هشدار یک باستان‌شناس درباره وضعیت بنادر تاریخی خلیج فارس

به گزارش گروه جامعه ،حسین توفیقیان سرپرست هیات زمین باستان شناسی بنادر تاریخی سیراف و نای بند گفت: به همراه هیات مشترکی از پژوهشگاه میراث فرهنگی، مرکز ملی اقیانوس شناسی و مرکز تحقیقات ملی فرانسه از بنادر تاریخی سیراف، نای بند و نجیرم (بطانه) بازدید شد.

وی افزود: در نتیجه این بررسی میدانی که با هدف مطالعات زمین باستان شناسی بنادر یاد شده انجام شد، شاهد تخریب ها و تصرف های غیر قانونی فراوانی در این بنادر تاریخی ارزشمند بودیم.

توفیقیان تصریح کرد: لازم می دانم تا ضمن اطلاع رسانی وضعیت اسفبار این بنادر تاریخی بعنوان آخرین مدارک سیادت و صیانت تاریخی ایرانیان بر خلیج فارس، از همگان خواستار ارائه راه حلی کارشناسانه و علمی برای نجات آنها از نابودی کامل و همیشگی باشم. 

این باستان شناس اظهار داشت: سیراف، نای بند و نجیرم (بطانه) بعنوان مهمترین بنادر تجاری خلیج فارس در سواحل شرقی استان بوشهر و در حد فاصل شهرستان دیر تا خلیج نای بند قرار گرفته اند. 

این مراکز بزرگ تجاری که بازارهای ایران را در دوره ساسانی تا سده های نخستین بعد از اسلام به بازارهای شرق آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا متصل می کردند نقش مهمی در تجلی و تعالی فرهنگ و تمدن ایران زمین بر عهده داشته و در این میان سیراف بعنوان بزرگترین و مهمترین بندر تاریخی خلیج فارس، نه تنها مرکز بزرگ تجارت که مرکز گفت و گوی تمدن‌ها و اقوام مختلف ایرانی، آسیایی شرقی، عربی، هندی و آفریقایی بوده است. 

توفیقیان در ادامه گفت: راه ابریشم که از سده های نخستین قبل از میلاد کالاهای چین باستان را به بازارهای غرب و سواحل مدیترانه می رساند در شرایط دشوار راه های خشکی و ناامنی کاروانهای تجاری، به راه های دریایی که از دریای چین و اقیانوس هند تا خلیج فارس کشیده می شد متکی بود و راه ابرایشم دریایی جایگزین مطمئنی برای عبور بی خطر امتعه تجاری از بنادر تجاری چین مانند کانتون به بنادر خلیج فارس مانند سیراف، نای بند و نجیرم بود تا پس از عبور از طریق فلات مرکزی ایران و اتصال دوباره به جاده ابریشم خشکی به دست خریداران متمکن دنیای غرب برسد. 

وی  اظهار داشت: حال این بنادر تاریخی بعد از پانزده قرن استقامت در برابر شداید روزگار به امانت در اختیار ما قرار گرفته است تا ضمن حفاظت و حراست از آنها برای نسل های آینده، به اندازه قطره ای از دریای بیکران دانش دریانوردی، کشتی رانی و تجارت دریایی ایرانیان در خلیج فارس برگرفته و در اشاعه آن کوشا باشیم. اما در عالم واقع چه اتفاقی افتاده است؟ در حوزه مطالعات تاریخی و باستان شناسی خلیج فارس که کار چندانی نکرده ایم. آیا در حفاظت و نگهداری این محوطه های ارزشمند ساحل خلیج فارس موفق بوده ایم؟

به گفته توفیقیان، در چند دهه گذشته کشورهای حاشیه خلیج فارس با هزینه میلیون ها دلار و با استفاده از متخصصین خود فروخته اروپایی اقدام به تحریف نام و تاریخ خلیج فارس کرده و هزاران کتاب و مقاله در این خصوص به نگارش در آورده و در سطح بسیار گسترده در تمامی دانشگاهها و مراکز علمی معتبر دنیا منتشر کرده اند.

آنها در سالهای اخیر پا را از این هم فراتر گذاشته و قلمرو مطالعات خود را از بیابانها و سواحل جنوبی خلیج فارس به درون آب کشانده و با خرید کشتی های تحقیقاتی پیشرفته وارد مرحله جدیدی از تحریف تاریخ خلیج فارس شده اند. 

