تفاوت شیمی درمانی و رادیوتراپی در چیست؟

به گزارش گروه فضای مجازی به نقل از خبرگزاری سلامت، مردم از شنیدن واژه شیمی درمانی(Chemotherapy)  وحشت دارند و بر این باورند فردی که شیمی درمانی می‌‌شود، به بیماری سرطان و درمان ‌ناپذیری مبتلا است و به‌ زودی زندگی را وداع خواهد کرد، در حالی که چنین نیست. 

سرطان وقتی رخ می‌دهد که سلول ‌های بدن به‌ صورت غیر طبیعی و غیر قابل کنترل تکثیر شوند. شیمی درمانی با جلوگیری از تقسیم و تکثیر سلول‌های سرطانی موجب تخریب این روند می‌‌شود.

ریزش مو یکی از عوارض شیمی‌ درمانی در استفاده از برخی داروها است. ریزش مو در عین حال به طول مدت درمان و میزان مصرف دارو بستگی دارد. در این افراد ریزش مو ناشی از آسیب به پیاز مو است و ساقه مو مقاومت خود را در مقابل شستن، فشار و شانه ‌زدن از دست می‌‌دهد. به طور معمول ریزش مو حدود پس از ۲ هفته از روز شروع نخستین مرحله شیمی‌ درمانی شروع می‌‌شود و معمولا قابل برگشت است.

اما نکته مهم در خصوص تفاوت روش‌های درمانی شیمی درمانی و رادیوتراپی است؛ در حالی که عده‌ای از افراد نسبت به تفاوت‌های آنها مُشرف نیستند و این امر برای کسب اطلاعات صحیح و از بین رفتن ابهامات ذهنی خالی از لطف نیست.

محمدرضا قوام نصیری، رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی می‌گوید: شیمی درمانی عبارت است از استفاده داروهای درمانگر سرطان که گروه‌های خاصی دارند. داروهای قدیم با داروهای جدید تفاوت دارند و تفاوت این است که در حال حاضر از داروهای گروه هدفمند در درمان سرطان استفاده می‌شود که این دارو روی یک توده سرطانی بیشتر و بهتر اثر می‌گذارد، در حالی که عوارض آنها بر بافت‌های سالم بدن نیز کمتر است.

وی ادامه می‌دهد: از آنجا که در شیمی درمانی اکثرا دارو از طریق خون وارد سیستم عمومی بدن می‌شود حتی اگر به صورت خوراکی هم داده شود، وارد سیستم عمومی بدن خواهد شد و در تمام بافت‌ها و ارگان‌های بدن اثر می‌گذارد؛ حال آن که در برخی بافت‌ها و ارگان‌ها حساسیت چشمگیری نسبت به داروهای شیمی درمانی مثل مغز استخوان، دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی نیز وجود دارد. در نهایت این درمان هدفمند برای کاهش عوارض روی بافت‌های حساس طراحی شده است.

متخصص کلینیکال آنکولوژی عنوان می‌کند: زمانی که شیمی درمانی از راه خون به سلول‌های سرطانی رسید، از تکثیر این سلول‌ها جلوگیری می‌کند و در اکثر موارد هم توانایی از بین بردن یا مرگ سلولی را دارد. بنابراین توده موجود بدخیم کاهش حجم می‌یابد، کوچک می‌شود و یا اگر کوچک است به صورت کامل از بین رفتن به این معنی است که نمی‌توان آن را با تکنیک‌های تشخیصی مانند استفاده از رادیولوژی، سی اسکن، ام آر آی، پت اسکن و… لمس کرد.

وی ادامه می‌دهد: از مزایای رادیوتراپی یا درمان با اشعه این است که به طور معمول نقطه خاصی از بدن یعنی جایی که توده قرار دارد نیز درمان می‌شود. بنابراین اکثر سطح و قسمت‌های بدن به دور از اثرات اشعه خواهد بود و دیگر عارضه‌ای در بافت‌های سالم مگر بافت‌های سالمی که در محدوده تومور بدخیم یا نزدیک بافت سرطانی قرار دارند، نخواهیم داشت؛ اما با این حال عوارض آن در مقایسه با عوارضی که داروهای شیمی درمانی ایجاد می‌کنند نیز بسیار کمتر است.

قوام نصیری بیان می‌کند: پس به طور کلی درمان رادیوتراپی عبارت است از پروتوهای یونیزکننده؛ نکته  مهم آن که پرتوهای غیر یونیزان تقریبا استفاده‌ای در بحث رادیوتراپی ندارد؛ حال آن که پرتوها از دستگاه‌های مختلف متصاعد می‌شوند و در نهایت ما اشعه‌هایی داریم که در آنها ذرات متفاوتی مانند فوتون استفاده می‌شود. در ممالک پیشرفته با مراکز مجهز از ذرات نوترون استفاده می‌کنند؛ در رادیوتراپی حتی از ذرات پروتون هم استفاده می‌شود که البته درمان با پروتون یک علم و تکنیک خاصی خواهد داشت و برای این که به صورت روزمره و در تمام مراکز رادیوتراپی مورد استفاده قرار بگیرد، امر دشواری است. بنابراین در همه جا ذرات پروتون یا نوترون نداریم، اما در اکثر مراکز حتی در ایران نیز شاید دستگاه‌های شتاب دهنده خطی مجهز هستیم.

وی در انتها اضافه کرد: رادیوتراپی بیشتر در تومورهای اولیه و با احتیاط در درمان‌های متاستازها قابل کاربرد است، در حالی که از شیمی درمان می‌شود برای جلوگیری از پیشرفت متاستازها راحت‌تر استفاده کرد.