در سال 2016 به 99 میلیون تن رسید. چین 26 میلیون تن، آمریکا 14 میلیون تن، غرب اروپا 13 میلیون تن، و خاورمیانه با تولید 9 میلیون تن بزرگترین تولیدکنندگان این محصول هستند. ظرفیت تولید پروپیلن جهان در سال 2016 میلادی 120 میلیون تن بود. میزان تقاضای این محصول نیز همگام با تولید آن در سطح 100 میلیون تن بوده است. نرخ رشد تولید پروپلین در سطح جهان در فاصله سالهای 2016 تا 2025 میلادی به چهار درصد می رسد.

تا سال 2019 ظرفیت تولید پاراکزیلین خاورمیانه 16 درصد (3.4 میلیون تن)، آمریکای شمالی 4 درصد (900 هزار تن)، شمال شرق آسیا 42 درصد (9.4 میلیون تن)، جنوب شرق آسیا 13 درصد (2.9 میلیون تن) غرب اروپا یک درصد (120 هزار تن)، و سایر مناطق 24 درصد (5.2 میلیون تن) رشد خواهد داشت.

ظرفیت تولد پروپیلن خاورمیانه تا سال 2019 میلادی 33 درصد (6.2 میلیون تن)، آمریکا شمالی 25 درصد (4.8 میلیون تن)، شمال شرق آسیا (772 هزار تن)، جنوبشرق آسیا 19 درصد (3.7 میلیون تن)، و سایر مناطق 6 درصد (4.9 میلیون تن) رشد می کند. ظرفیت تولید پروپیلن غرب اروپا اما هفت درصد (1.3 میلیون تن) کاهش خواهد یافت.

بزرگترین صادرکننده پروپیلن پلیمر در جهان عربستان (5.84 میلیارد دلار) است، و بعد از آن کشورهای کره جنوبی (3.84 میلیارد دلار)، بلژیک-لوکزامبورگ (3.35 میلیارد دلار)، آمریکا (3.07 میلیارد دلار)، و آلمان (2.86 میلیارد دلار) قرار گرفته اند.

بزرگترین واردکنندگان محصولات پروپلین نیز چین (6.17 میلیارد دلار)، آلمان (2.6 میلیارد دلار)، ترکیه (2.54 میلیارد دلار)، ایتالیا (2.14 میلیارد دلار)، و مکزیک (1.39 میلیارد دلار) هستند.

سهم ایران در بازار صادرات این محصول تنها 0.56 درصد (223 میلیون دلار) است. ارزش جهانی صادرات این محصول به 39.6 میلیارد دلار می رسد.

سایر محصولات

بزرگترین صادرکننده محصولات استایرن پلیمرها کره جنوبی (3.42 میلیارد دلار)، بقیه کشورهای آسیایی (3.22 میلیارد دلار)، آلمان (1.44 میلیارد دلار)، بلژیک –لوکزامبورگ (1.43 میلیارد دلار) و آمریکا (1.34 میلیارد دلار) هستند.

بزرگترین واردکنندگان این محصول نیز چین (3.98 میلیارد دلار)، آلمان (1.32 میلیارد دلار)، هنگ کنگ (1.29 میلیارد دلار)، آمریکا (1.21 میلیارد دلار)، و مکزیک (851 میلیون دلار) است.

ایران در این بازار سهم 0.14 درصدی (28 میلیون دلاری) دارد. ارزش جهانی صادرات این محصول به 20 میلیارد دلار می رسد.

سهم ایران در بازار صادرات اوره 4.2 درصد (599 میلیون دلار)، کودهای نیتروژنی 2.5 درصد (614 میلیون دلار)، آمینو رزین ها 0.011 درصد (1.55 میلیون دلار)، سولفور 4.2 درصد (175 میلیون دلار)، و آمونیاک 3.7 درصد (319 میلیون دلار) است.

ظرفیت اسمی سالانه تولید صنعت پتروشیمی در سال 1396 شمسی 72 میلیون تن و برنامه تولید سال نیز 58.9 میلیون تن پیش بینی شده است. صادرات محصولات پتروشیمی ایران در سال گذشته به 21 میلیون تن با ارزش 9.4 میلیارد دلار رسید.

مجموع تولید صنعت پتروشیمی ایران در اردیبهشت 1396 بالغ بر 4.4 میلیون تن و عملکرد تولید از ابتدای سال تا پایان اردیبهشت ماه نزدیک به 9 میلیون تن بوده است.

با توجه به این اطلاعات به نظر می رسد که رقابت در بازارهای پتروشیمی بسیار شدید است. ایران ضمن آنکه دسترسی مطلوبی به خوراک ارزان قیمت پتروشیمی دارد، ظرفیت تولید خود را در سالهای گذشته بالا برده است. حال باید دید که آیا ایران می تواند سهم قابل قبولی از بازار محصولات پتروشیمی به دست آورد؟