مسئولیت تاریخی وارثان تمدنی‌های کهن برای پیشگام شدن در ترویج گفت‌وگو و مشارکت همگانی

وی ضمن قدردانی از وزیر خارجه یونان برای ارائه این ابتکار و مهمان‌نوازی مردم و دولت یونان، اظهار داشت: گردهم آمدن ما در اینجا، تلاشی عینی در جهت هم افزایی سهم و مشارکت تمامی تمدن‌ها -که به واقع میراث مشترک بشری را تشکیل می‌دهند- برای پرداختن به چالش‌های خطیری است که همه ما با آنها روبرو هستیم؛ اعم از اینکه در محیط مختص به خودمان و یا به صورت دسته جمعی و در مقیاسی جهانی باشد، در جهانی که پیچیده و مملو از انواع بحران‌ها و مطمئنا همراه با آینده‌ای پر از ابهامات و عدم قطعیت هاست.

ظریف افزود: این نشست همچنین دلالت بر این دارد که علم، فناوری، پیشرفت و رفاه مادی- گرچه ثمراتش با کمال تاسف، بطور نابرابر توزیع شده است - جملگی در حل و فصل مشکلات مشترک، ناموفق بوده و شکست خورده و به نظر نمی‌رسد که نویدبخش آینده‌ای بهتر باشد. بر این اساس و نیز به حسب تعریف، مدعای ضرورت توسل و اتکاء به سهم و نقش تمدن، وظیفه و تعهدی بس عظیم است.

وی ادامه داد: هدف در اینجا بزرگداشت لفاظانه تمدن‌های خود - یا به عبارت دیگر، بخشیدن جایگاهی رفیع به این تمدن‌ها - و نیز مدح و ستایش آنها یا توصیف ویژگی‌ها، محاسن، خصوصیات یا دستاوردها در گذشته نیست- گرچه این تمدن‌ها را نمایندگی می‌کنیم، به آنها افتخار می‌کنیم، میراث‌دار آنهاییم و به آنها مدیونیم. ذخایر غنی دانش موجود از تمدن‌های کهن و باستانی، برای کارشناسان این رشته، دانشگاهیان و سایرین به طور کامل شناخته شده و همچنان الهام بخش تحقیقات دانشگاهی است.

رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: در این تلاش مشترک، بایستی به عواملی که به تمدن‌های ما شکل داده و آنها را پایدار ساخته، به عنوان هویت‌های پویا و زنده بپردازیم، از گذشته درس بگیریم و از قبض و بسط آنها در امتداد سلسله تاریخ بیاموزیم.

وی با بیان اینکه در نگاه گذشته نگر به خطوط کلی تمدن چندین هزار ساله بشری، مشاهده می‌شود که تبادلات و تعاملات بین جوامع بشری، هر یک با خصوصیات ویژه خود، هر کدام به صور و درجات متفاوت و نیز در ادوار گوناگون، تمدن مشترک بشری را به ارمغان آورده‌اند،‌گفت: استمرار تبادلات و تعاملات بین گستره‌ای وسیع از دسته‌جات بشری، از اولین روزهای ثبت تمدن بشری تا به امروز، به گفت‌وگو و تفاهم از طریق ابزارهایی چون تعاملات فکری، ادبیات و هنر متکی بوده است.

به گزارش فارس، ظریف افزود: افتخار دارم که برای تاکید بر سهم و مشارکت ارزشمند ادبیات تمدن‌های کهن در یکدلی و تحقق سرنوشت مشترکمان، شاهد مثالی زیبا و منحصر به فرد از سعدی، شاعر شهیر ایرانی قرن سیزدهم، تقدیم شما کنم: بنی آدم اعضای یکدیگرند، که در آفرینش ز یک گوهرند، چو عضوی به درد آورد روزگار، دگر عضوها را نماند قرار، تو کزمحنت دیگران بی غمی، نشاید که نامت نهند آدمی.

