جو دو سر سرشار از خواص درمانی
برگهای این گیاه باریک، بلند و نوک تیز است. ساقهی آن نسبتاً نازک و قسمت مورد استفادهی گیاه، دانهی آن است. جو دو سر از خانواده گندمیان است و دارای گلهای بسیار ریز و نامشخص بوده و این گلها در دستجاتی که اصطلاحاً سنبله نامیده میشوند قرار گرفتهاند. هر سنبله توسط دو برگچه کوچک که پوش یا گلوم نامیده میشوند احاطه شده است و گلوم ها دارای زواید دراز نخی شکل میباشند که ریشک نامیده میشود.
تاریخچه:
جو دو سر در مقایسه با دیگر غلات، از ارزش غذایی بالایی برای انسان برخوردار است و از نظر چربی و پروتئین، بسیار غنی میباشد. قسمت اعظم جو ذخیره شده، به مصرف خوراک دام میرسد؛ ولی توجهات اخیر به فیبر موجود در جو دو سر، کاربرد انسانی آن را نیز افزایش داده است. عصارهی جو دو سر برای بیش از یک قرن، به عنوان تسکین دهنده جلدی به کار میرود. از یک صد سال قبل از میلاد جو دو سر بیشتر در نواحی شمالی کشت میشده است.
منبع جغرافیایی:
جو دو سر از علفهای خود رو است ولی به علت سازگاری با انواع آب و هواها در نقاط مختلفی از دنیا کشت میگردد. این گیاه در بیشتر نقاط کشور رویش دارد و آن را میتوان در آذربایجان، لرستان، فارس، اراک و حتی خوزستان مشاهده نمود.
ترکیبات مهم:
در کاه گیاه خشک شده حدود دو درصد سیلیس وجود دارد که این میزان در خاکستر آن به 70- 55 درصد میرسد. فلزات با ارزش دانه در مقایسه با بقولات دیگر بیشتر است. برای مثال آهن به میزان حدود 39 میلی گرم، منگنز 5/8 میلی گرم و روی 2/19 میلی گرم در هر کیلو دانهی خشک آن موجود میباشد.
ترکیبات دیگر آن شامل مقادیر زیادی فلاوونوئید، کاروتنوئید و مشتقات کلروفیل است. خاصیت قوی قارچ کش آن در بیرون از بدن مربوط به ترکیبات تری ترپنوئیدهای آن از جمله آونوکرزید برگها است.
اثرات مهم:
* جو دو سر منبع خوبی از انرژی، پروتئین و چربی برای انسان و مخصوصاً بچهها است.
* هم چنین به خاطر داشتن گلوتن خاص، دارای اثراتی ویژه جهت پوستهای خشک و خارش داراست.
* محصولات حمام از جمله محلولهای کلوییدی، صابون، ژل و پودرهای حاوی عصارهی جو دو سر در بازار عرضه شدهاند.
* از عصاره نوعی جو دو سر در طب سنتی آیورودا جهت ترک اعتیاد تریاک استفاده میشده است.
* یک گزارش علمی نشان میدهد که جو دو سر ممکن است میل به سیگار را کاهش دهد. یک تحقیق که بر روی 26 نفر سیگاری انجام شد، نشان داد که پس از مصرف 4 هفته از عصاره هیدرو الکلی جو دو سر، تعداد سیگار روزانهی آنها از 20 سیگار در روز به 6 عدد کاهش یافت. کاهش سیگار افراد مذکور حداقل تا دو ماه ادامه یافت و این در حالی بود که گروه کنترل که از دارونما استفاده میکردند روزانه 17 سیگار میکشیدند.
* از خواص مهم دیگر جو دو سر، اثر کاهش چربی خون آن است با توجه به این که فیبرهای محلول در آب، کاهش کلسترول بیشتری نسبت به نوع نامحلول ایجاد میکنند و در جو دو سر میزان فیبر محلول نسبتاً بالا است، لذا اثر مذکور در آن چشم گیر است. به احتمال زیاد فیبرهای محلول با کلسترول و اسیدهای صفراوی روده باند شده، در نتیجه از جذب آن جلوگیری به عمل میآید. هم چنین این مواد ممکن است در جلوگیری از سنتز کلسترول نقش داشته باشند. از میزان 1/4 گرم فیبر موجود در جو دو سر، 9/1 گرم آن محلول و 2/2 گرم آن فیبر نامحلول هستند.