 

این باستان شناس در ادامه اظهار داشت: گسترش روز افزون فازهای جدید پارس جنوبی و شمالی، قیمت زمین را تا حدی بالا برده که بسیاری از اهالی زمین های ساحلی را به قطعات کوچک و بزرگ تقسیم کرده و هر یک با کسب برخی مجوزهای قانونی و یا بصورت غیر قانونی اقدام به محصور کردن این زمین ها کرده و در انتظار خریداران هستند. 

توفیقیان تصریح کرد: بدیهی است که بنادر تاریخی سیراف، نای بند و نجیرم که هر یک در بهترین نقطه ساحلی واقع شده اند از این تصرف ها و تخریب های غیر قانونی در امان نمانده و همچون طفلی بی پناه توسط واسطه گران و بنگاه های محلی، دست به دست شده و با قیمت های نجومی در انتظار ورود خریدار هستند. 

وی تاکید کرد: مکان گزینی هوشمندانه بنادر تاریخی مورد اشاره که در بهترین سواحل نیلگون خلیج فارس قرار گرفته اند امروزه بلای جان این بنادر شده و در برخی موارد برای فروش به مهندسین متمکن پروژه های عمرانی پیرامون برای ساخت ویلاهای مسلط به دریا پیشنهاد می شود.

 

توفیقیان با اشاره به این نکته که هنگام حضور هیات زمین باستان شناسی سیراف در بررسی های میدانی به او پیشنهاد خرید یک قطعه بسیار "اوکازیون" و مشرف به خلیج نای بند واقع در بخش میانی بندر نای بند ارائه شده است، افزود: فروشنده که مدعی بود تمامی بخش های تصرف شده بندر تاریخی نای بند، امروزه دارای سند هستند و هیچ گاه مزاحمتی برای آنها در تصاحب این زمین ها و ساخت دیوارهای بلوک سیمانی به وجود نیامده و زمین پیشنهادی دارای سند است و به قیمت متری یکصد و چهل هزار تومان قابل واگذاری است. 

این باستان شناس تاکید کرد: متاسفانه وضعیت بندر سیراف و نجیرم بهتر از بندر نای بند نبوده و داستان تخریب و تصرف غیر قانونی، در سیراف توسط اهالی بندر طاهری که آن هم به دلیل حضور صنایع گاز، گسترش بی رویه یافته و بندر تاریخی سیراف را در خود بلعیده تکرار شده است. 

به گفته وی در بندر نجیرم بندر بزرگ و اقماری سیراف، وضعیت از این هم بدتر است و تصرف بخش های شرقی و غربی این بندر توسط گسترش صنایع و گاها خصوصی از یک سو و تسطیح سطح بندر و ایجاد خاکریزهایی برای تقسیم بندی سطح بندر بین افراد مختلف از دیگر سو، بندر تاریخی نجیرم را به نابودی کامل کشانده است. 

 

این باستان شناس در ادامه با طرح این پرسش که واقعا با تاریخ و تمدن خویش چه کرده ایم؟ اظهار داشت: در جای جای بندر نجیرم کف خانه های ساکنین این بندر تاریخی و کارگاه های سفالگری آن که در دل خود هزاران پرسش بی پاسخ دارند، بوسیله بیل های مکانیکی و راه سازی بیرون افتاده و دیوار فضاهای معماری خود نمایی می کند. 

به گفته وی، تقریبا تمامی محققین اروپایی معتقدند سفال نوع فیروزه ای که بعنوان یک کالای ارزشمند از طریق خلیج فارس به بنادر شرقی آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا تجارت می شد در بین النهرین ساخته شده است. 

توفیقیان تصریح کرد: این در حالی است که در میان خاک حاصل از تخریب کوره های سفالگری بندر تاریخی نجیرم، قطعات بسیاری از سفالهای فیروزه ای بصورت شکسته و تغییر شکل یافته دیده می شود که نشان دهنده تولید این سفال ارزشمند در بندر نجیرم است. 

این باستان شناس تصریح کرد: البته این بنادر تخریب شده هزاران نکته نگفته از تاریخ تجارت دریایی خلیج فارس را در میان لایه های باستانی خود دارند که متاسفانه در حال تخریب دائمی است. 

انتهای پیام/