وی گفت: این اسباب و علل، کارکرد خود را به عنوان ابزاری برای اتکا، پرورش و استفاده تمدنی با هدف نهایی استمرار آن، حفظ کرده‌اند. معهذا، تفاوت بین جهان امروز و گذشته، در درجه پیچیدگی است که امروزه با آن روبرو هستیم، این تفاوت خواه در رابطه با تعداد و تنوع بازیگران، خواه انواع چالش‌ها در عرصه‌های گوناگون حیات بشری یا در رابطه با شبکه روابط پیچیده و بیش از پیش سردرگمی که پدید آمده، دیده می‌شود. در عین حال، حقیقت شاهکار 800 ساله سعدی و نیاز به آن، امروزه و در عصر جهانی شدن نیز به خوبی هویدا و آشکار است و به ما متذکر می‌شود که بشریت فقط یک «دهکده جهانی» نیست، بلکه «یک پپکر واحد انسانی» است که در آن هیچ عضوی را قرار و سود و رونقی نخواهد بود، هنگامی که سایر اعضا دچار درد و تالم هستند.

وزیر خارجه کشورمان در ادامه سخنانش در این نشست عنوان کرد: جامعه بشری امروزه با چالش‌های مشترک و خطیری روبرو است که طیف وسیعی از موضوعات همچون اهداف به سختی دست یافتنی توسعه پایدار، حفاظت از محیط زیست و فقرزدایی برای بخش بزرگی از جامعه بین‌المللی تا مبارزه با دو پدیده جدید را شامل افراط گرایی و تروریسم به عنوان بیماری‌های عالم‌گیر، دربر می‌گیرد.

وی افزود: ماهیت جهانی شده و به هم پیوسته جریان امور در سراسر گیتی، ما را ناگزیر می‌کند که برای مشکلات مشترک به راه‌حل‌های مشترک روی آوریم. به علاوه، از آنجا که شاهد احیای گرایش به رویکردهای آزمایش شده- و شکست خورده- یکجانبه هستیم، تاکید می‌کنم که باید به دنبال یافتن راه‌حل‌های چندجانبه باشیم.

به گزارش فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: حقیقت عینی و علی الارض تغییر کرده و لذا متقابلا باید در فوریت و در برخورد قاطع مشترک و دسته جمعی با این چالش توسط جامعه جهانی نیز تغییر ایجاد شود. به علاوه، درست در همین جاست که نقش ویژه تمدن‌های کهن مطرح و ضرورت می‌یابد. این تمدن‌ها در مقایسه با سایر اعضای بسیار جوان‌تر جامعه بشری، از دانش، عمق فکری و معنوی، تجربه به بوته آزمایش گذاشته شده و بصیرت تاریخی به سختی به دست آمده بیشتر و قابل اتکاتری برخوردارند.

ظریف اضافه کرد: با توجه به بزرگی این چالش‌ها و فعالیت تعداد بیشماری از نهادهای رسمی و نه چندان رسمی درگیر در مقابله با آنها که ادعای ارائه چاره و راه‌حل نیز دارند و با توجه به ضرورت اجتناب‌ناپذیر برخورد واقعی و عینی، با انگشت بر ضربان و پا بر زمین، تکلیف بر این مجمع حکم می‌کند که رویکردی متمرکز، دستورکاری تعریف شده و معتدل و ساختاری عملی را به منظور تضمین پیگیری فعال و موثر اهداف مشترکمان در پیش بگیرد. نه می‌توان به محدودیت‌های موجود در جهان بی توجه بود و نه باید در دام آشنا و آسان ایده آل‌های بلندپروازانه و غیرقابل دسترسی افتاد.