یک تحقیق نشان داد که مصرف روزانهی 100 گرم جو دو سر خشک به مدت سه هفته باعث کاهش 23درصد کلسترول تام، 23 درصد کلسترول LDL، 21 درصد تری گلیسیرید، و 20درصد کلسترول HDL شده است.
* از اثرات دیگر جو دو سر که در مطالعات اخیر اثبات گردیده است، اثر کاهش اسید اوریک آن است.
* چای تهیه شده از جو دو سر دارای اثرات آرام بخش، مسکن و ادرارآور بوده و در تسکین آرتروز و روماتیسم موثر است.
طریقه و مقدار مصرف:
دانههای جو دو سر را با آسیاب خرد نموده، یک لیوان آب جوش را به سه گرم از آن اضافه میکنیم و 20 دقیقه صبر میکنیم تا محلول دم بکشد.
پس از آن محلول را صاف کرده و بدون قند و یا با شیرینی کم مصرف میکنیم. این عمل میتواند چندین بار در روز تکرار شود.
فراوردههای گیاهی:
در اکثر موارد گیاه آن به صورت چای به عنوان آرام بخش مصرف میشود. هم چنین محصولاتی به صورت قرص یا دراژه از آن در دنیا موجود است که به عنوان آرام بخش عرضه شدهاند. افزون بر اینها، محصولاتی جهت مشکلات پوست، یبوست و کاهش چربی از آن در دنیا عرضه شده است.
مهمترین اثرات گزارش شده جو دو سر:
ضد افسردگی، ضد التهاب، ضد پروستاگلاندین، ضد ویروس، مقوی قلب، هضم کننده، ادرار آور، ملین، قارچ کش، محافظ کبد، کاهندهی کلسترول خون، کاهندهی اسید اوریک خون، محرک ایمنی بدن، مسکن و محافظ استخوان.
اثرات دارویی و طرز استعمال :
1. درمان ضعف عمومی : جوشانده دانههای بدون سبوس یولاف در شیر که به آن یک زرده تخم مرغ اضافه شده باشد داروی بسیار مناسبی برای درمان ضعف مفرط ناشی از بیماریها و همچنین تقویت کودکان و افراد مسن میباشد.
2. درمان یبوست و بواسیر : جوشانده آرد و دانههای جو دو سر که صبح ناشتا به مقدار 2 تا 3 فنجان به مدت 2 تا 3 روز مصرف میشود اثر ملین داشته، یبوست را از بین میبرد و از طرف دیگر بواسیر را نیز درمان مینماید.
3. درمان سنگ کلیه : جوشانده 20 گرم دانه جو دو سر سبوس دار اثر مدر داشته و در درمان سنگ کلیه، انواع ناراحتیهای کلیه، عدم دفع ادرار، آب آوردن انساج و ... به کار میرود.
4. التیام زخمی : برای التیام زخمهای کهنه و شدید میتوان از خمیر آرد جو دو سر مخلوط با مخمر آب جو استفاده نمود.
جو دو سر در طب سنتی:
جو دو سر از نظر طب قدیم معتدل یعنی نه سرد است و نه گرم. البته عدهای عقیده دارند که این گیاه کمی خشک است.
1. جو دو سر طبق تحقیقاتی که جدیداً انجام گرفته در کاهش کلسترول خون اثر معجزه آسایی دارد.
2. مقوی اعصاب است.
3. ضد عفونی کننده بدن میباشد.
4. تقویت کننده بدن میباشد.
5. ادرار آور و ملین است و یبوست را برطرف میکند.
6. مقوی قلب و خون است.
7. تسکین دهنده درد است.
8. جوشانده جو دو سر در برطرف کردن بیماریهای پوستی و اخلاط خونی نیز مؤثر است.
9. برای لاغر شدن هر روز جو دو سر بخورد.
10. اگزما را درمان میکند.
11. و بالاخره این گیاه اثر ضد سرطان دارد. استفاده مدام این گیاه از سرطان جلوگیری میکند.
مضرات :
مضرات خاصی برای آن بیان نشده است.
منبع: تبیان
