نهادها و سازمان ها پیشگیری از سرقت علمی را در اولویت قرار دهند

به گزارش گروه جامعه ، حمید علیدوستی با بیان اینکه  اخلاق باید با علم،‌ پژوهش و فناوری دیده شود، اظهار داشت: سیاست‌گذاران در آموزش‌ عالی و پژوهش و فناوری کشور، نقشی کلیدی در این زمینه دارند. 

وی افزود: زیرساخت‌های حقوقی نمی‌توانند در این زمینه گره چندانی را بگشایند. کشور ما زیرساخت‌های حقوقی گسترده‌ای برای پاره‌ای ناراستی‌ها دارد که نتوانسته‌اند کارکرد خوبی از خود نشان دهند.

 رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با بیان اینکه باید اخلاق را در علم و پژوهش پیش از قانون اصلاح کرد، گفت: این چالش پیچیده نیاز به راهکاری پیچیده دارد که در این راهکار، زیرساخت حقوقی در پایان است.

 علیدوستی با اشاره به نمونه‌های بسیاری از بدرفتاری علمی در کشور گفت: در این زمینه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران تنها می‌تواند در کاهش برخی از آنها کمک کند که برجسته‌ترین آن‌ها، «سایه‌نویسی» و «همانندنویسی» است. از آنجایی که این پژوهشگاه سال‌هاست که پیشنهادها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را ثبت و فایل تمام‌متن آنها را دریافت می‌کند، می‌تواند بخشی از این راه‌حل را ارائه کند. 

وی  با بیان اینکه رویارویی با بدرفتاری علمی باید از سوی عرضه به سوی تقاضا برود، بیان داشت: مدرک‌گرایی، بیکاری دانش‌آموختگان، آیین‌نامه‌های ترفیع و ارتقای اعضای هیئت علمی، اقتصاد آموزش عالی، راه‌اندازی بدون مطالعه موسسه‌های آموزش عالی، پذیرش بی‌رویه دانشجو و بسیاری دیگر از عوامل بدرفتاری‌های علمی هستند.

علیدوستی از تلاش پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی در برگزاری همایش بررسی راهکارهای پیشگیری از سرقتهای علمی تقدیر کرد و گفت: بخشی از بدرفتاری‌های علمی، سایه‌نویسی و همانندنویسی هستند. از آنجایی که کار سایه‌نویسان به‌طور معمول با کپی‌برداری انجام می‌شود، نخست باید پوشش اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در «پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)»  با همکاری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، کامل و دسترسی به آنها آزاد شود.

وی خاطر نشان کرد: به این ترتیب، همگان اعم از استادان تا دانشجویان و داوران خواهند توانست به آسانی از کارهای پیشین آگاهی یابند و اگر سایه‌نویسی انجام شده باشد، به آن پی برند. دوم اینکه دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها پیش از تصویب پیشنهادی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها از اصالت آنها با جست‌وجو در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) یا پرسش از «سامانه پیشینه پژوهش»  اطمینان یابند.

رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران ادامه داد: سوم، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در جریان نگارش پیشنهاده، پایان‌نامه و رساله، اصالت نوشتارها را در «سامانه همانندجو»  بررسی کنند. این سه راهکار می‌تواند در تعامل و همکاری پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها بخشی از این مسئله را مرتفع کند.

علیدوستی خاطر نشان کرد: در بسیاری از کشورها نیز چنین ابزارهایی سال‌هاست که به‌کار می‌رود و دستاوردهای بسیار خوبی هم در کاهش بدرفتاری علمی داشته است.