وی گفت: آنچه که باید در این مرحله اولیه و البته حساس فعالیت مجمع به آن پرداخت، رسیدن به یک تفاهم کلی و جمعی در خصوص مفاهیم و اصول فراگیر و بنیادینی است که به فعالیت‌های آتی ما شکل و جهت می‌بخشد. بایستی هنجارها و اصولی چون تنوع، فراگیربودن، تحمل پذیری، اعتدال، گفت‌وگو، عدالت، حقوق بشر، دموکراسی و حکومتداری شایسته را، علیرغم تفاوت‌های اجتناب ناپذیر در خصوص به کارگیری و اجرای آنها، شناخته و به آنها احترام بگذاریم.

وزیر خارجه ایران اضافه کرد: ما به عنوان وارثان تمدن‌های کهن با برخورداری از درک و فهم تاریخی عمیق از این که پیروزی‌ها و شکست‌ها تنها دوره‌های کوتاهی در گذشته چند هزار ساله بوده‌اند، بایستی الگوهای رایج (پارادایم‌های)، همچون «حق با قدرت است» و حذف را که در اشکال گوناگون خود موجب خونریزی و تخریب در سراسر تاریخ شده و خشونت، توسعه نیافتگی و افراط گرایی به همراه آورده‌اند، به چالش بکشیم. این الگوی رایج مدت‌های مدیدی بر روابط بین جوامع و ملت‌ها حاکم بوده و باعث جنگ، جنایت، اشغال، سرکوب، تبعیض و آوارگی گشته است.

وی گفت: تروریسم و افراط گرایی شایع که امروزه فراروی کشورها و مناطق سراسر جهان از جمله غرب آسیا، مهد بسیاری از تمدن‌های کهن، قرار دارد، محصول چنین الگوی منسوخی است.

به گزارش فارس، وزیر خارجه کشورمان در ادامه سخنانش با بیان اینکه جامعه بشری امروزه به شدت محتاج پذیرش تنوع غنی در درون و بین تمدن‌هاست، اظهار داشت: وارثان تمدن‌های کهن دارای یک مسئولیت تاریخی برای پیشگام شدن در ترویج گفت‌وگو و مشارکت همگانی بر اساس احترام متقابل و موضع برابر برای ایجاد یک الگوی جدید از سیاست‌های جهانی هستند.

وی اضافه کرد: در سال 1988 رئیس جمهور اسبق ایران و رئیس سازمان کنفرانس اسلامی – که اکنون سازمان همکاری‌ اسلامی نامیده می‌شود – با تلفیق میراث تمدن ایرانی و ارزش‌ها و آموزه‌های رفیع اسلامی، ابتکار «گفت‌وگوی تمدن‌ها» را ارائه داد که به اجماع مورد استقبال مجمع عمومی سازمان ملل قرار گرفت و سال 2001 به عنوان سال گفت‌وگوی تمدن‌های سازمان ملل نامگذاری شد. گفت‌وگوی نشأت گرفته از این فرضیه که منابع خرد و دانش ذاتاً متنوع هستند و هر تمدن دستاوردهای زیادی برای عرضه کردن دارد، تمدن‌ها را متقابلاً غنی و هم‌­افزا کرده و باعث رجعت از «الگوی محرومیت» به «الگوی گفت‌وگو و مشارکت همگانی» شده است. در سپتامبر 2013 نیز رئیس جمهور روحانی، ابتکاری مشابه را به مجمع عمومی سازمان ملل، بنابر همان ضرورت تغییر الگو و پارادایم، عرضه کرد و خواستار «جهان عاری از خشونت و افراط گرایی» (WAVE) شد که مورد تصویب مجمع قرار گرفت.

ظریف در پایان گفت: ما به عنوان نمایندگان تمدن‌های کهن که در معرض طوفان‌های سهمگین و شاهد صعود و سقوط امپراطوری‌ها بوده‌ایم، از سابقه تاریخی لازم برای ارائه و ارتقای دو درمان برای بسیاری از بیماری‌های این دوره از حیات جوامع بشری برخورداریم: گفت‌وگو و اعتدال.